| |
|
Asgari ücret
ve asgari geçim indirimi
Asgari Ücret Tespit
Komisyonu'nun 29.12.2009 gün ve 2009/1 sayılı
kararı uyarınca 16 yaşını doldurmuş işçilerin
bir günlük normal çalışma karşılığı asgari
ücretleri 01.01.2010-30.06.2010 tarihleri
arasında 24.30 lira, 01.07.2010-31.12.2010
tarihleri arasında ise 25.35 lira olarak tespit
edilmiştir. Bu tespite bağlı olarak 16 yaşını
doldurmamış işçilerin bir günlük çalışma
karşılığı asgari ücretlerinin
01.01.2010-30.06.2010 tarihleri arasında 20.70
lira olarak, 01.07.2010-31.12.2010 tarihleri
arasında ise 21.60 lira olması öngörülmüştür.
Bu karar uyarınca 16 yaşını doldurmuş işçiler
için aylık asgari ücret yılın ilk altı ayında
(24.30x30) 729 lira, ikinci altı ayında ise
(25.35x30) 760.50 lira olacaktır.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun söz konusu
kararının gerekçesinde vurgulandığı üzere,
"Asgari ücret, bilindiği gibi ödenmesi zorunlu
olan bir ücrettir. Ancak asgari ücretin
belirlenmesini düzenleyen Asgari Ücret
Yönetmeliği uyarınca, asgari ücret pazarlık
ücreti değildir."
Asgari ücret bir yandan iş yaşamında
alınabilecek en düşük ücret olarak kabul
edilirken diğer yandan emek gelirlerinin
vergilendirilmesinde uygulanan asgari geçim
indiriminin hesaplanmasında da esas alınmıştır.
Gelir Vergisi Yasası'nın 32'nci maddesinde yer
alan tanımlamaya göre asgari geçim indirimi;
ücretin elde edildiği takvim yılı başında
geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16
yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari
ücretin yıllık brüt tutarının, mükellefin
kendisi için yüzde 50'si, çalışmayan ve herhangi
bir geliri olmayan eşi için yüzde 10'u,
çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere
ilk iki çocuk için yüzde 7,5, diğer çocuklar
için yüzde 5'tir. Gelirin kısmi döneme ait
olması halinde ay kesirleri tam ay sayılmak
suretiyle bu süreye isabet eden indirim
tutarları esas alınır. Asgari geçim indirimi,
Gelir Vergisi tarifesinin birinci dilimine
uygulanan yüzde 15 oranı ile çarpılması
suretiyle bulunan tutarın, hesaplanan vergiden
mahsup edilmesi suretiyle uygulanmaktadır. Bu
bağlamda da mahsup edilecek kısmın fazla olması
halinde iade yapılmaktadır.
2010 yılı için geçerli olan asgari ücret 729
lira olduğuna göre çalışan için uygulanacak
geçim indirimi öncelikle yıl başında geçerli
olan asgari ücretin bir yıllık toplamı olan
(729x12) 8.748 liranın yarısı olan 4.374 liraya
Gelir Vergisi tarifesinin en düşük oranı olan
yüzde 15 uygulanmak suretiyle yıllık olarak
işverence hesaplanacaktır. Buna göre, asgari
geçim indirimi yıllık tutarı (4.374x0,15) 656.10
liradır. Bu miktarın on ikide biri indirim
konusu olan miktarı verecektir. Dolayısıyla
asgari geçim indiriminin aylık miktarı bu
indirimde (656.10/12) 54.68 liradır.
Bu miktar ücretlinin aylık olarak hesaplanan
vergisinden indirilmek suretiyle ücretli asgari
geçim indiriminden yararlandırılmaktadır.
Asgari geçim indirimi ücretlinin medeni durumuna
göre evli ise eşi için asgari ücretin yıllık
toplamının yüzde 10'unun yüzde 15 oranı ile
çarpılması suretiyle belirlenecektir. Buna göre
ilk önce asgari ücretin yıllık toplamı
hesaplanacaktır. Bu (729x12) 8.748 liradır. Bu
miktarın yüzde 10'u eş için (8.478/0,10) 874.10
lira olacaktır. Gelir Vergisi Yasası'nın 32'nci
maddesinde yapılan tanımlama uyarınca bulunan bu
rakamın yüzde 15'le çarpımı sonucu bulunacak
(874.10x0,15) 131.22 lira eş için uygulanacak
asgari geçim indirimi miktarı olacaktır. Bu
miktarın 12'ye bölünmesi halinde aylık asgari
geçim indirimi miktarı olarak (131.22/12) 10.93
lira bulunacaktır.
Aynı hesaplama yöntemi ile ilk iki çocuk için
çocukların her birine uygulanacak asgari geçim
indirimi miktarı 8.20 lira, üç ve üçten daha
fazla çocuk için çocukların her birine
uygulanacak asgari geçim indirimi 5.47 lira
olarak hesaplanmıştır.
Asgari geçim indirimi uygulamasında "çocuk"
tabiri, mükellefle birlikte oturan ve mükellef
tarafından bakılan 18 yaşını veya tahsilde olup
25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise
aralarında yasal evlilik bağı bulunan kimseleri
ifade etmektedir. Bu bağlamda çocuk kavramına
nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana
veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle
birlikte oturanlar dahil bulunmaktadır.
İndirim tutarının tespitinde mükelleflerin
gelirin elde edildiği tarihteki medeni hali ve
aile durumu esas alınmaktadır. Ayrıca indirim
yukarıda belirtilen esaslara göre hesaplanan
tutarları aşmamak kaydıyla ücret geliri elde
eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı,
çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin
gelirine uygulanmaktadır. Boşananlar için
indirim tutarının hesabında, nafakasını
sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınmaktadır.
Uygulamada ücretliler bazı hallerde birden fazla
işverenden ücret geliri elde edebilmektedir.
Böyle bir durumda asgari geçim indirimi en
yüksek ücretin sağlandığı işveren tarafından
uygulanacaktır. Bu bağlamda da ücretliler medeni
durumu ve çocuk sayısı hakkında bildirimlerini,
en yüksek geliri elde ettikleri işverene vererek
uygulamanın ilgili işverence yerine
getirilmesini sağlamakla yükümlüdür.
NOT: Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi
tarafından düzenlenen "Anayasadan Mali ve
Vergisel Beklentiler" başlıklı sempozyum bugün
saat 13.30'da söz konusu üniversitenin Beşiktaş
yerleşkesinde başlayacak ve yarın da devam
edecektir. Söz konusu sempozyumda birbirinden
ilginç tebliğler sunulacaktır. Sempozyum halka
açık olup ücretsizdir.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun 29.12.2009 gün
ve 2009/1 sayılı kararı uyarınca 16 yaşını
doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma
karşılığı as...
( KB)
Veysi Seviğ
Referans/08.01.2010 |
|
