|
|
|
|
|
Varlık kiralama
şirketleri ve yeni vergi düzenlemeleri |
|
|
|
1 Nisan 2010
tarihinde Resmi Gazete yayımlanan Seri III,
No:43 sayılı "Kira Sertifikalarına ve Varlık
Kiralama Şirketlerine İlişkin Esaslar Hakkında
Tebliğ" ile Varlık kiralama şirketlerinin (VKŞ)
faaliyet ve kuruluş esasları ile kiralama
sertifikalarına ilişkin esaslar belirlenmiştir.
Kiralama sertifikalan
dünyada "sukuk icara" olarak bilinen yatırım
araçlarının bir benzeridir. |
|
|
VKŞ'ler "kaynak kuruluş" olarak
tanımlanan ve fon temin ihtiyacı bulunan anonim
şirket statüsündeki şirketlerin menkul ve
gayrimenkul varlıklarını devralıp bu şirketlere geri
kiralayacak, kiralanan varlığın kaynak kuruluştan
devralınması için gerekli finansmanı ise kiralama
sertifikaları yoluyla yatırımcılardan sağlayacak
kuruluşlardır. Böylelikle, hisse senedi, tahvil ve
faiz gibi araçları tercih etmeyen yatırımcılar için
kira geliri elde edebileceği bir menkul veya
gayrimenkule kiralama sertifikası yoluyla belli bir
payla sahip olma imkanı sağlanmaktadır.
6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden
Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun ile Varlık Kiralama Şirketlerince
yapılan çeşitli işlemlerle bunlar tarafından
çıkarılan Varlık Kiralama Sertifikalarına ilişkin
olarak bazı vergisel kolaylıklar getirilmiştir.
Varlık kiralama şirketleri
Varlık kiralama şjrketi anılan SPK Tebliği'ne göre,
Aracı kurumlar, bankalar ve kaynak kuruluşlar
tarafından münhasıran kira sertifikası ihraç etmek
üzere anonim şirket statüsünde kurulan şirketi ifade
eder.VKŞ'lerin kurulmasında kaynak kuruluş, sahip
olduğu veya kiraladığı varlıkları, kiralamak üzere
varlık kiralama şirketine devreden anonim şjrketi bu
konuda en önemli unsur olarak kabul edilebilir.
Kira sertifikası: Varlık kiralama şirketinin satın
almak veya kiralamak suretiyle devraldığı
varlıkların
finansmanını sağlamak amacıyla düzenlediği ve
sahiplerinin .bu varlıklardan elde edilen
gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını
sağlayan menkul kıymet, kira sukuku olarak ifade
edilebilir ve VKŞ finansman sağlama fonksiyonunu bu
araçla gerçekleştirir.
Varlık kiralama şirketinin kuruluşu ve işleyişi
VKŞ, kaynak kuruluşlardan devraldığı varlıkları
tekrar kaynak kuruluşa kiralamak suretiyle kira
geliri elde etmek, söz konusu kira gelirlerine
dayalı olarak kira sertifikası ihraç etmek ve kira
süresi sonunda ilgili varlığı kaynak kuruluşa
devretmek amacıyla kurucular tarafından kurulur. VKŞ
aynı anda tek bir kaynak kuruluşa ait varlıkları
devralabilir.
VKŞ esas sözleşmesinin anılan tebliğin 5'inci
maddesinde sayılan şartları taşıması ve kurulca
onaylanmış olması zorunludur. Bu esaslardan
başlıcaları aşağıda olduğu gibidir.
Varlık kiralama şirketinin esas sözleşmesi
VKŞ'nin faaliyet konusu esas sözleşmesinde yer
alacak şekilde aşağıdaki faaliyetlerden oluşur.
a) Kira sertifikası ihraç etmek
b) Kendi nam ve kira sertifikası sahipleri hesabına
her türlü varlığı devralmak, kiralamak, varlıklardan
elde edilen gelirleri payları oranında kira
sertifikası sahiplerine ödemek,
c) Kira sözleşmesinin sonunda, başlangıçta anlaşılan
koşullarda kiraya konu varlığı kaynak kuruluşa
devretmek.
VKŞ, yukarıda sayılan faaliyetler dışında herhangi
bir ticari faaliyetle uğraşamayacağı gibi aşağıdaki
faaliyetlerde de bulunamaz:
a) Her ne ad altında olursa olsun kredi kullanamaz,
borçlanamaz, sahip olduğu varlıkları yukarıda ifade
edilen faaliyetlerin olağan ifası dışında
kullanamaz.
b) Sahip olduğu varlıklar üzerinde üçüncü kişiler
lehine hiç bir ayni hak tesis edemez.
c) Varlığı, kira sözleşmesinden kaynaklanan tüm
yükümlülüklerini yerine getiren kaynak kuruluş
dışında başka bir kişiye devredemez.
Ayrıca, Kira sertifikaların itfa edilmesine İlişkin
hususlar esas sözleşmede düzenlenir.Kira sertifikası
sahiplerine verilen taahhütlerin yerine
getirilmemesi durumunda, kira sertifikasına
konuvarlık devredilerek elde edilecek kaynağın kira
sertifikası sahiplerine paylan oranında
dağıtılacağına ilişkin olarak, esas sözleşmede hüküm
yer alması zorunludur.
Varlık kiralama şirketinin yönetimi
VKŞ yönetim kurulu, varlıklarını devralacağı kaynak
kuruluş ile, söz konusu varlıkların devralınması,
kaynak kuruluşa kiralanması ve kira süresi sonunda
kaynak kuruluşa devredilmesini içeren bir sözleşme
imzalar. Devre konu varlıklar üzerinde üçüncü
kişiler lehine hiç bir ayni hak tesis edilmemiş
olması gerekir..
VKŞ yönetim kurulu, VKŞ namına ve kira sertifikası
sahipleri hesabına varlıkları kiralamak ve devretmek
suretiyle elde edilen gelirlerin kira sertifikası
sahiplerine ödenmesinden sorumludur.
Kira sertifikası sahiplerine verilen taahhütlerin
yerine getirilmemesi durumunda, VKŞ yönetim kurulu
tarafından, kira sertifikasına konu varlık
devredilerek elde edilen gelir kira sertifikası
sahiplerine payları oranında dağıtılır.
VKŞ'nin yönetimine ilişkin giderler esas sözleşmede
belirlenir ve izahnamede veya nitelikli
yatırımcılara yapılacak duyurularda kamuya
açıklanır.
Finansal tablo hazırlama, bağımsız denetim ve ilan
yükümlülüğü
Yukarıda belirtilen tebliğin 8'inci maddesi
kapsamında halka arz yoluyla ihraç edilen kira
sertifikaları itfa edilene kadar, kaynak kuruluşun
ve VKŞ'nin, Sermaye Piyassı Kurulun'un 9/4/2008
tarihli ve 26842 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
Seri:XI, No:29 Sayılı "Sermaye Piyasasında Finansal
Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği" ve 12/6/2006
tarihli ve 26196 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
Seri:X, No:22 sayılı "Sermaye Piyasasında Bağımsız
Denetim Standartları Hakkında Tebliği" hükümleri
çerçevesinde yıllık finansal tablolar düzenlemeleri,
bu finansal tabloları bağımsız denetimden
geçirmeleri ve ilan ettirmeleri zorunludur.
Halka arz yoluyla satılan her bir tertip kira
sertifikasına konu varlıklara ve kira sertifikası
sahiplerine yapılan ödemelere ilişkin bilgiler, söz
konusu kira sertifikası itfa edilene kadar her 3
ayda bir VKŞ tarafından, Sermaye Piyasası Kurulu'nca
uygun görülecek şekil ve şartlarda ilan edilir. Kira
sertifikasının bir borsada işlem görmesi durumunda
kaynak kuruluşun veya VKŞ'nin internet sitesinde ve
KAP'ta, işlem görmemesi durumunda izahname ve
sirkülerde belirtilen internet <file:///C:\internet>
sitesinde, raporun imzalandığı gün kaynak kuruluş
veya VKŞ tarafından ilan edilir.
Tahsisli olarak veya yerli ve yabancı yatırım
fonları, emeklilik fonları, yatırım
ortaklıkları,aracı kurumlar, bankalar ve sigorta
şirketleri gibi nitelikli yatırımcılara satılmak
üzere ihraç edilen kira sertifikasına konu
varlıklara ve kira sertifikası sahiplerine yapılan
ödemelere ilişkin bilgiler, kira sertifikalarının
satış tarihinden itibaren her 6 ayda bir kurula ve
kira sertifikası sahiplerine iletilir.
Kira sertifikası sahiplerinin hakları
Kira sertifikası sahipleri, kendi tertiplerine
ilişkin varlıklardan elde edilen gelirlerde payları
oranında hak sahibidirler. Bu durum VKŞ esas
sözleşmesine yazılır.
Her bir tertip kira sertifikasına konu varlıklar ve
bu varlıklardan elde edilecek gelirler kira
sertifikası sahipleriyle payları oranında
ilişkilendirilmek suretiyle VKŞ'nin muhasebe
kayıtlarında izlenir.
Kira sertifikası sahiplerine yapılacak ödemelerin
vadeleri yönetim kurulu tarafından belirlenir ve
buna ilişkin bilgilere izahnamede veya nitelikli
yatırımcılara yapılacak duyurularda yer verilir.
Ödemeler VKŞ'nin devraldığı varlıklardan kaynaklanan
gelirlerden karşılanır.
VKŞ aynı anda tek bir tertip kira sertifikası ihraç
edebilir. Tedavüldeki kira sertifikalan itfa
edilmeden yeni bir kira sertifikası ihracı
yapılamaz.
Bu Tebliğ kapsamında ihraç edilmeyen menkul
kıymetler İçin "kira sertifikası", kira sertifikası
ihraç etmek üzere kurulmayan VKŞ'leri ifade etmek
için "varlık kiralama şirketi" veya bunlara eşdeğer
ifadeler kullanılamaz
Halka arz edilmek üzere ihraç edilecek kira
sertifikalarının kayda alınması ve satışı
VKŞ, halka arz yoluyla satılacak kira
sertifikalarının kayda alınması için tebliğin 1
no'lu ekinde belirtilen belgelerle birlikte kurula
başvurur. Kurul, halka arz edilecek kira
sertifikalarına ilişkin kayda alma başvurusunu
izahname ve sirkülerin mevzuat uyarınca ve kurulca
gerekli görülen bilgileri içerip içermediğini
dikkate alarak kamunun aydınlatılması çerçevesinde
inceler ve halka arz yoluyla satışı yapılacak kira
sertifikalarını kayda alır. Kayda alman kira
sertifikalarına ilişkin olarak bir kayıt belgesi
düzenlenir. Kayda almaya ilişkin kayıt belgesi
alınmaksızın ihraç ve satış işlemlerine başlanamaz.
Kira sertifikalarının halka arz yoluyla satışının ve
varlıklardan elde edilen gelirlerin ödemelerinin
aracı kuruluşlar vasıtasıyla yapılaması zorunludur.
Halka arz yoluyla satışta, halka arza aracılık yetki
belgesine sahip aracı kuruluşların kullanılması
zorunludur.Kira sertifikaları menkul kıymetler
borsalarında işlem görebilecektir.
Kira sertifikasının vadesinin gelmesiyle VKŞ'nin
kaynak kuruluşa kiraladığı varlıklar da kaynak
kuruluşa devredilecektir. Böylece, VKŞ aktifinde
herhangi bir varlık kalmayacak, kira sertifikası
ihracıyla yatırımcılara olan yükümlülükler de itfa
dolayısıyla sona ermiş olacaktır.
Vergi düzenlemeleri ve vergi kolaylıkları
Bu yeni yatırım aracı ve varlık kiralama şirketleri
için Torba Kanun olarak da nitelenen 6111 Sayılı
Kanun ile vergileme açısından diğer anonim
şirketlerden önemli bir farkı bulunmayan VKŞ'lere
bazı vergisel kolaylıklar sağlanmaktadır. Sağlanan
teşvikler bu şirketlerin kurulup işlemesini
kolaylaştıracak niteliktedir.
KDV istisnası
6111 Sayılı Kanunu 85'nci maddesi ile KDV Kanunu'nun
17'nci maddesinin (g) bendine eklenen ibare ile
varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen
kira sertifikalarının teslimi KDV istisnası
kapsamına alınmıştır.
Ayrıca, KDV Kanunu'nun 17'nci maddesine eklenen (u)
bendi ile menkul, gayrimenkul ve maddi olmayan
varlıkların kaynak kuruluş tarafından varlık
kiralama şirketlerine devri ile bu varlıkların süre
sonunda, varlık kiralama şirketlerince kiralanan ve
devralınan kuruma devri işlemleri de KDV'den istisna
tutulmaktadır.
Kurumlar vergisi istisnası
6111 Sayılı Kanunun 90'ınci maddesi ile 5520 Sayılı
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 5/e maddesine ilave
yapılarak, anılan maddede yer alan kurumların en az
iki yıl aktiflerinde bulundurdukları
gayrimenkullerin satışından kaynaklanan gelirlere
uygulanan %75 oranındaki kurumlar vergisi istisnası,
varlıkların kaynak kuruluşlardan VKŞ'lere,
VKŞ'lerden kaynak kuruluşlara devrinden elde edilen
gelirler için 2 yıl elde bulundurma şartı
aranmaksızın %100 olarak uygulanacaktır.
Diğer taraftan, 6111 Sayılı Kanunun 91'inci maddesi
ile Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 15/c maddesine
eklenen ibare ile varlık kiralama şirketleri
tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından elde
edilen ve ödemelerinin aracı kuruluş tarafında
yapılması zorunlu olan gelirler kurumlar vergisi
stopajı kapsamına alınmıştır. Aynı şekilde, Kanunun
80. inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu'nun
75'inci maddesinin 5'inci bendinde yapılan
değişiklikle, söz konusu kira sertifikalarından elde
edilen gelirler menkul sermaye iradı olarak
tanımlanmıştır. Böylelikle, kira sertifikalarından
sertifika sahiplerince, elde edilen gelirler GVK'nın
94'üncü maddesinin 7'nci bendi kapsamında gelir
vergisi stopajına tabi olacaktır.
Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 67'inci maddesinde
yer alan düzenlemeler, menkul kıymet ve diğer
sermaye piyasası araçlarının satışından ve elde
bulundurulduğu sürede elde edilen gelirlerin
vergilendirilmesinde olduğu gibi kira sertifikaları
gelirleri ile ilgili olarak da uygulanabilecektir.
Damga vergisi istisnası
6111 Sayılı Kanunun 83'üncü maddesi ile 488 Sayılı
Damga Vergisi Kanunu'na ekli (2) sayılı tablonun IV-Ticari
ve medeni işlerle ilgili kağıtlar başlıklı bölümüne
eklenen bent ile;
· Varlıkların (menkul, gayrimenkul ve maddi olmayan
varlıklar) VKŞ'lere devri,
· VKŞ'lerce kaynak kuruluşlara devri,
· Bu devirlere bağlı olarak yapılan ipotek
işlemleri,
· Bu varlıkların, varlık kiralama şirketlerince
kiralanması dolayısiyle düzenlenen kağıtlar ve
· Kira sertifikaları,damga vergisinden istisna
tutulmuştur.
Harç istisnası
6111 Sayılı Kanunun 84'üncü maddesi ile 492 sayılı
Harçlar Kanununun 123'üncü maddesine eklenen fıkra
ile;
· Varlıkların VKŞ'lere devri,
· VKŞ'lerce kaynak kuruluşlara devri,
· Bu devirlere bağlı olarak yapılan ipotek
işlemleri,harçtan istisna tutulmuştur.
Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK / Dünya
akif.akarca@alfaymm.com |
|
|
| 09.06.2011 |
| |
|
