Emekli olup çalışacak olanlar nelere dikkat etmeli
“20 Eylül 2008 tarihinde emekliliğe başvurdum. Emekli aylığım bağlanmadan 1 Şubat 2009 tarihinde yeniden çalışmaya başladım. 30 Eylül 2009 tarihinde ikinci kez işten ayrıldım. SGK’ya defalarca dilekçe vermeme rağmen bana 2009 yılındaki 8 aylık maaşımı ödemedi. Ne yapmalıyım?”
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olup emekli olduktan sonra hem emekli maaşı alıp hem de ikinci bir işte çalışmayı yasakladı. Kısaca 40-50 sene sonra emekliler çalışmaya başlarsa maaşları kesilecek.
Ancak ilk defa 1 Mayıs 2008 tarihinden önce sigortalı olan emekliler dilerse sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödemek şartıyla emekli aylıklarını almaya devam edecekler. Özellikle belirtmemiz gerekir ki; emekli olduktan sonra 4/a sigortalısı olarak çalışanlar ile 4/b sigortalısı olarak ticari faaliyette bulunanların durumları farklı.
Emekli olan kişi ticari faaliyette bulunmuşsa aynı zamanda zorunlu olarak 4/b SGDP sigortalısı oluyor ve 2010 yılı için her ay maaşının yüzde 14’ü prim olarak kesiliyor.
Seneye bu oran yüzde 15’e çıkacak ve artık sabitlenecek.
Ticari faaliyette bulunan sigortalının “maaşımdan SGDP kesintisi yapılmasını istemiyorum” deme hakkı yok. Ticari faaliyete başlamakla ya da şirkete ortak olmakla birlikte kesinti otomatik başlamış olacak. Şayet kişi kendini SGK’ya bildirmemişse daha sonra SGK Vergi Dairesi ve Ticaret Sicil Müdürlüklerinin bilgi işlem ağına girerek tescilini yapıp, kesintiyi faiziyle birlikte yapacak.
SGK, emekli olduktan sonra bir işveren yanında çalışanlara iki seçenek sunmaktadır. Bunlardan ilki SGDP’ye tabi çalışarak aynı zamanda maaşın ödenmesi diğeri ise maaşın durdurularak sigortalı olarak çalışmaya devam edilmesi. Dikkat edilirse burada sigortalıya bir tercih hakkı sunuluyor..
Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne tabi çalışarak aynı zamanda maaşın ödenmesi ya da maaşın durdurularak sigortalı olarak çalışmaya devam edilmesi tercihi sigortalıya bırakılmış ancak bununla ilgili bildirim yükümlülüğü işverene yüklenmiştir.
Yeniden çalışmaya başlayan emeklinin tercihini onu çalıştıran işveren e-bildirge şifresiyle SGK’ya bildirdiğine göre bildirim esnasında gerekli özenin gösterilmesi kaçınılmaz. Çünkü SGDP’ye tabi çalışmayı tercih etmiş emekli için işveren tarafından maaşın durdurulmasının talep edilmesi hâlinde maaş durdurulması işlemi ertesi gün gerçekleşir.
Burada bir noktaya dikkat edilmesi gerekir. İşverenin, sigortalı işe giriş bildirgesi ile işçinin SGDP’ye tabi çalışmayı tercih ettiğini SGK’ya bildirmesi tek başına yeterli olmaz. İşveren aynı zamanda emeklinin prim hizmet belgesini de SGDP türünü seçerek vermelidir. Şayet SGDP türü değil de örneğin tüm sigorta kolları türünde bildirimde bulunulduğu takdirde de emeklinin maaşı durdurulur. Kısaca, emekli çalıştıran işverenler, SGDP’ye tabi çalışmayı tercih etmiş işçileri için hem işe giriş bildirgesini hem de prim hizmet belgesini SGDP kodunu seçerek bildirmeli bu konuda azami özeni göstermelidir. Aksi takdirde maaşı kesilen sigortalı mağduriyet yaşar.
Hatalı bildirimler düzeltilir
SGDP’ye tabi çalışmayı tercih etmiş emekliler için işveren tarafından hatalı bildirimde bulunmak dünyanın sonu değil. İki işlemle bu hatayı düzeltmek yani durdurulan maaşı hak kaybına uğramadan yeniden başlatmak mümkün.
Ancak burada en önemli görev hatalı işlemi yapan işverene düşüyor. Şayet aylığın durdurulmasının nedeni işe giriş bildirgesinin hatalı kodla verilmesi ise işverenin SGK’ya işe giriş kod değişikliği dilekçesi vermesi gerekir. Şayet işe giriş bildirgesi doğru ancak prim hizmet belgesi yanlış kodla verilmişse bu kez düzeltme amaçlı ek ve iptal prim hizmet belgesi hazırlanarak bir dilekçe ekinde SGK’ya verilmelidir.
Her iki bildirim de hatalı yapıldığı için maaş durdurulmuşsa, hem işe giriş kodu düzeltme talebi, hem de aylık prim hizmet belgesi düzeltme amacını taşıyan ve ekine ek ve iptal bildirgelerin eklendiği bir dilekçenin verilmesi gerekir. İşveren tarafından bu işlemlerin tamamlanmasını müteakip işçinin de emekli olduğu SGK birimine ayrı bir dilekçe vermesi gerekir.
İşverenin hatalı bildirimine dayalı maaş durdurma işleminin iptali ile maaşın kesildiği gün itibariyle yeniden bağlanması talepli dilekçenin sigortalı tarafından kendisine maaşı bağlayan SGK birimine verilmesiyle birlikte işveren hatasına dayalı durdurulan maaş yeniden bağlanır.
Okurumuz Aslı Hanım, işverenine başvurarak yukarıda anlattığımız işlemleri yaptırdığı takdirde SGK, öde(ye)mediği 8 aylık maaşını hesabına aktarır. Sigortalı bu maaşı ertesi ay maaşıyla birlikte alır.
Şerif Akçan / Türkiye |
