|
Seçime
kadar yasa çıkmazsa işsizlik maaşı yükselmez
Hükümet, işsizlik
ödeneğindeki kriteri artırmaya karar verdi
ama yasanın 2011 Temmuz'da yapılacak genel
seçimlere kadar çıkması gerekiyor. Çıkmazsa
başka bahara kalır. Şu an işsizlik ödeneğine
hak kazanana son 3 aylık ücret ortalamasının
yüzde 40'ı veriliyor ama üst sınırı 608
lira. Yapılacak düzenlemeyle üst sınır
kaldırılmış olacak.
lkemizde 2000 yılına kadar uluslararası 9
sosyal sigorta çeşidinden 7'si uygulanırken,
son ikisi olan "aile yükleri sigortası" ile
işsizlik riskine karşı 1999 yılına gelinceye
kadar herhangi bir güvence ortada yokken-
4447 Sayılı Kanun'a göre çalışan işçiler
için "işsizlik riski" güvence altına
alınmıştır. İlk işsizlik sigortası prim
kesintisi Haziran 2000'de başlamış ve ilk
işsizlik sigortası ödemeleri de 2002 yılının
şubat ayında başlamıştır.
Dileğim ise henüz ülkemizde uygulamaya
konulmayan son sosyal risk olan "aile
yükleri"ne karşı da çalışanların güvence
altına alınmasıdır.
PRİM ORANI YÜZDE 4
İşsizlik sigortası zorunlu olup, SGK'ya
bildirilen prime esas aylık brüt kazançlar
üzerinden, ilgili kanun gereğince sigortalı
% 2, devlet % 2, işveren % 3 oranında prim
ödeyecekken, bütçe kanunlarıyla bu oranlar
düşürülmüş olup halen uygulamaya göre aylık
"Sigorta Primine Esas Kazanç Tutarı"ndan az
olmamak üzere brüt kazançlar üzerinden,
sigortalı % 1, işveren % 2, devlet % 1
oranında prim ödemektedir.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ RAKAMLARI DÜŞÜK
Buna göre, tavan ücretten (4954 liradan)
prim ödeyen bir çalışan için İŞKUR'a her ay
199 lira prim ödenmektedir. Üç yıl bu
şekilde prim ödeyen birinin ödediği toplam
prim ise 7134 liradır.
Son üç yıl (1080 gün) içinde;
■ En az 600 gün prim ödeyenlere 6 ay,
■ En az 900 gün prim ödeyenlere 8 ay,
■ En az 1080 gün prim ödeyenlere 10 ay
süresince son 120 günlük ücret ortalamasının
yüzde 40'ı kadar işsizlik ödeneği
verilmektedir. Ödenecek rakam, asgari
ücretin yüzde 40'ından (304 liradan) az,
yüzde 80'inden (608 liradan) çok olamaz
kuralı ise çalışanlar için yerinde değildir.
Yukarıdaki şartlardan başka, kendi istek ve
kusurları dışında (gazeteciler hariç,
gazeteciler sebepsiz istifa etseler de
işsizlik ödeneği alabilirler) işsiz
kalanlara işsizlik ödeneği ödenebilmesi için
son 120 günde boşluk olmaması gerekmektedir.
Fakat, son 120 gün içinde, hizmet akdi devam
etmekle birlikte hastalık, ücretsiz izin,
disiplin cezası, gözaltına alınma,
hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali,
kısmi istihdam ile grev, lokavt, genel
hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz,
doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin
durdurulması veya işe ara verilmesi halinde,
120 günün hesabında prim yatırılmayan bu
süreler kesinti sayılmamaktadır.
Yüksek ücretliler için ödenekler düşük
Yukarıda vermiştik, tavan ücretten çalışan
birisi için 1080 gün boyunca İŞKUR'a 7134
lira ödenmektedir. Aynı kişi işsiz
kaldığında ise 10 ay boyunca ayda 608
liradan alabileceği toplam rakam 6080
liradır. Yani, kendisi adına ödenen 7134
liradan daha az işsizlik ödeneği
alabilmektedir. Öte yandan, işsizlik
ödeneği, kişinin işsiz kaldığı dönemde
alıştığı yaşam seviyesini korumasına da
yardımcı olmamaktadır.
İşsizlik sigortasında bugüne kadar toplanan
para, neması ile 59.7 milyar lira. İşsizlik
sigortasının uygulamaya başladığı Mart 2002
tarihinden 30.11.2010 tarihine kadar ise
sisteme 2 milyon 470 bin 417 kişi başvurmuş,
bunlardan 2 milyon 70 bin 15'i işsizlik
ödeneği almaya hak kazanmıştır. Mart 2002
tarihinden 30 Kasım 2010 tarihine kadar ise
bu kişilere toplamda 3.6 milyar lira
ödenmiştir. Görüleceği üzere, fondan
işsizlere ödenen rakam, fon toplamının yüzde
6'sı kadardır. Buna karşın, işsizlik
sigortasından GAP müteahhitlerine ödenen
para, işsizlere ödenen rakamın 4 katı
kadardır. Sonuçta, işsizlik fonu işsizler
için kullanılmamaktadır.
Tasarı ne getiriyor?
- 1120 gün yumuşatılıyor: Tasarıyla son 120
gündeki kesintisiz çalışma kuralı
kaldırılıyor. Yani, son 120 gün içinde işe
gitmeyen veya iş değiştirirken arada boşluk
olanlar da işsizlik ödeneği alabilecekler.
- Ödenek rakamı artırılıyor: Halen son 120
günlük ücret ortalamasının yüzde 40'ı olarak
hesaplanan ve üst sınırı 608 lira olan
ödeneklerin üst sınırı ya kaldırılacak ya da
artırılacak. Şayet, üst sınır kaldırılırsa
tavandan SGK'ya bildirilenler ayda 2000 lira
işsizlik ödeneği
alabilecekler. Tavan kaldırıldığı halde oran
yüzde 40'tan 30'a düşürülürse 1500, yüzde
20'ye indirilirse de 1000 lira işsizlik
ödeneği alabilecekler.
- Ödenek süresi de artırılıyor: Halen 6, 8,
10 ay olan işsizlik ödeneği ödeme süresinin
de 2'şer ay artırılması gündemde.
Ali Tezel
atezel@htgazete.com.tr
Habertürk |
