Ebeveyn ölünce yetim aylığı alınabilir mi?

Anne-babası vefat eden kişiler, ebeveynleri üzerinden ölünceye kadar yetim maaşı alabilirler. Malul çocukların, ana-baba üzerinden sosyal güvenlik sisteminden gelen iki tür hakları vardır.

1- Yaşayan ana-baba üzerinden ömür boyu sağlık yardımı alma hakları.

2- Vefat etmiş ana-baba üzerinden ömür boyu yetim aylığı alma hakları. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 3’üncü maddesi gereğince, anababaların, çocuklarına Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu’nca (SGK) sağlık yardımı aldırabilmesi için şu şartların olması gerekir:

a- Çocukların 18 yaşını tamamlamamış olmaları gerek.

b- Ancak, çocuklar lise ve dengi öğrenim veya 5.6.1986 tarihli ve 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda
belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını,
yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmamaları gerek.

c- Kaç yaşında olursa olsun malul olduğu (yüzde 60’tan fazla) tespit edilen evli olmayan çocuklara ise
ömürleri boyunca sağlık yardımı verilir. Görüldüğü üzere malul olmayan çocuklara en fazla okuması şartıyla 25 yaşına kadar sağlık yardımı verilirken, çocuğun yüzde 60’tan fazla oranlı sağlık kurulu raporuyla malul
sayılması halinde bu süre ömür boyu devam eder, ancak evlenen malul çocuklara ana-baba üzerinden sağlık yardımı verilmez. Eskiden yürürlükte olan 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 106’ncı maddesinde yapılan değişiklikle malul erkek çocuklara evli dahi olsalar bir ömür boyunca ana-baba üzerinden SSK sağlık yardımı verilirken, yeni kanun bu uygulamaya son vermiş ve özürlülere hak kaybı yaşatmıştır.

Ana ve babasız kalana yüzde 50

Yine mevzuat gereğince, çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50’si oranında yetim aylığı verilmektedir. Sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan aynı şartlarla yararlanırlar.Öte yandan 5510 Sayılı Kanun’un “Genel sağlık sigortası geçiş hükümleri” geçici 12’nci maddesi, eski kanunlardan gelen hakları bir süre daha devam ettirme hakkı getirmiştir.

Vefat etmiş ana-baba üzerinden aylık alma hakkı

5510 Sayılı Kanun’un 32 ile 36’ncı maddeleri, ölüm sigortasından aylık bağlama hususlarını içerir. Buna göre çocukların, vefat eden ana veya babaları üzerinden yetim aylığı alabilmesinin şartları vardır.
“Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;

1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını
doldurmayanların veya,

2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirip malul olduğu
anlaşılanların veya,

3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan
kızlarının her birine yüzde 25’i oranında yetim aylığı verilmektedir.”

GAZETE HABERTÜRK - ALİ TEZEL