İşsizlik yardımı alırken isteğe bağlı ödenir mi?

> N. A.

Haziran 1982’de memur olarak çalışmaya başladım. 1987’de hamilelik sebebiyle istifa ettim. Emekli Sandığında 1944 günüm var. Ağustos 2007’de ise SSK’lı olarak çalışmaya başladım ve halen devam ediyorum. Doğum borçlanması yapabilir miyim? Ayrıca işten ayrılsam işsizlik sigortası alırken İsteğe Bağlı Sigortaya prim ödeyebilir miyim? Emekli Sandığında çalıştığım 5.5 yılın tazminatını nasıl alabilirim?

CEVAP: Çalışan kadınlar için 5510 sayılı Kanun ile birlikte düzenlenen “doğum borçlanması” sosyal güvenlik sistemimize getirilen en önemli yeniliklerden birisidir. Doğum borçlanmasının temel mantığı, çalışırken doğum sebebiyle zorunlu olarak çalışma hayatının dışına çıkan kadınlara, bu sürelerin sosyal güvenlik yönünden değerlendirme imkanı tanınmasıdır.
Bilindiği gibi, erkekler askerlik görevi sebebiyle çalışma hayatından bir süreliğine ayrı kaldıkları için askerlik borçlanması yapabilmektedirler. Kadınlar için öngörülen doğum borçlanması da hemen hemen aynı gerekçelerle düzenlenmiştir.

İSTİFA EDEN, DOĞUM BORÇLANMASI YAPAMAZ
Mevcut yasal çerçeve içinde doğum borçlanması hakkı sadece 4-a’lı (SSK) olarak çalışırken doğum yapan kadınlara verilmiştir. 4-b’li (Bağ-Kur) grubun doğuma dayalı hizmet borçlanması mümkün değildir. Bunun sebebi ise 4-b’li grup çoğunlukla vergi mükellefi veya şirket ortağı oldukları için doğum sebebiyle sigortalılıkları sona ermemekte veya ara verilmemektedir.
4-c’li (emekli Sandığı) olan devlet memurlarında ise doğum sebebiyle ücretsiz izin kullanılması halinde hizmet borçlanma hakları bulunmaktaydı. 5510 sayılı Kanun ile işçi olarak çalışan kadın sigortalılara çalışırken doğum yapmaları halinde borçlanma imkanı tanınmıştır.
Devlet memuru olarak çalışırken istifa eden okuyucumuz, daha sonra SSK statüsünde çalışmaya başlamış olmasına rağmen doğum borçlanması yapabilmesi mümkün değil. Devlet memurları doğum öncesi ve sonrası hekim raporu ile istirahat kullandıktan sonra 1 yıl süreyle ücretsiz izin kullanma hakları da bulunmaktadır. Ücretsiz izin süresi sona erip işe döndükten sonra bu süreleri borçlanabilirler. Ancak doğumdan önce istifa eden kadın memurun daha sonra doğum borçlanması yapmasına imkan bulunmamaktadır.

KANUN ‘ÖDEYEMEZ’ DEMEDİĞİNE GÖRE...
Okuyucumuzun ikinci sorusu da gerçekten çok orijinal bir sorudur. İşsizlik ödeneği olan bir işsiz sigortalı aynı süre içinde İsteğe Bağlı Sigortaya prim ödeyebilir mi?
İlk bakışta tezat bir görüntü oluşsa da yasal çerçeveden bakıldığında bu mümkün. Şöyle ki; işsizlik sigortasını düzenleyen 4447 sayılı Kanun hükümlerine baktığımızda işsizlik yardımı alan işçi çalışmaya başladığı takdirde işsizlik ödeneği kesilmektedir. İsteğe Bağlı Sigorta primi ödemek işsizlik yardımı almaya mani olan durumlar arasında sayılmamıştır.
Diğer açıdan baktığımızda, İsteğe Bağlı Sigortaya girişi engelleyen şartları arasında işsizlik sigortasında yardım almak sayılmamıştır. Yani, işsizlik ödeneği alan işçi aynı zamanda İsteğe Bağlı Sigortaya girip rahatlıkla prim ödeyebilir.
Okuyucumuzun üçüncü sorusuna gelince; çalışma hayatının bir döneminde Emekli Sandığı’na tabi memur olarak çalıştıktan sonra herhangi bir nedenle ayrılan kişiler daha sonra işçi veya vergi mükellefi (şirket ortağı) statüsünde emekli olursa memur olarak çalıştığı sürelerin emeklilik ikramiyesini alma hakkı olacak.
Hemen belirtelim ki; olacak diyorum, çünkü henüz yok. Bu konuyu yargıya taşıyan kişiler memur olarak çalıştıkları süreye isabet eden kısım kadar emeklilik ikramiyesi alabiliyorlarken dava açmayanların böyle bir hakkı yoktu.

“PARÇA İKRAMİYE” İÇİN TOP MECLİS’TE!
Daha sonra konu Anayasa Mahkemesine taşındı. Mahkeme yaklaşık 1 yıl önce konu ile ilgili yasa maddesini iptal etti. Yani, memuriyette geçen sürenin emeklilik ikramiyesinin ödenmesi gerektiğine hükmetti. Sadece memur olarak emekli olanların değil, bir süre memurluk yaptıktan sonra kendi işini yapanların veya işçi olanların da memurluktan geçen sürelerinin emeklilik ikramiyelerini almalarına karar verdi. Bu konuda düzenleme yapması için TBMM’ye 1 yıllık süre verdi. Bu süre yakın bir zamanda sona erecek ama yüce Meclis henüz düzenleme yapmadı. Çok yakın bir süre içinde gerekli düzenlemenin yapılarak beklentilerin sona ereceğini ümit ediyorum.

Şerif Akcan / Türkiye