|
|
|
|
|
SERBEST ZAMAN
KAVRAMI |
|
|
|
4857 sayılı İş
Kanunun ile çalışma hayatımızda çalışanlar
serbest zaman kavramı ile tanıştılar.
Serbest zaman uygulaması için;
a)Fazla Çalışma
b)Fazla Sürelerle
çalışma olgusunun ortaya çıkması ile mümkün
olmaktadır.
Serbest zaman
kullanma isteği ise işçiden gelmeli işverende bu
isteğe uymalıdır.Serbest zaman işçinin irade
beyanı ile ortaya çıkar. |
|
|
Kısacana işçilerin yapmış oldukları
fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların
işçinin talebi doğrultusunda bu çalışmalarının
karşılığı olarak zamlı ücret yerine, serbest zaman
olarak kullanabilme imkanı tanınmış olur.
Fazla Çalışma :
Fazla çalışma, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yazılı
koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan
çalışmalardır.
Fazla çalışmanın her saati için verilecek ücret,
normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının
yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Örneğin: İşçi Ahmet bey aylık çalışma ücreti 1200
TL. günlük ücreti 40 TL. çalıştığı ay her hafta için
45 saati aşan 1 saat'ten fazla çalışma süresi olup
ayda 4 saat fazla çalışması mevcuttur.Kendisine 1200
TL aylık ücreti, fazla çalışma ücreti olarak
40/7,5=5,33*1,5*4=31,98 TL ödenecektir.
Fazla Süreli Çalışma:
Fazla süreli çalışma ise genelde haftalık çalışma
süresinin yapılan iş sözleşmeleriyle yada toplu
sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği
durumlarda bu çalışma süresini aşan ve 45 saate
kadar yapılan çalışmalara denir
Fazla sürelerle yapılan çalışmalarda her bir saat
fazla sürelerle çalışma için verilecek ücret, normal
çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde
yirmi beş fazlasıyla ödenir.
Örneğin: İşçi Ahmet bey işyeri ile yaptığı
sözleşmede haftada 42,5 saat çalışacağını buna göre
aylık ücretinin 1200 TL. ödenmesi yönünde bir
sözleşme imzalamıştır.
İşçi Ahmet bey çalıştığı ay her hafta 45 saati
tamamlayacak şekilde 2,5 saat ayda 10 saat fazla
süreli çalışması var ise 1200 TL aylık ücret ,fazla
süreli çalışma karşılığında
40/7,5=5,33*1,25*10=66,63 TL. ödenecektir.
Serbest Zaman İzin Kullandırılmasının Çalışma
Hayatında Uygulama Tekniği:
A)Fazla Çalışma Sürelerinin Serbest Zaman Olarak
Kullandırılması:
Fazla çalışma yapan işçi istemesi ile bu çalışmalar
karşılığı zamlı ücret almayarak yerine, fazla
çalışma yaptığı her saat karşılığında bir saat otuz
dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
Altı Ay İçinde Kullanma Zorunluluğu:
İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay süresinde,
çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti
olmadan kullanır.
Serbest Zaman Ne Zaman Kullandırılmaz:
İşçinin 4857 sayılı İş Kanunu’ndan ve sözleşmelerden
kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman
kullandırılamaz.
Serbest Zaman İzin Kullanan İşçinin İşverene Yazılı
Müracaatı Şarttır:
İşçi, kullanmak istediği serbest zamanı, işverene
önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla,
işverenin işin veya işyerinin gereklerine uygun
belirlediği bir tarihten itibaren iş günleri
içerisinde aralıksız olarak kullanır
Örneğin:Yukarıdaki örneğimizde İşçi Ahmet Bey 4 saat
fazla çalışması olan kişi Ocak ayında yaptığı bu
çalışmayı Haziran ayına kadar 6 saat olarak serbest
zaman izini olarak kullanacaktır.
B)Fazla Sürelerle Çalışma Süresinin Serbest Zaman
Olarak Kullandırılması:
Fazla sürelerle çalışma yapan işçi istemesi halinde
bu çalışmaların karşılığını zamlı ücret almayarak
yerine, fazla sürelerle çalıştığı her saat
karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman
olarak kullanabilir.
Altı Ay İçinde Kullanma Zorunluluğu:
İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay süresinde,
çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti
olmadan kullanır.
Serbest Zaman Ne Zaman Kullandırılmaz:
İşçinin 4857 sayılı İş Kanunu’ndan ve sözleşmelerden
kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman
kullandırılamaz.
Serbest Zaman İzin Kullanan İşçinin İşverene Yazılı
Müracaatı Şarttır:
İşçi, kullanmak istediği serbest zamanı, işverene
önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla,
işverenin işin veya işyerinin gereklerine uygun
belirlediği bir tarihten itibaren iş günleri
içerisinde aralıksız olarak kullanır.
Örneğin:Yukarıdaki örneğimizde İşçi Ahmet Bey 10
saat fazla süreli çalışması var.Bunun karşılığında
Haziran ayına kadar 12,5 saat serbest zaman izini
olarak kullanacaktır.
Serbest Zamanı Kullandırmayan İşverene İdari Para
Cezası Yaptırımı:
4857 sayılı Yasa’nın 41. maddesinde belirtilen
işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında
kullandırmayan, işveren veya işveren vekiline, bu
durumda olan her bir işçi için 4857 sayılı İş
Kanun’nun 102/C maddesi gereğince 2011 yılı için 219
TL idari para cezası uygulanır.İdari para cezası her
yıl 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre yeniden
değerleme oranında artırılmaktadır.
Kısmi Süreli ve Çağrı Üzerine Çalışanlarda Serbest
Zaman Uygulaması:
Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yapmaları
yasak olduğu için bu işçilere serbest zaman
uygulaması da yapılamaz.
Zamanaşımı:
İşçilik alacağı olarak Fazla çalışma ve Fazla süreli
çalışmalarda zamanaşımı süresi beş yıldır.
Değerlendirme:
Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar
karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her
saat karşılığında bir saat otuz dakikayı serbest
zaman olarak kullanabilir.
Fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu
çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla
çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş
dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlarda serbest
zaman uygulaması yapılamaz.
4857 sayılı yasa ile işverenler işçilere uygulamada
bunu izin olarak kullandırdıkları
görülmektedir.Aslında Kanununda işçiye bir zorlama
yapılmayacağı söylense de piyasa koşullarında
işverenler nakit çıkışı yapmamak adına izin
kullandırmayı tercih ediyorlar.
İnsan Kaynakları çalışanları puantaj kültürünü
oluşturmaları halinde bu sürelerle ilgili işçinin
yazılı dilekçelerini almalarını özlük dosyalarında
muhafaza etmeleri gerekir.İş mahkemelerinde yada
Bölge Çalışma nezdinde yapılan şikayetlerde ispat
aracı olarak kullanılacaktır.
İşverenler, işçilerin çalışma süreleri ile ilgili
olarak puantaj vb. kayıtları tutarak, bu kayıtları
da işçilere imzalatmalıdır.
VEDAT İLKİ |
| |
| 12.05.2011 |
| |
|
