|
İsteğe bağlı
sigortalılık alternatifleri
İsteğe bağlı
sigortalılık, daha önce de yazdığım üzere, zorunlu
sigortalılık dışında, kuralları yeniden oluşturulmuş
ve zorunlu sigortalılığın açık ve boşluklarını
kapatmak amacıyla da düzenlenmiş, başlatılma
şartları basitleştirilmiş alternatif bir
sigortalılık türüdür. 5510 sayılı Kanun'un yürürlüğe
girişinden sonra ve bilhassa 6111 sayılı Torba Kanun
ile yapılan katkılarla birlikte, yeni bir boyut
kazanmıştır. Bu boyutun sigortalılık statüsüne esas
olan yüzü, 4/b sigortalılığı (yani eski adıyla
Bağ-Kur sigortalılığı) olarak ortaya konulmuş
olmakla birlikte, bu kuralın istisnaları, 6111
sayılı Torba Kanun ile yapılan düzenlemelerde yer
almıştır. Aşağıda belirtilen şartlar dışında
işleyişi yönüyle rahat dönüşüm fırsatlarına da
kapılarını biraz kapatmıştır. Bu nedenle önceden de
belirttiğim üzere dikkatli kullanılması gereken ve
bazen de kısmî süreli çalışanların Genel Sağlık
Sigortası(GSS)'ndan yararlanımlarının kesintiye
uğramamasının gerekli şartı olabilen bu sigortalılık
türünü, 6111 sayılı Torba Kanun'un yürürlüğe girişi
sebebiyle yeniden ele alacağım.
İsteğe bağlı sigortalılığın şartlarını belirtecek
olursak, özetle, a)Uluslararası sosyal güvenlik
sözleşmelerine tâbi hükümler saklı kalmak kaydıyla
Türkiye'de yasal olarak ikamet etme, b) 18 yaşını
doldurmuş bulunma, c) 5510 sayılı Kanuna tâbi
zorunlu (4/a, b, c) sigortalı olmayı gerektirecek
şekilde çalışmama veya sigortalı olarak çalışmakla
birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışma ya da
tam gün çalışmama, d) Kendi sigortalılığı nedeniyle
aylık bağlanmamış olma, e) İsteğe bağlı sigorta
giriş bildirgesiyle kuruma başvuruda bulunma
şartları aranmaktadır. Hemen belirtelim ki, ülkemiz
ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi
imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt
dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen
Türk işçilerinden isteğe bağlı sigortalılık
talebinde bulunanlardan Türkiye'de ikamet şartı
aranmamaktadır. Ayrıca 5510 sayılı Kanun'un 5/a,b,e
maddesine tâbi olan sigortalılık hali isteğe bağlı
sigortalılık için engel teşkil etmemektedir.
İsteğe bağlı sigortalılık, 12 Mayıs 2010 tarihli
Resmî Gazete'de yayınlanan Sosyal Sigorta İşlemleri
Yönetmeliği ekinde yer alan Ek-8 İsteğe Bağlı
Sigorta Giriş Bildirgesi belgesinin kurum
kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden
itibaren başlamaktadır. Kurumdan ya da internetten
temin edilecek olan Ek-8 İsteğe Bağlı Sigorta Giriş
Bildirgesi, eksiksiz, gerçeğe uygun ve okunaklı bir
şekilde doldurulmalı ve imzalanarak işleme alınmak
üzere ilgili SGM'ye verilmelidir. Sosyal Güvenlik
Sicil Numarası" hanesine, T.C kimlik numarası,
yabancı uyruklular için ise Nüfus ve Vatandaşlık
İşleri Genel Müdürlüğü'nce verilen kimlik numarası
yazılır. Bu alan, en soldaki kutucuktan başlamak
üzere her kutuya bir rakam gelecek şekilde
doldurulmalıdır. İlk defa isteğe bağlı sigortalı
olmak isteyenlerin söz konusu isteğe bağlı sigorta
giriş bildirgesi ile ikametgâhlarının bulunduğu
sosyal güvenlik il müdürlükleri / sosyal güvenlik
merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. Tekrar
isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunacak
sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları
yeterli olmaktadır. 5510 sayılı Kanun'un 5/g
maddesine tâbi sigortalıların isteğe bağlı sigortaya
müracaatları işyerinin bulunduğu sosyal güvenlik il
müdürlükleri / sosyal güvenlik merkezlerine
yapılmalıdır. Alternatifleri şöyle sıralayabiliriz:
1- Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan
ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki
işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk
işçileri, 4/a kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar
hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel
sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu
sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tâbi
olmak istemeleri halinde, 50'nci maddenin ikinci
fıkrasındaki Türkiye'de yasal olarak ikamet etme
şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen
şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta
hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı
sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel
sağlık sigortası primi alınmaz. Bu bent kapsamında
yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların,
bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri,
4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalılık sayılır. (5510/m.5-g; Ek
cümle: 13/2/2011-6111/24 md.)
2- Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya 80'- inci
madde uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki
toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanun'a göre
belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi
suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay
içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri
halinde, primi ödenen süreler zorunlu sigortalılığa
ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek
üzere eklenir ve eklenen bu süreler, 4'- üncü
maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında
sigortalılık süresi olarak kabul edilir. (5510/m.51
6111 s K ile değişik).
3- Belirtilen esaslar dışında kalan isteğe bağlı
sigorta primi ödenmiş süreler, malûllük, yaşlılık ve
ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası
hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve söz
konusu süreler, 4'üncü maddenin birinci fıkrasının
(b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak
kabul edilir. (5510/m.51)
Tahsin Sınav
tsinav@yenisafak.com.tr
Kaynak.
http://www.yenisafak.com.tr/Yazarlar/?t=14.03.2011&y=TahsinSinav
|
