10.1 milyon kişi kayıtdışı çalışıyor

Türkiye genelinde Eylül itibariyle kayıtdışı istihdam oranı geçen yılın aynı ayına göre 1.5 puan azalışla yüzde 44'e gerilese de, 10 milyon 101 bin kişinin kayıtdışı istihdam ettiği belirlendi.

İşsizlik oranının yüzde 11.3 olduğu 2010 yılı Eylül döneminde, istihdam edilen 22 milyon 973 bin kişiden 10 milyon 101 bininin kayıtdışı olduğu belirlendi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yapılan belirlemeye göre, Eylül’de istihdam edilen toplam nüfus 22 milyon 973 bin olurken, bunun 10 milyon 101 bin kişisini herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayanlar oluşturdu. Eylül 2009’da yüzde 45.5 olan kayıtdışı istihdam oranı 2010 yılının aynı döneminde 1.5 puanlık azalışla yüzde 44’e indi. Eylül itibariyle son bir yıllık dönemde kayıtdışı çalışanların sayısında 76 bin kişilik artış yaşandı. Eylül’de geçen yılın aynı dönemine göre erkek istihdamında kayıtdışılık oranı 1.8 puan gerilemeyle yüzde 37.8 olurken, 16 milyon 471 bin erkek çalışanın 6 milyon 231 binini kayıtdışı çalışanlar oluşturdu. Kadın çalışanlar içinde kayıtdışılık oranı yüzde 1.2 puan azalarak yüzde 59.5’e geriledi. 6 milyon 502 bin kişilik kadın istihdamından 3 milyon 871 bininin kayıtdışı istihdam ettiği saptandı. Son bir yıllık dönemde istihdam edilen kadın sayısı 345 bin kişilik artış gösterirken bunun 132 bin kişisinin kayıtdışı istihdam ettiği tespit edildi. Son bir yılda erkek istihdamındaki artış 608 bin kişi olurken, kayıtdışı çalışan erkek sayısında 55 bin kişilik azalış yaşandı.

Kendi adına çalışanlarda kayıtdışılık yüzde 68.1
Eylül itibariyle son bir yıllık dönemde kendi hesabına çalışanlar arasında kayıtdışı istihdam edenlerin sayısı 24 bin kişilik artışla 3 milyon 57 bin oldu. Bu dönemde kendi hesabına çalışan 4 milyon 492 bin kişiden yüzde 68.1’i kayıtdışı istihdam etti. Ücretli ve yevmiyeli olarak çalışan toplam 13 milyon 967 bin kişiden yüzde 26.5’ini oluşturan 3 milyon 705 bin kişisinin kayıt dışı çalıştığı belirlendi. İşveren olarak faaliyet gösteren 1 milyon 245 bin kişiden yüzde 25.2’sini oluşturan 314 bin kişinin de sosyal güvenlik kaydı bulunmadığı tespit edildi.

Aile işçilerinin yüzde 92.3’ü kayıtdışı
Kayıt dışı “çalışanlar” içinde en büyük grubu ücretsiz aile işçileri oluşturdu. Büyük bölümü tarım kesiminde bulunan ve standart bir istihdamdan farklı olarak tarım ya da ticaretle uğraşan ailesine yardım eden bu kişilerin toplam sayısı 3 milyon 270 bin kişi. Bunların yaklaşık yüzde 92.5’i oranındaki 3 milyon 25 bininin sosyal güvenlik sistemine kayıtlı olmadığı görüldü. Normal bir istihdam olanağı elde edemediği için mevcut konumda yer alan bu kişilerin, ücretsiz aile işçisi şeklinde tanımlanması, Türkiye’deki işsizliğin boyutlarını da olduğundan küçük gösteriyor. Kayıt dışı çalışanlar toplamının 5 milyon 132 bini tarımda, 4 milyon 970 bini ise tarım dışı sektörlerde bulunuyor. Tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı Eylül 2009’da yüzde 87.2 iken, bu oran 2010 Eylül’ünda yüzde 85.5’e geriledi. Tarım dışı sektörlerde istihdam edenler içinde sosyal güvenlikten yoksun olanların oranı ise 2009 Eylül’ündeki yüzde 30.9’luk seviyesinden yüzde 29.3’e indi.

İstihdamdaki nüfus ve kayıt dışı çalışanlar (Eylül-bin kişi)

Toplam Kayıtdışı Kayıtdışı

İstihdam İstihdam Oranı(%)

Toplam 22.973 10.101 44,0

Ücretli/yevmiyeli 13.967 3.705 26,5

İşveren 1.245 314 25,2

Kendi hesabına 4.492 3.057 68,1

Ücretsiz aile işçisi 3.270 3.025 92,5

Tarım(*) 5.999 5.132 85,5

Tarım dışı(*) 16.974 4.970 29.3

*TÜİK tarafından Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflandırılması, NACE Rev.2 kullanıldı.