|
Toplanan vergilerin
dağılımı ve maliyeti!
2009 yılı içerinde toplam vergi gelirleri 196 milyar TL'den
fazla. Bu tutar kamu bütçesi içerinde gelirlerin önemli bir
kısmını oluşturuyor.
Zaten bütün ekonomilerde devletin en temel gelir kaynağı
vergiler. Zaman zaman borçlanma ve özelleştirme gelirleri
olsa da bu durum devamlılık göstermez. Hiçbir zaman kamu
giderleri sürekli borçlanma ve özelleştirme gelirleri ile
finanse edilemez. Dolayısıyla kamu giderlerinin en temel
kaynağı vergi gelirleri.
2009 yılında da ülkemizde kamu giderlerinin finansmanını
temin etmek için vergiler toplandı. Her kesim kendisinden
toplanan vergilerin ağırlığından ve hafifletilmesi
gerektiğinden bahsetti. Maliye Bakanlığı çıkardığı kanunlar
ile birtakım yatırım ve istihdam teşvikleri dolayısıyla
vergi gelirlerinden vazgeçti.
2009 yılı içerinde toplanan vergilerin ağırlığı vergi
türleri itibarıyla önemli. Gelir üzerinden alınan Gelir ve
Kurumlar vergilerinin oranı nedir? Katma Değer Vergisi gibi
dolaylı alınan tüketim vergilerinin dağılımdaki payı ne
kadar? Kısaca bu haftaki yazımızı bu konuya ayırdık.
Katma Değer Vergisi'nin ağırlığı % 30,7
2009 yılında vergi gelirleri içerisinde %30,7 oranı ile
Katma Değer Vergisi gelirinin ağırlığı hissedilmekte.
Tüketilen her mal ve hizmetten alınan KDV bütçe gelirleri
arasında en temel kalem. Ülkemizde 1985 yılından itibaren
uygulanan TDV uygulaması hemen hemen her mal ve hizmet
tesliminden alınması nedeniyle oldukça geniş bir kesimi
ilgilendiriyor. Birçok mal ve hizmette uygulanmakta olan KDV
oranı %1veya %8 olmasına rağmen yıllardan beri gelirlerinde
bir azalma yok. Hatırlanacağı üzere geçen yıl geçici
sürelerle piyasayı canlandırmak amacıyla bir kısım ürünlerde
KDV oran indirimine gidilmesine rağmen KDV gelirleri geçmiş
yıl gelirlerini aratmadı.
Gelir Vergisi payı %23,4
Ülkemizde gelir elde eden her şahsın kazançları üzerinden
alınan Gelir Vergisi toplanan vergiler içerinde ancak %23,4
oranı ile yer almakta. Bu vergiler arasında; kamu ve özel
sektörde ücret alan kişilerden yapılan kesintiler, ticaret
erbabı kişilerin gelirleri, avukat, muhasebeci, doktor gibi
serbest meslek erbabı olan kişilerin de dahil olduğu kesimin
ödediği vergilerden yer almakta. Gelir Vergisi Kanunu'nda
yer alan birçok istisna ve muafiyete rağmen birçok 1.683.308
Gelir Vergisi mükellefi ve 2.322.883 kişide üzerinden
stopajla yani kesinti yapılan Gelir Vergisi mükellefi
bulunmakta. Ancak toplanan vergiler içerisindeki payı
itibarıyla 2008 yılı ile aynı oran olmakla birlikte son
yılların en yüksek oranı olduğunu belirtmek gerekir.
Kurumlar Vergisi payı %10,5
Ekonomik faaliyetlerin temelinde olan şirketlerin ödediği
vergiler ise toplanan vergilerin %10,5 'ini oluşturuyor.
2009 yılı itibarıyla toplam Kurumlar Vergisi mükellef sayısı
640.786. Toplanan vergiler içinde %10,5 oranı düşük
görünmekle beraber son yılların en yüksek oranını
oluşturuyor.
Vergi toplama maliyeti %1'in altında
Maliye Bakanlığı yukarıda saydığımız vergi türleri başta
olmak üzere birçok vergiyi tespit, tahsil etmek ve her
şeyden önemlisi denetlemek için topladığının ne kadarını
harcıyor. Vergi toplama maliyeti toplanan verginin sadece
%0,82 si kadar. Yani toplanan her 100 TL'lik verginin 1
TL'si bile toplama maliyeti değil. Geçmişte de hiçbir zaman
%1'e ulaşmamış. Kamunun en temel geliri olan verginin
toplanması için bu oranın bir miktar daha yüksek olması
beklenir.
İsmail KÖKBULUT
ikokbulut@bugun.com.tr
|
