|
işlemlerini yapmaya çalıştığımız şu
günlerde neler yapılabileceğini ortaya koymaya
çalışacağız
II- ORTAKLARDAN ALACAKLAR
HESABI VE TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ
KAZANÇ DAĞITIMI İLİŞKİSİ
“Ortaklardan
Alacaklar Hesabı” işletmenin esas faaliyet konusu
dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve
benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından
alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.
Ödünç verme ve benzer nedenlerle
işletmenin ortaklarından, ferdi işletmelerde işletme
sahibinden olan ve en çok bir yıl içinde
tahsil edilmesi planlanmış bulunan senetli ve
senetsiz alacakları 131- Ortaklardan Alacaklar
hesabında izlenir. Bir yıldan fazla uzun
sürede tahsil edilmesi planlanmış bulunan senetli ve
senetsiz alacaklar ise 231- Ortaklardan Alacaklar
hesabında izlenecektir.
www.muhasebenet.net
Tekdüzen hesap planı
içerisinde 13- Diğer Alacaklar, 23- Diğer
Alacaklar; grupları içerisinde yer alan
alacakların tamamı işletmenin esas faaliyet konusu
dışında ve herhangi bir ticari nedene dayanmadan
meydana gelmiş alacakları kapsar. Dolayısı ile
bu gruplar içerisinde yer
alan hesapların tamamı ticari değildir.
MSUGT’lerini takip ederek bilançonun
aktifinde yer alan 131 ve 231- Ortaklardan Alacaklar
hesaplarını Tekdüzen Hesap Planı’ndaki açıklama ve
işleyişine uygun olarak muhasebe yapanlar doğal
olarak “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü
kazanç dağıtımı” konusuna doğrudan muhatap
olabileceklerdir. Çünkü adı geçen hesaplar
işletmeden ortaklara ödünç verme ve benzeri
işlemlerde kullanılmaktadır ki bu durumda transfer
fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı
gündeme gelir. Nitekim;
KVK’nun 13.Maddesindeki
hükme, özellikle sermaye şirketleri ve bu
şirketlerin ortakları açısından baktığımızda,
limited, anonim ve eshamlı komandit şirketlerin
ortaklarına emsallere uygunluk ilkesine aykırı fiyat
veya bedel üzerinden yani, faizsiz veya düşük bir
faizle ödünç para vermesi halinde kazancın tamamen
veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü
olarak dağıtılmış sayılacağı açıkça
belirtilmektedir.
Sistemi tam olarak
uygulayan işletmeler konunun önemine vakıf
olduklarından bu hesapları kullanmak zorunda
kaldıklarında ortakların çektiği paralara faiz
tahakkuk ettirerek gelir
kaydedeceklerdir.
www.muhasebenet.net
III- ORTAKLARA BORÇLAR
HESABI VE ÖRTÜLÜ SERMAYE İLİŞKİSİ
İşletmenin, esas faaliyet
konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara,
ferdi işletmelerde işletme sahibine bir yıl
içinde ödenmesi planlanmış bulunan senetli ve
senetsiz borçları 331- Ortaklara Borçlar,
bir yıldan uzun sürede ödenmesi planlanmış
bulunan senetli ve senetsiz borçları ise 431-
Ortaklara Borçlar hesaplarında izlenir.
Tekdüzen hesap planı
içerisinde 33- Diğer Borçlar, 43- Diğer Borçlar;
grupları içerisinde yer alan borçların tamamı
işletmenin esas faaliyet konusu dışında ve herhangi
bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş borçları
kapsar. Dolayısı ile bu
gruplar içerisinde yer alan hesapların da tamamı
ticari değildir.
MSUGT’lerini takip ederek bilançonun
pasifinde yer alan 331 ve 431- Ortaklara Borçlar
hesaplarını Tekdüzen Hesap Planı’ndaki açıklama ve
işleyişine uygun olarak muhasebe yapanlar doğal
olarak “ örtülü sermaye” konusuna doğrudan muhatap
olabileceklerdir. Çünkü adı geçen hesaplar temettü
ödemeleri hariç ortaklardan işletmeye ödünç (borç)
verme ve benzeri işlemlerde kullanılmaktadır ki bu
durumda örtülü sermaye gündeme gelir. Nitekim;
KVK’nun 12.Maddesindeki hükme,
özellikle sermaye şirketleri ve bu şirketlerin
ortakları açısından baktığımızda, limited, anonim ve
eshamlı komandit şirketlerin ortaklarından temin
ederek işletmede kullandıkları borçların hesap
dönemi içinde herhangi bir tarihte dönem başındaki
öz sermayenin üç katını aşan kısmı örtülü sermaye
sayılacağı açık bir şekilde belirtilmektedir.
Bunun dışında,
12.Maddenin gerekçesinde de ifade edildiği gibi
“örtülü sermaye kapsamı dışına çıkarılan bir
borçlanma, transfer fiyatlandırması açısından normal
koşullar altında değerlendirilecek ve transfer
fiyatlandırması işlemleri için bir istisna teşkil
etmeyecektir. Yani şirket ortağına bir faiz
ödemediği ve bu faizi gider olarak da kaydetmediği
halde aynı paranın emsal faizi hesaplanarak GVK’nun
86/1-c Maddesindeki sınırı aşması durumunda ortaktan
bu miktarın Menkul Sermaye İradı olarak beyanı
istenebilecektir.
IV- SONUÇ
1-) 131 ve 231 kodlu
hesaplar kullanılarak ortaklara borç para
kullandırıldığında, ortak bu parayı nasıl banka veya
bir finans kurumundan temin ettiğinde faiz ödüyorsa,
işletme de ortaklarına kullandırdığı paralara faiz
hesaplamalı ve gelir olarak kayıt etmelidir.
2-) Diğer taraftan, tersi
durumda yani ortaklardan borç para alındığında her
şeyden önce işletmenin dönem başındaki öz
sermayesinin üç katını aşan kısmı örtülü sermaye
sayılacaktır. Bunun yanı sıra işletme ortağından
aldığı borç paralar için faiz hesaplamasa bile
kullandığı paranın emsal faizi hesaplanarak ortaklar
açısından Menkul Sermaye İradı olarak beyanı
istenebilecektir. Bir borçlanma kanunen örtülü
sermaye kapsamı dışına çıkarılabiliyor ancak bu
transfer fiyatlandırması açısından bir istisna
teşkil etmiyor. Ancak, her
şeye rağmen 331 ve 431 hesaplara faiz yürütülüp
yürütülmeyeceği Maliye Bakanlığı tarafından kesin ve
net olarak açıklanması gerekmektedir.
3-)
Bilanço’nun Aktif ve Pasif’inde yer alan tüm
hesaplar göz önüne alınarak işletmenin sermaye
ihtiyacı belirlenmeli, buna uygun sermaye artışı
yapılarak 331 ve 431 hesaplar sıfırlanmalı ve varsa
131 ve 231 kodlu hesaplar derhal tahsil
edilmelidir. www.muhasebenet.net
4-) Gelir vergisine tabi
işletmelerde ortaklar cari hesaplarının kanunen pek
bir önemi yoktur. Bu işletmelerdeki işletme sahibi
veya ortaklar işletmenin parasını çekip
kullanabilirler. Ancak işletmeye devamlı olarak
hesabı verilemeyen büyük miktarlarda para koymaları
işletme sahip veya ortakları için sıkıntı
yaratabilir.
SMMM İbrahim GÜLER
www.muhasebenet.net
|
