Faturalar
kaybolursa ne yapılmalı?
Fatura, düzenleyen
açısından hasılatının tespitinde; alan vergi
yükümlüsü açısından da gider tespitinde
kullanılıyor. Bu bakımdan fatura vergi
sistemi açısından son derece önemli bir
işlev görüyor. Bu özelliği dikkate alınarak,
faturanın bastırılması belirli bir prosedüre
bağlanmış durumda. Böylece sahte veya içerik
olarak yanıltıcı fatura düzenlenmesine engel
olunması hedefleniyor.
Mükelleflerin ellerinde bulundurdukları
faturaların korunması için gerekli önlemleri
alması beklenen bir davranış olmasına karşın
faturalar bir şekilde elden çıkabiliyor.
Yasal kurallara uygun olarak bastırılmış
faturaların bir şekilde kaybolması ya da
elden çıkması, yok olması halinde neler
yapılması gerektiği konusu son derece
önemli.
KAYBOLAN
FATURALARIN TESPİTİ
Faturanın kaybolduğunun tespiti, genellikle
kullanılmak istenmesiyle anlaşılıyor.
Faturaların kaybolması çeşitli şekillerde
olabilir. Faturalar; yangın, deprem ve sel
gibi afetler sebebiyle elden çıkabileceği
gibi, çalınma ve kaybolma gibi şekillerde de
ulaşılamaz durumda olabilmektedir.
Yangın, deprem ve sel gibi nedenlerle
faturaların kullanılamayacak hale gelmesi,
yanması veya yok olması halinde, durumun
remi bir tutanakla (itfaiye raporu gibi)
tespiti büyük önem taşıyor. Diğer hallerde
ise tutanağın işletme içinde düzenlenmesi
gerekiyor.
Bir şekilde faturaların kaybolduğu
anlaşıldığında, işletmenin muhasebe
sorumlusu ile birlikte yetkililerince durum
bir tutanakla tespit edilmelidir. Tutanakta
kaybolan faturalarla ilgili ayırıcı
bilgilere (örneğin sıra ve seri numarası)
yer verilmesi son derece önemli. Sonrasında,
tutanakla kaybolduğu tespit edilen
faturalarla ilgili olarak gazeteye ilan
verilmesi gerekiyor.
FATURALARIN
KULLANILMIŞ OLUP OLMAMASI
Kaybolan fatura koçanının kısmen veya
tamamen kullanılması halinde ayrıca
mahkemeye de başvurulması gerekiyor.
Mahkeme'ye kayıp faturaların geçersizliği
ile birlikte 'zayi belgesi' talebiyle
başvurulacak. Mahkeme kararının ardından
zaman geçirmeden ilgili belgelerle birlikte
vergi dairesine başvurulması gerekiyor.
Kaybolan fatura koçanının hiç kullanılmamış
olması halinde ise mahkemeye başvurulmasına
gerek bulunmuyor. Nitekim, Yargıtay da,
doldurulmamış faturalar için zayi belgesi
istenemeyeceği görüşünde. Bu durumdaki
faturaların kaybolması halinde mahkeme
yerine kolluk kuvvetlerine başvurulması ve
ardından vergi dairesine bildirimde
bulunulması gerekiyor.
VERGİ DAİRESİNE
BAŞVURU
Faturaların kaybolması halinde sürecin son
aşaması vergi dairesine başvuruda
bulunulması. Başvuru halinde idarenin
yapacağı işlemler, olayın özelliğine göre
değişiyor. Örneğin, kaybolan koçanda yer
alan faturaların bir kısmının kullanılmış
olduğunun tespit edilmesi halinde,
faturaların kaybolduğu dönemde fatura başına
ortalama hasılat dikkate alınarak matrah
takdir edilebiliyor. Özellikle, aynı koçanda
yer alan ve kaybolduğu belirtilen
faturalardan sonraki seri numaralı
faturaların kullanıldığının tespit edilmesi
halinde diğerlerinin de kullanıldığının
kabul edilmesi gerektiği konusunda yargı da
idare ile görüş birliği içinde.
Tamamen boş olan fatura koçanlarının
kaybolması halinde ise idarenin yaptığı
işlemler olayın özelliğine göre değişkenlik
gösteriyor. Sık olmamakla birlikte böyle
durumlarda matrah takdirine gidildiğine
rastlanıyor. Bununla beraber, konu ile
ilgili gerekli duyarlılığı gösteren
mükellefler nezdinde matrah takdirine
gidilmesi istisnai bir durum olarak
karşımıza çıkıyor.
Fatura koçanını kaybeden mükelleflerin,
elinde kaybolan koçandan başka ve o koçanı
izleyen seri numaralı faturalar olması ve
kayıp hakkında herhangi bir işlem yapmadan
izleyen koçanı kullanmaması yerinde olur. Bu
bakımdan, bu durumdaki mükelleflerin
faturaların seri numaralarını da dikkate
alarak fatura kesmeleri, hem kaybolan fatura
koçanının belirlenmesini kolaylaştıracak hem
de istenmeyen vergi sürprizleri ile
karşılaşmalarının önüne geçecektir.
