|
|
|
|
|
Torba Yasa ile
1993-1999 yıllarına borçlanma yapabilir mi? |
|
|
|
"Babanız için
büyük bir fırsat doğmuş"
SORU: Babam 63
yaşında. 1 Ekim 1972'de Bağ-Kur sigortalısı
olmuş. Toplam bin 800 günlük sigortalılık süresi
mevcut. Bağ-Kur'a borcu da yok. Ayrıca 1993-1999
yılları arasında 6 yıl 9 ay vergi mükellef kaydı
var. Fakat bu dönemde Bağ-Kur'da sigortalılık
kaydı yapılmamış. Torba Yasa ile 1993-1999
yıllarına borçlanma yapabilir mi? Emekli olması
için ne yapması gerekir?
|
|
|
CEVAP: Bağ-Kur sigortalılığında iki
kez, bir tür milat, diğer bir ifadeyle yeniden
başlangıç uygulaması söz konusu. Bu milatlar 619
Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 4 Ekim 2000'den
ve 5510 Sayılı Kanun ile 1 Ekim 2008'den geçerli.
619 Sayılı Kararname, 4 Ekim 2000'den önce Bağ-Kur'a
kayıt ve tescil edilmesini gerektirecek faaliyeti
olduğu halde, sigortalılık tescili yapılmayan
kişilerin sigortalılığını düzenlemişti. Bunlardan
bağımsız faaliyeti 4 Ekim 2000'den önce başlayıp
sona erenler, zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı kapsamı
dışında tutuldu. Bağımsız çalışması 4 Ekim 2000'den
sonra da devam edenlerin ise Bağ-Kur
sigortalılıkları 4 Ekim 2000'den başlatıldı.
Aynı şekilde 55510 Sayılı Kanun ile de 1 Ekim 2008
tarihi esas alınarak bir terkin ve başlangıç işlemi
yapıldı. Ancak bu konudaki yasal düzenlemelerde, söz
konusu terkin işleminin 4 Ekim 2000 veya 1 Ekim
2008'den önce kayıt ve tescili yapılmayan
sigortalılar için geçerli olacağı belirtiliyordu.
Dolayısıyla babanızda olduğu gibi, bu tarihlerden
önce Bağ-Kur kaydı bulunanlar için bir terkin
işleminin yapılmaması gerekir. Babanız için,
uygulamadaki Torba Kanunu da göz önünde
bulundurursak, büyük bir fırsat doğmuş oluyor. Bu
sayede toplam 5 yıl olan Bağ-Kur sigortalılık
süresini 11 yıl 9 aya çıkarabilir. Üstelik normal
zamanda ana paradan çok daha fazla tutacak olan
gecikme zammı ve faizinden kurtulup yerine TÜFE ve
TEFE oranlarından bir artırıma tabi olarak. Ancak
babanızın hemen emekli olması mümkün değil. Çünkü
Bağ-Kur'dan emeklilik için en azından 15 tam yıl
sigortalılık süresinin olması gerekli. Askerlik
borçlanmasıyla sigortalılık süresini 14 yıl civarına
çıkarmanız mümkün. Kalan süreyi isteğe bağlı prim
ödeyerek tamamlayabilirsiniz.
"Zaman aşımı olmadan dava açabilirsiniz"
SORU: Sayın Celal Bey, Babam 2001'de çalıştığı
fırından emekli oldu. Ancak fırın işletmecisi yeğeni
olduğu için herhangi bir tazminat talebinde
bulunmadı. Fakat babam 14 Ekim 2010'da vefat etti.
Sizce biz mirasçıları olarak tazminat talebinde
bulunabilir miyiz? Bunun bir süresi var mı? Bu konu
hakkında bilgi verirseniz sevinirim.
CEVAP: İş Kanunu'nda, işyerinden en az bir yıl
süreyle çalışmış olmak koşuluyla, emekli olmak üzere
işten ayrılan işçinin kendisine ve ölüm nedeniyle iş
akdinin feshi halinde ise işçinin kanuni
mirasçılarına kıdem tazminatı ödenmesine imkan
verilmiştir. İş Kanunu'nda, kıdem tazminatının
ödenmesi ve ödenmemesi halinde dava açılmasına
ilişkin zamanaşımı süresi öngörülmez. Yargıtay'ın
yerleşmiş içtihatları gereğince bu konuda Borçlar
Kanunu'nun 125. maddesindeki on yıllık zaman aşımı
süresi hükümleri uygulanıyor. Ancak ilk bakışta
sizin durumunuz biraz farklı gibi görünüyor. Çünkü
emeklilik nedeniyle kıdem tazminatını isteme hakkı
on yıl önce ve sağlığında babanıza aitti.
Mirasçıları olarak bu hakkın size geçmesi, İş
Kanunu'ndan değil de Borçlar Kanunu'ndan
kaynaklanacaktır. On yıllık zaman aşımı süresini
geçirmeden bu konularda ehil bir avukat yardımıyla
dava açabilirsiniz.
"En azından 3 bin 600 güne ulaşılmalı"
SORU: Annem 1966 doğumlu. 1985 ve 1988 doğumlu iki
kardeşiz. Annem, 1989'da 3 ay çalışıp işten çıkmış.
Bir kaç yıl sonra, biraz daha çalışıp toplam 218 gün
sigortalı olmuş. Daha sonra 1999'da dükkan açtı ve
2003'e kadar işletti. Ancak sonradan babam emekli
olduğu için vergileri kısmak için dükkanı onun
üzerine yaptık. Annem Bağ-Kur'lu olduğunu söylüyor
ama Bağ-Kur'da hiçbir kaydı yok. Ama tüm vergi
levhası kayıtları ve esnaf odaları kayıtları mevcut.
Şimdi annemi emekli yapmak istiyoruz. Elimizde
sadece 218 gün SSK'sı var. Doğum borçlanması
yapabilir mi? Bu arada babam SGK'ya gidip annemin
yanında çalıştığını ve sigortası olmadığını söylese,
geriye dönük 5 -6 yıl SSK'sını ödese bu cezası ile
birlikte çok mu yüklü olur? Annem dükkanda bizzat
kendisi çalışıyor.
CEVAP: Annenizin SSK başlangıcı çocuklarının
doğumundan sonra olduğu için doğum borçlanması
yapması mevcut yasal koşullarda mümkün değil.
Bağ-Kur'a hiç kayıt ve tescili yapılmadığı için 5510
Sayılı Kanun'a göre 1999-2003 devresi vergi
mükellefiyeti için de geriye doğru işlem yapması
imkanı olmayacak. Benim tavsiyem işyerinden bundan
sonrası için sigortalı gösterilmesi. Çünkü
işyerinden geçmişe dönük olarak ve topluca
bildiriminin yapılması, maddi yüklerin yanında,
yapılan bildirimlerin kurumca hemen kabul edileceği
anlamına gelmiyor. SGK, bu konuda işyeri
kayıtlarınızdan inceleme yaptırır. Eşin işyerinde
sigortalı olabilmek için bu çalışmanın ücret
karşılığı olması gerekir. Babanızın üzerine görünen
işyerinden geçmiş dönemler için annenize ücret
ödemesi yapılmadığından, bu konuda işyeri
kayıtlarından bir delil elde edilmesi mümkün olmaz.
Ancak hiçbir şey için geç kalınmış değil. En azından
3 bin 600 güne ulaşılarak ileriki yıllarda emeklilik
imkanları araştırılmalı.
Celal Kapan / Y.Asır |
| |
| 12.05.2011 |
| |
|
