Vasiyetname çeşitleri

Vasiyetname ile kişiler ölüme bağlı bir tasarrufla irade açıklamasında bulunurlar. Bu irade açıklaması, vasiyetname ile yapılıyor. Vasiyetname; resmi vasiyetname, el yazlı vasiyetname ve sözlü vasiyetname olmak üzere üç farklı şekilde olabiliyor. Resmi vasiyetnameyi 2 Mart 2010 tarihli AKŞAM'da anlatmıştık. Bu yazımızda el yazılı vasiyetname ile sözlü vasiyetname üzerinde duracağız.

EL YAZILI VASİYETNAME
El yazılı vasiyetname, miras bırakanın kendisi tarafından düzenlenir. El yazılı vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için, yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olması gerekiyor. Vasiyetnamenin birden fazla sayfa olması halinde sayfalar numaralandırılarak sayfalar arasındaki bağ otaya konuluyor.
El yazılı vasiyetnamenin baştan sona el yazısı ile yazılması gerekiyor. Vasiyetnamenin bir bölümünün elle diğer bölümünün de başka şekilde (örneğin daktiloyla) yazılması halinde, diğer şartları da taşıması şartıyla sadece elle yazılan kısmı geçerli kabul ediliyor.

El Yazılı vasiyetnamede imzanın mutlaka el yazısı ile atılması gerekiyor. Mühür veya alet kullanılması veya parmak basılması el yazılı vasiyetnameyi geçersiz hale getiriyor.

El yazılı vasiyetname düzenlendikten sonra saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hakimine veya yetkili memura bırakılabiliyor. El yazılı vasiyetnamenin saklanmak üzere notere, sulh hakimine veya yetkili memura bırakılmaması, geçerliliğini etkilemiyor. Ancak, bu yolun tercih edilmesi ispat açısından yararlı.

SÖZLÜ VASİYETNAME
Sözlü vasiyetname istisnai hallerde söz konusu olabiliyor. Sözlü vasiyetname yapılabilmesi için diğer iki vasiyetname yapılması olanağının bulunmaması gerekiyor. Yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar nedeniyle resmi veya el yazılı vasiyetname yapma imkanının olmadığı hallerde, sözlü vasiyet yoluna başvurabiliyor.
Böyle bir durumdaki miras bırakan son arzularını iki tanığa açıklar ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine açıklanan son arzuları yer, yıl ay ve günü de belirterek hemen yazar, imzalar ve diğer tanığa imzalattırır. Yazılan belgeyi birlikte vakit geçirmeksizin sulh veya asliye mahkemesine verirler. Miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hakime beyan ederler. Tanıklar daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek miras bırakanın son arzularını bir tutanağa da geçirtebilirler. Sözlü vasiyetnamede tanık olacak kişilerin, resmi vasiyetname hazırlanmasındaki tanıklarla aynı özelliklere sahip olması gerekir. Başka bir deyişle, resmi vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için tanıklarda aranan koşullar sözlü vasiyetnamede de geçerlidir. Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi (örneğin geminin kaptanı), sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hakim yerine geçiyor.

Sözlü vasiyet ancak istisnai durumlarda söz konusu olduğundan, miras bırakan için sonradan diğer şekillerde (resmi veya el yazılı) vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçmesiyle sözlü vasiyet geçersiz hale geliyor. Örneğin, cephede ağır yaralı iken sözlü vasiyet yapmış olan bir askerin, daha sonra iyileşerek diğer vasiyetnamelerden birini yapma olanağına kavuşmuş olması hali.

Metin Taş-Sezgin Özcan / Akşam