Ana işveren taşeronun idari para cezalarından da sorumlu mudur?

Sosyal güvenlik sistemimizde asıl işveren alt işveren uygulaması uzun zamandır var olan bir uygulamadır.
Sigortalı çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir.
Alt işveren veya taşeron
Alt işveren ya da taşeron ise bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişi olarak tanımlanmaktadır.
Yasal düzenlemeye göre, asıl işveren, 5510 sayılı Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur
Bir kişinin alt işveren sayılabilmesi için üçüncü kişiye ait bir işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya işin eklentilerinden iş alması ve bu iş için sigortalı çalıştırması gerekmektedir.
Sigortalılar alt işveren aracılığı ile işe girmiş ve alt işveren ile karşılıklı sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işveren, Kanunla işverene yüklenilen yükümlülüklerden Sosyal Güvenlik Kurumuna karşı alt işveren ile birlikte sorumlu olmaktadır.
Cezada şahsilik ilkesi
Ceza hukukunun genel prensiplerinden birisi cezada şahsilik ilkesidir. Bu ilkeye göre suç sayılan fiili işleyeni cezalandırabilirsiniz. A şahsının işlediği fiilden dolayı B şahsını cezalandırmak bu temel ilkeye aykırıdır.
Yargıtay kararı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 12/6/1991 tarihli, 1991/10-277 E., 1991/359 K. sayılı kararı;
“... idari para cezalarının bu Kanunun işverene yüklediği ödevlere uyulmamasının sonucu ve yaptırımı olduğu belirgindir.
506 sayılı Kanunun 87’nci maddesinde, tali işverenin ödevine uymamasının sonuçlarından asıl işverenin de sorumlu olacağı kuralını koymuştur. Zira, tali işverenler hayat deneyimleriyle ortadadır ki ekonomik bakımdan asıl işverenlere göre güçsüz kişilerdir. Bunların kişisel olarak sorumlu tutulmaları gerek sigortalıların gerek sigortalılara verilecek sosyal güvenlik haklarını uygulayan Sosyal Sigortalar Kurumu’nun hak ve alacaklarını güvenceye almakta yetersiz olabilir. Bu nedenle, yasa koyucu ortak yükümlerde madde 86 ile tali işverenlerin ödevlerine uymamalarının yaptırımlarından güçlü asıl işverenleri de müteselsil sorumlu tutan, sosyal güvenlik hukukunun isteklerine uygun düşen bir düzenleme yapmıştır.
Bu düzenleme gereğince, Kurumun parasal hak ve alacaklarından, ihale makamından iş alan asıl işverenler de sorumludur. İşte, asıl işveren bu müteselsil sorumluluk gereğince tali işverenin idari para cezasından sorumludur. Bunu Kuruma ödemiş ise Kurumdan geri isteyemez. Ödemekle yükümlü olduğu bir borcu ödemiştir. Fakat asıl yükümlü tali işverenlere rücu edebilir.” şeklindedir.
İstisnai bir durum
Buna göre cezalarda şahsilik ilkesi Sosyal Güvenlik Kurumunun ana işveren-alt iş veren ilişkisinde uygulanmamaktadır.
Cezalarda şahsilik ilkesinin istisnası olarak görülmektedir.
Yani iş verenlerin, iş yaptırdığı taşeronlarını prim borçlarında olduğu gibi idari para cezası borçları yönünden de takip etmeleri gerekmektedir.
Sorular-Cevaplar
Soru: Ahmet Bey merhabalar, bir konuda yardımınızı rica edeceğim. Bir arkadaşım 10 yıldır Belçika’da yaşıyor Önümüzdeki yıl Türkiye’ye yerleşecek. Belçika’da yasamaya başlamadan önce sigortalı olarak Türkiye’de çalışmış. Şimdi Belçika’daki 10 yıl çalışmışlığı emeklilik için Türkiye’deki sigorta süresiyle birleşir mi? Funda Can
Cevap: Belçika’da yaşayan arkadaşınız Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ise, yurt dışında geçen çalışmaları ile çalışmaları arasında geçen bir yıla kadar olan işsizlik sürelerini borçlanarak sigortalılık süresi olarak kazanabilir. Borçlanıp ödeyeceği her bir ay için 234 lira ile 1.517 lira arasında seçeceği bir tutarı ödemesi gerekir. Yurt dışına gitmeden önce burada sigortalı çalışması olduğunu belirtmişsiniz. En son çalışmasının olduğu SGK Müdürlüğüne başvurup işlemlerini yaptırabilir.

Ahmet ŞERİF ahmet.serif@yahoo.com/ YP.Çağ