Milyonlarca stajyer yolda!
 

TORBA KANUN İLE YAŞA BAKILMADAN STAJYER ÇALIŞTIRILABİLECEK
Torba Kanun’da yapılan ufacık bir değişiklikle 5510 Sayılı Kanun’un çıraklık ve stajyerlikle ilgili maddedeki “zorunlu” kelimesi çıkarılarak, tüm işverenlere işyerlerine çırak ve stajyer alma hakkı getiriliyor. Böylece yaş ve süre sınırı olmaksızın işe girecek olanları stajyer olarak alıp sosyal haklardan mahrum, iş güvencesiz, emeklilik hakkı vermeden çalıştırma hakkı geliyor. Ancak, “eşeği ve semeri kaybettirilen çalışanlar da üzülmesin” diye eşek değil ama semer geri verilerek çırak ve stajyerler de artık kendi üzerlerinden sağlık yardımı alabilecekler

Torba Kanun ile stajyer ve çırak çalıştırma yükümlülüğü olan işyerlerinin kapsamı değiştiriliyor. Artık 10 veya daha çok değil, 5 veya daha çok işçi çalıştıran işyerleri de çırak ve stajyer çalıştırabilecek.
Ayrıca, Torba Kanun ile 5510 Sayılı Kanun’un 87’nci maddesinin (e) bendinde yer alan “zorunlu” ibareleri madde metninden çıkarılmaktadır. Yani, sadece okullarında okudukları teorik eğitimi pratik hale getirmekle görevli öğrenciler ve çıraklar değil, isteyen herkes çırak veya stajyer olarak işletmelerce çalıştırılabilecek.
Halen geçerli olan maddedeki zorunlu staj cümlesindeki “zorunlu” kelimesi kaldırılmakta ve işverenlerin işe alacakları işçileri stajyer ve çırak adı altında yıllarca çalıştırmalarına yol açılmaktadır.
Artık işe girecek gençleri işverenler, işçi değil de yıllarca stajyer adı altında çalıştırabilecekler. İşsizliğin had safhada olduğu ülkemizde işe girebilmek amacıyla işçi değil de stajyer adı altında işe girmeyi kabul edecek çok kişi de vardır.
Stajyerliğin kısıtları ve süresi de belirlenmemiştir. 50 yaşındaki kişiyi de, 20 yaşındaki kişiyi de stajyer adı altında çalıştırma hakkı işverene verildiği gibi süresi de konmamış olup işçi yıllarca stajyer olarak çalıştırılabilecektir.
İşçi değil de stajyer olarak bildirilen sürelerde çalışanın, yıllık izin, ihbar ve kıdem tazminatı gibi iş kanunlarından doğan hakkı olmayacak, ayrıca stajyerler için SGK’ya emeklilik primi de ödenmeyeceğinden yıllarca stajyer olarak çalışan işçi ileride emekli de olamayacaktır.
İş güvencesiz ve sosyal haklardan mahrum çalışanlarımız olacak, işverenlerimiz için dikensiz gül bahçeleri yaratılacaktır.

STAJYERLERE SAĞLIK HAKKI DA VERİLİYOR
İşverenlere, işçileri-çalışanları stajyer ve çırak adı altında çalıştırma hakkı verilirken, stajyerlerin hakları da unutulmamış. Stajyerle kendi adlarına sağlık yardımı alma hakkı da getiriliyor. Zorunlu stajyerler için daha önce okulları yüzde 1 oranında prim öderlerken, Torba Kanun ile getirilen düzenlemeyle yüzde 1’e ilaveten yüzde 5 oranında sağlık primi alınması uygulaması da başlatılıyor.
Bu durumda özel sektör, işçileri stajyer adı altında çalıştırırsa normal işçiler için yüzde 34 oranında SGK’ya prim ödemek yerine yüzde 6 oranında prim ödeyecek.
Bu arada özel sektör işverenleri, stajyer yerine İŞKUR ile sözleşme imzalayıp kursiyer adı altında işçi çalıştırırlarsa da prim oranı yüzde 13.5 olacaktır, hatta bu primi de İŞKUR ödeyebilecektir.
Stajyer ve çıraklara da işveren asgari ücretin altında para ödeyebilecek ama iş SGK’ya prim ödemeye gelince asgari ücret baz alınacaktır.

Çırak ve stajyerlerin yeni hakları ne olacak?
* Torba Kanun’un yürürlüğe girmesiyle çıraklar, stajyerler, staj gören üniversite öğrencileri kendi sigortalılıkları üzerinden sağlık yardımı alabilecekler.
* Çırak ve stajyerler GSS kapsamında olacağı gibi meslek eğitimine katılan kursiyerler de GSS kapsamında olacaklar ve primleri İŞKUR tarafından SGK’ya ödenecek.
* Burslu yabancı uyruklu öğrenciler, asgari ücret üzerinden GSS primiyle sağlıktan yararlanacaklar. Yabancı uyruklu öğrencilerin primi için üniversitelere ödenek verilecek.

OLUMLU DEĞİŞİKLİKLER

ÇAKIŞAN SİGORTALILIK DÜZELTİLİYOR
Bir çalışan aynı zamanda hem memur, hem SSK’lı hem de Bağ-Kur kapsamında çalışıyorsa öncelik hakkı memuriyette (4/C) idi. Ancak, aynı sürelerde hem SSK hem Bağ-Kur varsa üstünlük hakkı olmadan önceden başlayan sigortalılık kesintiye uğrayıncaya kadar sonra başlayan geçerli sayılmıyordu. Torba Kanun ile sigortalılık çeşitleri, üstünlük stratejisine göre düzenlenmektedir. Olumlu bir düzenlemedir. Buna göre, “Önceden başlayan sigortalılık geçerli olur” ilkesi terk edildi. Sigortalılığın üstünlüğü ilkesi benimsendi. Üstünlük sıralaması, 4/C (Emekli Sandığı), sonra 4/A (SSK) ve en son 4/B (Bağ-Kur) olarak düzenlenmektedir. Düzenleme isabetli olmakla birlikte sadece bundan sonrası için değil geçmişe de şamil olmalı. Zira, SGK her zaman yaptığı gibi tutucu davranıp yürürlüğü, kanunun Resmi Gazete’de yayınlandığı tarih olarak uygular. Ayrıca bu düzenleme sadece 5510 Sayılı Kanun değil eski 506, 1479, 5434, 2925, 2926 sayılı kanunlardaki sigortalılık çatışmaları için de uygulanmalıdır. Sadece bu sorun sebebiyle SGK’ya karşı açılmış binlerce dava devam etmektedir.

TRAFİK KAZASI SAĞLIK GİDERLERİ SGK’DAN
Bu köşeyi takip edenler bilirler, “Trafik kazası geçirirseniz ‘Ağaçtan düştüm’ deyin, yoksa SGK sağlık giderinizi karşılamaz” diyerek vatandaşları uyarmıştım. Torba Kanun ile artık trafik kazası geçirenlerin sağlık giderlerini de SGK karşılayacak. Ayrıca, SGK Kısa Vadeli Sigorta Kolları Daire Başkanı Osman Yüce, ücretsiz izinleri yasal saymayarak sigortalılara hem işgöremezlik ödememekte hem de sağlık yardımı almasını engellemekte idi. Yeni düzenlemeyle doğum yapan ve 6 aya kadar ücretsiz izin kullanan kadınların takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıkları devam edecek.
Ancak, ücretsiz izin süresi bir ayı aşarsa ne olacak? Sigortalı sağlıktan yararlanamadığı gibi GSS primi ödemekle yükümlü olacak. Bu süre yıl içinde bir ay değil 6 ay olarak belirlenmeli. İşverenin belgelendirmesi koşulu da muğlak bir ifade. Bu ifade, “işverenin beyanı doğrultusunda” olarak düzenlenmeli.

Deneme süresi 4 aya çıkıyor
İş Kanunu’nda işçilerin 2 ay olan deneme süresi Torba Kanun’un aynen kabulü halinde 4 aya çıkarılacaktır. Bu sebeple, 4 aylık işçinin işveren tarafından işten çıkarılması halinde kendisine tek bir kuruş ihbar tazminatı ödenmeyecektir. Bu da çalışanların hak kayıplarının artması demek. Yani, işveren stajyer olarak yıllarca çalıştırdığı işçiyi, zar zor işçi kadrosuna alsa bile “4 ay daha” diyebilir.
Ali Tezel / Habertürk