İşsizler hangi şartlarda ne kadar süreyle sağlık yardımı alabilir?

Değerli okurlar, geçtiğimiz haftanın sosyal güvenlik açısından en önemli konusu, kuşkusuz işsiz kalan çalışanların işten çıkışlarından sonra ne kadar süreyle sağlık yardımı almaya devam edecekleri olmuştur. İşsizlerin sağlık yardımı süresi neden birden ülke gündemine oturdu?
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, bir yandan sigortalıların işten çıkış tarihinden sonraki onuncu günden itibaren sağlık aktivasyonlarını iptal etti. Diğer yandan da il müdürlüklerine gönderdiği talimat ile işten çıkan sigortalıların işten ayrılış tarihinden 10 gün sonra Genel Sağlık Sigortası tescili yapmalarını istedi. İşte bu iki uygulama kamuoyunu ayağa kaldırdı.

180, 90, 10 GÜN MÜ?
Bilindiği üzere, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu (SSK) yürürlükte olduğu dönemde sigortalılar işten çıktıktan sonra 6 ay süreyle sağlık yardımı almaya devam ederlerdi. Bağ-Kur’lular ise 3 ay sağlık yardımı alırlardı. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile bu süre hem SSK’lılar (4-a) hem de Bağ-Kur’lular (4-b) için 90 güne indirildi. SGK 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren işten çıkan işçilere çıkış tarihinden 10 gün sonra ilave 90 gün sağlık yardımı veriyordu. Vatandaşların da bu uygulamaya herhangi bir itirazı olmamıştı.
Anladığımız kadarıyla SGK, 5510 sayılı Kanunun yorumundan 90 gün sağlık hizmeti verilemeyeceği çıkarmış. SGK’yı bu yoruma götüren 5510 sayılı Kanunun 67’nci maddesidir. Söz konusu maddede şu hüküm yer almaktadır:
“60. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında Genel Sağlık Sigortalısı sayılanlar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren 10 gün süreyle Genel Sağlık Sigortasından yararlanırlar. Bu kişilerin sigortalılık niteliğini kaybettikleri tarihten geriye doğru 1 yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini kaybettikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle zorunlu sigortalılıklarından sonraki Genel Sağlık Sigortalılıklarından dolayı prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar...”
Bütün tartışmalar bu madde metni üzerinden çıkmıştır. Kanunun lafzına baktığımızda işten ayrılan bir işçi öncelikle şartsız 10 gün daha sağlık yardımı almaya devam edecek.
Bu 10 gün tamamlandıktan sonra 90 gün daha sağlık yardımı alabilmesi için işten ayrıldığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde en az 90 gün çalışmasının olması gerekiyor. Bu hükmü yukarıdaki kanun metninden açıkça görmek mümkün. Hem de prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın yararlanabilecekler.

BİR DE GELİR SORACAK!
SGK’nın uygulamaya koymak istediği ise işten ayrılanlar 90 gün sağlık yardımı almadan önce il müdürlüklerine gidip kendilerini Genel Sağlık Sigortasına tescil ettirsinler. Ancak, buna tescil ettirirken gelir testine girsinler. Peki gelir testini kim yapacak? Halihazırda kaymakamlıklar ve valilikler. Bu birimlerin gelir testi yapmak için yeterli donanımı var mı? Hayır...
Valilikler ve kaymakamlıklar Yeşil Karttan dolayı gelir testi yapmakta zorlanırken onlara ikinci bir yük getirilecek. Tabii ki burada asıl vatandaş mağdur olacak. SGK kendisi gelir testi yapamaz mı? Henüz yapamıyor. Peki işsiz kalan bir vatandaşa gelir testi yapacaksınız da ne olacak? Asıl sorun bence burada yatıyor. Adam zaten işsiz kalmış. Gelirden yoksun kalmış. Bu kişileri gelir testi Genel Sağlık Sigortası tescili gibi işlerle yormanın gereksiz olduğu açıktır.
Kanunun ruhu ne diyor aslında buna bakmak lazım. Sosyal Güvenlik Sistemimiz öteden beri işten ayrılan sigortalılara 10 güne ilave olarak 3 ay 6 ay gibi belirli bir süre sağlık hakkı veriyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu da işten ayrıldıktan sonra 10 gün artı 90 gün sağlık yardımı vermeyi hedeflemiştir. Kanunun ruhuna baktığımızda bunu görmek mümkün. Hal böyle iken başka türlü yorumlarla kamuoyunun kafasını karıştırmamak gerekiyor.

BAKAN DA OLMASA...
Yaklaşık 1.5 yılık bir uygulamadan sonra biz yanlış yorumlamışız demek yerine konunun Çalışma Bakanına iletilip yoruma açık noktaların yasal düzenlemeyle kapatılması yolu tercih edilmeliydi. Anladığımız kadarıyla Çalışma Bakanı, konuya el atmış ve eski uygulamaya geçilmesi için talimat vermiş. Böylece işsiz kalan kişiler derin bir nefes almışlar.
Son olarak 5510 sayılı Kanun metnini yazanlara bir çift söz söylemek istiyorum. O kadar anlaşılmaz karışık ve uzun metinler kaleme aldınız ki sanki anlaşılmasın, yorumlanmasın ve uygulanmasın diye yazdınız. Hukuk tekniğinden uzak bir kanun metni ile karşı karşıyayız. Bu kanunu hazırlayan ekipten hiçbirisi ortada yok. Hepsi SGK’dan kaçıp gitmiş. Allah uygulayıcılara sabır versin!  ŞERİF AKCAN / Türkiye