|
|
|
|
|
VERGİDEN MUAF
NOSTALJİK ESNAFLAR SGK KAPSAMINDA MI? |
|
|
|
Çocukluğumuzda
hatırladığımızda bir duvarın dibinde ayakkabı
tamiri yapan ve aynı zamanda o ayakkabıları
boyayan sanatkarlar,her mahallede bir musluk
tamircisi,lehimcisi,devlet dairelerinin önünde
körüklü makinaları ile fotoğraf çekenler yada
pazar günü izinli çıkan askerlerin hatıra
fotoğraflarını çekenler,odun ve kömür
depolarında hamallık yapanlar,basit el
arabalarında perakende iş yapanlar,sokak
aralarında el arabası ile hurda toplayıp
satanlar,köylerde el çantaları ile gezerek basit
tamirat işi yapanlar,seyyar berberler,atların
nallarını çakanlar,sıvacı,boyacı
ustaları,kalaycılar,gezici milli piyango |
|
|
bileti satanlar gibi bir çok meslek
dalı artık gelişen teknolojiler karşısında birer
ikişer yok oluyorlar.
Günümüzde belki de büyük şehirlerde tek tük kalsa da
bazı illerimizde nadiren de olsa bu meslek
dallarında çalışan küçük gruplar halinde esnaflara
rastlamaktayız.
Bunlar bana göre artık nesli tükenen nostaljik
esnaflardır.
Günlük nafakalarını o gün temin ederek geçimlerini
kimseye muhtaç olmadan sağlayan onurlu
esnaflarımızdır.
Bu küçük grubunda Sosyal Güvenlik Kapsamına
alındıklarını biliyoruz.
193 sayılı GV Kanunun 9.Maddesinde ''Vergiden Muaf
Esnaf ''başlığı ile tanımlama yapılmıştır.
Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve
suretle çalışanlar gelir vergisinden muaftır.
1. Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile
gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende
ticaret ile iştigal edenler
2. Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan
doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı,
lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı
tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant,
fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır
yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı;
3. Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile
uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir iş yeri
açmak suretiyle yapanlar
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde
toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato
dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil
vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir adet hayvan
arabası ile nakliyecilik yapanlar
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan
arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya
sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin
ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan
çiftçiler;
6.Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya
belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere,
bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına
münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü
hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu
malların ticaretini yapanlara veya tekrar
işleyenlere satanlar
7. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak;
milli piyango bileti satanlar
8.İnşaatlarda kendi nam ve hesabına çalışan
sıvacı,boyacı,demirci ustaları,( Danıştay'ın muvafık
mütalaası üzerine, Maliye Bakanlığınca kabul ve ilan
olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.)
Esnaf muaflığı şartlarını topluca taşıyanlar bu
muaflıktan yararlanabilmek için ilgili esnaf odasına
kayıt olmak ve durumlarını tevsik etmek suretiyle
belediyeden "Esnaf Muaflığı Belgesi" almak
zorundadırlar. Belediyelerce esnaf muaflığı belgesi
bir takvim yılı için verilir. Esnaf muaflığı
belgesinin şekil ve muhtevasını tayin ve tespite ve
uygulamaya ilişkin usulleri belirlemeye Maliye
Bakanlığı yetkilidir.
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun
3.maddesinde
Esnaf ve sanatkâr: İster gezici ister sabit bir
mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve
Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca
belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil
olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte
bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya
sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan,
basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı
esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf
bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri olarak
tanımlanmıştır.
5510 sayılı Kanunun 4-1(b) sigortalı sayılanlar
kısmında Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve
sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,sigortalı
sayılırlar.Sigortalılığın başlangıcı ise 7.madde
Gelir vergisinden muaf olanların ise esnaf ve
sanatkâr siciline kayıtlı oldukları tarihten
itibaren sigortalılık başlar.
Yukarıda saydığımız nostaljik iş kollarında
çalışanlar şayet ''Esnaf Muaflığı Belgesi'' almışlar
ise bu belgeye dayanarak Esnaf ve Sanatkar siciline
kayıt oldukları tarihten itibaren sigorta kapsamına
alınmışlardır.
Esnaf ve Sanatkar Siciline kayıt olmak için
Yönetmelikte Sicile müracaat ve süresi Madde 9
açıklanmıştır.Esnaf ve sanatkarlar yanlarında
çalışanlar hariç, faaliyete başladıkları tarihten
veya faaliyette iken kayıt beyannamelerinde meydana
gelen değişiklikleri değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren en geç 30 gün içinde sicile
geçmesi gereken hususları bağlı bulundukları sicile
tescil ve gazetede ilan ettirmekle yükümlüdürler.
Uygulamada Esnaf ve Sanatkarlar sicile kayıtlarını
kendi mürcaat ve başvuraları ile yapılmaktadır.Kendi
istek ve talepleri ile sicile müracaat edenlerin
kayıt işlemleri yapılmaktadır.
Yönetmeliği dikkatlice incelediğimizde sicile
kaydını yaptırmayan esnafı sicil görevlilerinin
sicile re'sen kayıt ve tescil etme gibi bir görevi
ve zorunluluğu bulunmamaktadır.Sicile kaydolmayı
gerektirecek nitelikteki meslekleri yaptıkları halde
,kaydını yaptırmayan esnafa sicil müdürlüğünün
yaptırımı yalnızca idari para cezası ve
faaliyetlerini durdurma şeklinde ortaya çıkmaktadır.
İş Kazası ve Meslek Hastalıklarında Doğan Hakları
Nedir?
5510/13.Maddesinde Kendi nam ve hesabına bağımsız
çalışanlar yönünden İş Kazası
a)Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b)İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle
sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız
çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
sigortalıya hemen veya sonradan bedensel veya ruhsal
arızaya uğratan olay olarak tanımlanmaktadır.
5510/14.Maddesinde Kendi nam ve hesabına bağımsız
çalışanlar yönünden Meslek Hastalığı sigortalının
çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı
tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları
yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık,
bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
5510 sayılı yasanın 7.maddesine göre esnaf ve
sanatkâr siciline kayıtlı oldukları tarihten
itibaren sigortalılık başlar ifadesine dayanılarak
bu kayıtları devam ederken İş Kazası veya Meslek
Hastalığı sonucu vefat etmeleri durumunda SGK'ya
sigortalılık tescilleri olmasa da Kanunun dan doğan
hakları alacaklardır.
Bu konuda örnekleme yoluna gidecek olursak;
Gelir Vergisinden muaf olan bir boyacı ustası
10.10.2010 tarihinde çalıştığı binanın dış cephesini
boyarken düşerek ağır yaralanıyor.Bu kişinin ailesi
tarafından verilen beyanda ve gösterilen belge de
vergiden muaf esnaf olduğu tespit ediliyor.Fakat SGK
sigortalılık tesciline rastlanmıyor.Kazazedenin ise
bundan 3 yıl önce 01.10.2007 tarihinde Esnaf ve
Sanatkar siciline tescil edildiği,Ticaret sicil
gazetesinde tescilinin bulunduğu,sicilin devam
ettiği tespit ediliyor.
Buna dayanılarak 5510/7.maddesi dikkate alınarak
geriye dönük sigorta tescili yapılacak ,sigortalının
İş Kazasına göre tedavisine başlanacaktır.Geçici
yada sürekli iş göremezlik geliri alabilecektir.İş
Kazası sonucu %60 üzerinde bir işgöremezlik hali
ortaya çıkarsa en az 10 yıllık sigortalılık 1800 gün
yada başkasının bakımına muhtaç derecede ise 10
yıllık sigortalılık süresi aranmadan Malullük aylığı
bağlanacaktır.
Vergiden muaf esnaf ve sanatkarlar SGK'ya
sigortalılık tescilleri olmasa bile SGK bunları
sigortalı saymaktadır.Uğradıkları İş Kazası ve
Meslek Hastalıklarından dolayı hertürlü ödenek,gelir
ve yardımlardan faydalanmaktadırlar.
Bu konu aslında oldukça tartışma götüren bir
konudur.Yıllardır aslında ihmal edilmiştir.5510
sayılı yasanın 7.maddesinde yazılı hüküm gereğince
uygulamada imtina görmemesi gerektiğine inanıyorum.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com
Not:Ne zaman emekli olurum sorularınızı bekliyorum. |
|
|
| 10.06.2011 |
| |
|
