e-fatura uygulamasında sona gelindi, şirketler arşiv masrafından kurtuluyor
 

Bilgi işlem ve elektronik alanda yaşanan gelişmeler eski alışkanlıklarımızı bir bir değiştiriyor. Bunun son örneği elektronik faturada yaşanıyor.
Daha birkaç yıl önce başlatılan e-beyan uygulamasının günümüzde neredeyse tüm mükellefler tarafından kullanıldığını görünce, elektronik faturanın da kısa sürede yaygınlaşacağını düşünüyor ve ümit ediyorum. Kağıt ortamında düzenlenen faturalar, her alanda ispat aracı olarak kullanılma üstünlüğü taşıyor. Ancak sebep olduğu kağıt israfı ve mali idarece takibinin zorluğu yüzünden gözden düşmeye başladı. Üstelik işlem hacmi çok büyük olan firmaların bu belgeleri Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre on yıl boyunca muhafaza etmek ve talep edildiğinde ibraz etmek zorunda kalmaları, ciddi arşiv problemine de yol açıyor. Artık büyük firmalar bu arşivlerini şehir içindeki pahalı depolar yerine, şehir dışındaki ucuz yerlerde muhafaza etme yoluna gidiyor. Hatta bazı firmalar arşivle ilgili olarak profesyonel yardım alma yoluna gidiyor. Tabii bütün bunlar, firmalara ciddi maliyetler yüklüyor.

Gelir İdaresi'nin e-fatura'ya geçme hazırlıkları devam ediyor. Yayınlanan tebliğle e-fatura ile ilgili hususlar açıklandı. Tebliğde 'e-fatura'nın sağlıklı bir biçimde gelişimini sağlamak amacıyla Başkanlık tarafından uygulamanın kademeli yaygınlaştırılmasının planlandığı belirtiliyor. Bu bakımdan başlangıç olarak, sadece anonim ve limitet şirketlerin uygulama kapsamında e-fatura göndermesine ve almasına izin verilecek. Buna göre mal veya hizmet satışı dolayısıyla fatura düzenlemek zorunda olan mükellefler, şimdilik genel hükümler çerçevesinde kâğıt fatura düzenleyebilecekleri gibi tebliğde yer alan şartlar çerçevesinde e-fatura da hazırlayabilecek. Ancak aynı mal veya hizmet satışında hem kağıt fatura hem de elektronik fatura düzenlenemeyecek. Faturaların elektronik belge olarak oluşturulması ve gönderilmesinde uyulması gereken format ve standartlar oldukça geniş. Bu bilgilere http://www.efatura.gov.tr/ internet adresinden ulaşılabilir. Kısaca belirtmek gerekirse e-fatura oluşturma, gönderme ve alma işlemleri iki şekilde yapılabilecek. Bunlardan birincisi, büyük çaplı firmaların kendi bilgi işlem sistemlerini oluşturup uygulamaya entegre etmeleriyle olacak. Diğer şekil ise Gelir İdaresi'nin oluşturduğu portal aracılığıyla gerçekleştirilecek. Tebliğde belirlenen usul ve esaslarla söz konusu format ve standartlara uygun olarak düzenlenmeyen, düzenlense dahi e-fatura uygulaması aracılığıyla gönderilmeyen veya alınmayan herhangi bir elektronik belge, Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlenmiş fatura olarak kabul edilmeyecek.

Düzenlenen e-fatura'nın güvenilirliği mali mühürle garanti altına alınacak. Mührün doğruluk ve geçerlilik kontrolü ancak elektronik ortamda yapılabileceği için e-fatura kağıda basılarak saklanmayacak. Bu yüzden mükellefler, düzenledikleri ve aldıkları e-faturaları, üzerindeki mali mührü de içerecek şekilde kanuni süreler dahilinde kendi bünyelerindeki elektronik, manyetik veya optik ortamlarda muhafaza edecek.

Bu arada e-fatura düzenleme yetkisi bulunan mükelleflerin gerek kendi sistemlerinde gerekse uygulamada meydana gelebilecek arıza ve kesinti durumlarında fatura düzenleyebilmek için yeteri kadar basılı kağıt fatura bulundurmaları gerekiyor. Uygulama şimdilik faturayla sınırlı olsa da sistem Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlenmesi zorunlu olan fatura dışında kalan belgelerin de taraflar arasında dolaşımına imkan verecek şekilde tasarlanmış. Zamanı gelince bu belgeler de uygun formatlarla elektronik ortamda düzenlenebilecek.

Kayıp kimliklerin vergi dairesine bildirilmesine gerek kalmadı

Geçtiğimiz haftalarda nüfus cüzdanını kaybeden kişilerin durumu vergi dairesine bildirmeleri gerektiğini, aksi takdirde bu cüzdanı bulan kişilerce mükellefiyet tesis ettirilmesi veya borç para alınmasıyla kişilerin borçlu hale gelerek zor duruma düşebileceklerinden bahsetmiştim. Konu gündeme mal olunca Maliye de buna çare aramaya başladı. Sonunda bulunan çözüm bir iç genelge ile vergi dairelerine bildirildi. Buna göre vergi dairelerinde kullanılan sisteme MERNİS Kimlik Paylaşım Sistemi'nden kayıp ve çalıntı sorgulaması imkanı getirildiği için eski uygulamaya son verildi.

Daha önce nüfus cüzdanını kaybeden veya çaldıran vatandaşlar, durumu vergi dairesine bildirmeyince kötü niyetli kişiler bu cüzdanlarla mükellefiyet tesis ettirebiliyor ve bu kişileri ağır vergi ve şahsi borç altına sokabiliyorlardı. Bu yüzden kişilerin, nüfus cüzdanlarının kaybolduğunu veya çalındığını belirterek, bu cüzdanlarla mükellefiyet tesis edilmesinin engellenmesini istemeleri gerekiyordu. Yeni dönemde artık bu bildirimde bulunmaya gerek kalmadı. Bu durumdaki kişiler karakola ve nüfus idaresine başvurduklarında durumu MERNİS kayıtlarına kayıt ediliyor. Vergi daireleri de mükellefiyet tesis ettirmek, firma kurmak veya bir firmaya ortak olmak isteyen kişilerin işlemlerini yapmadan önce, MERNİS/Kimlik Paylaşım Sistemi'nden ibraz edilen kimliğin kayıp veya çalıntı olup olmadığını sorgulayacak. İbraz edilen kimlik hakkında kayıp veya çalıntı kaydı çıkmaması halinde başvuranın talebi tamamlanıp mükellefiyet tesis ettirilecek. Cüzdanın kayıp/çalıntı olduğu tespit edilirse nüfus cüzdanındaki kişi adına mükellefiyet tesisi yapılmayacak. Kimlik iade edilmeyip durumu anlatan bir yazı ekinde ilgili nüfus müdürlüğüne gönderilecek. Ayrıca ibraz edilen belgelerin ve nüfus cüzdanının fotokopisi, durumu anlatan bir yazıyla emniyet müdürlüklerine de bildirilecek.  Ahmet Yavuz/Zaman