|
Vergi beyannamesinin verilmesi ve hataların giderilmesi
işlemleri
Gelir Vergisi Kanunu'na göre gelir vergisi mükellefleri
bir takvim yılına ilişkin gelirlerini izleyen yılın mart
ayının 1 ile 25. günü akşamına kadar verirler. Özel
hesap dönemi belirlenenler için ise hesap döneminin
bitimini izleyen üçüncü ayın 25. günü akşamına kadar
beyannamelerin verilmesi gerekir. Hesap dönemi takvim
yılı olan mükelleflerin 2008 yılına ilişkin gelir
vergisi beyannamelerinin verilme süresi dün akşam
itibariyle sona erdi.
Süresi içinde beyannamenin verilmemesi halinde vergiler
zamanında tahakkuk ettirilmediğinden idarece tespit veya
geç beyan halinde cezalı işlem yapılır. Ceza ödeme
zorunluluğu ile karşılaşmamak için süresinde verilmeyen
beyannameler Vergi Usul Kanunu'nun pişmanlık
hükümlerinden yararlanılarak verilebilir. Ayrıca
süreninde verilmekle beraber hatalı beyanda bulunulmuşsa
düzeltme talep edilebilir. Bu gün yazımızda bu iki konu
üzerinde duracağız.
Pişmanlık hükümlerinden yararlanma
VUK pişmanlık ve ıslah hükümleri (Madde 371), temelinde
vergi ziyaı yatan ve vergi dairesinin bilgisi dahilin de
olmayan bir olayın kendiliğinden dilekçe ile ilgili
makamlara haber verilmesi üzerine uygulanır.
Emlak vergisi hariç beyana dayanan vergilerde vergi
ziyaı cezasını gerektiren yasaya aykırı hareketlerini
ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber veren
mükelleflere, aşağıda belirtilen kayıt ve şartlarda
vergi ziyaı cezası kesilmez. Ayrıca, hapis cezasını da
gerektiren kaçakçılık suçlarından birini işlemek
suretiyle neden oldukları vergi ziyaı için pişmanlık
talebiyle beyanname veren mükellefler hakkında bu
suçlardan dolayı suç duyurularında bulunulmaz ve
adlarına vergi ziyaı cezası kesilmez.
Pişmanlık hükümlerinden yararlanma koşulları
Pişmanlık uygulaması yapılabilmesi için, vergi ziyaının
doğmuş olması gerekir. Ayrıca;
- Mükellefin kanuna aykırı davranışını, üçüncü bir şahıs
tarafından resmi bir makama ihbar edilmeden önce
kendiliğinden haber vermesi,
- İdarece herhangi bir vergi incelemesine başlanılmadan
önce veya takdir komisyonuna başvurulmadan önce
kendiliğinden haber vermesi,
- Hiç verilmemiş vergi beyannamelerinin pişmanlık
talebine ilişkin dilekçenin veriliş tarihinden itibaren
15 gün içinde verilmesi,
- Mükellefin daha önce eksik yada yanlış yaptığı bir
beyanın pişmanlık talebine ilişkin dilekçenin veriliş
tarihinden itibaren 15 gün içinde tamamlaması veya
düzeltmesi ve verginin gecikme zammı ile birlikte
ödenmesi gerekir.
Pişmanlıkla beyan ve şartlara uyulmaması
Pişmanlıkla ilgili kanun hükümlerine uyulması halinde
vergi ziyaı cezası kesilmez. Vergi ile birlikte gecikme
faizi oranında pişmanlık zammı tahsil edilir.
Vergi ziyaı cezası alınmamakla beraber pişmanlık talebi
kabul edilen mükelleflerin geç verdikleri beyannameler
dolayısıyla I. derece l kat usulsüzlük cezası kesilir.
Pişmanlık talebiyle verilen beyannamelerde zarar beyanı
veya mahsuplar gibi nedenlerle ödenecek verginin
bulunmaması veya matraha ilişkin bilgilerin olmaması
durumunda pişmanlık talebiyle verilen beyannameler için
pişmanlık talebi vergi dairesince kabul edilmez.
Pişmanlık talebi kabul edilmeyen beyannameler kanuni
süresinden sonra verilen beyanname kabul edilerek I.
derece 2 kat usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı cezasının
yüzde 50'si kıyaslanarak miktar itibariyle en ağır olanı
kesilir.
Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ek olarak
pişmanlık talebi ile verilen ek beyannameye usulsüzlük
cezası kesilmez.
Vergisi kanuni süresinde ödenmiş olmakla birlikte
beyannamenin kanuni süresinden sonra pişmanlıkla
verilmesi halinde pişmanlık zammı hesaplanmaz.
Pişmanlık şartlarını ödeme yönünden ihlal eden
mükellefler pişmanlıktan yararlanamaz. Bu durumda bu
mükelleflerin verdiği beyannameler kanuni süresinden
sonra verilen beyanname olarak kabul edilerek I. derece
2 kat usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı cezasının yüzde
50'si kıyaslanarak miktar itibariyle en ağırı kesilir.
Vergi hataları ve düzeltme
Vergi hatası, vergi ile ilgili hesaplarda veya
vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere
fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır.
Verginin tarh ve tahakkuk aşamalarında yapılan hataların
fark edilmesi halinde, mükelleflerce vergi yargısına
başvurmadan vergi dairesinden hataların düzeltmesini
talep edilebilir..
Vergi hatalarının bulunduğunun tespiti halinde düzeltme
yapıldığı ölçüde vergi borcu ortadan kalkar. Düzeltme,
vergi aslı kadar vergi cezası ile de ilgili olabilir.
Ancak her türlü hatanın vergi dairesince düzeltilmesi
mümkün olmaz. Bunlar;
- Tartışmaya açık olan hukuki uyuşmazlıklar,
- Yargı mercilerince bir karar verilmiş olan
yanlışlıklar
- Ödeme emri aşamasındaki uyuşmazlıklar olarak
sayılabilir.
Düzeltilebilecek hatalar
Vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi
ihbarname, inceleme raporu ve kararlarda matraha ait
rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla
gösterilmiş veya hesaplanmış olması gibi matrah
hataları.
Vergi oran ve tarifelerinin yanlış uygulanması,
mahsupların yapılmamış veya yanlış yapılmış olması,
verginin eksik veya fazla hesaplanmış veya gösterilmiş
olması gibi vergi miktarına ilişkin hatalar,
Aynı vergi kanunu uygulanarak, belli bir vergilendirme
dönemi içinde, aynı matrah üzerinden bir defadan fazla
vergi istenmesi veya alınması gibi hatalar,
Bir verginin gerçek borçlusu yerine başka bir kişiden
istenmesi veya alınması gibi mükellefin şahsında hata,
Açık olarak vergiye tabi olmayan veya vergiden muaf
bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınması gibi
mükellefiyette hata,
Açık olarak vergi mevzuuna girmeyen veya vergiden
müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve
işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınması,
Aranan vergi ile ilgili vergilendirme döneminin yanlış
gösterilmesi veya süre itibariyle eksik veya fazla
hesaplanması gibi hatalar olarak sayılabilir.
Hataların ortaya çıkarılması
Hatalar mükellefçe ortaya çıkarılabileceği gibi idarede
hatayı görüp işlem yapabilir. Hatalar;
- İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi ile
- Üst memurların yaptıkları incelemeler neticesinde
hatanın görülmesi ile
- Hatanın teftiş sırasında meydana çıkarılması ile,
- Hatanın vergi incelenmesi sırasında meydana
çıkarılması ile düzeltme işlemi yapılabilir.
Vergi hatalarının düzeltilmesi
Hatanın idarece düzeltilmesi
İdarece tereddüde imkan vermeyecek derecede açık olan
hatalar vergi dairesince vergi dairesi müdürünün
kararıyla resen düzeltilebilir. Ancak bu düzeltme,
mükellefin lehine yada aleyhine olabilir.
Mükellef lehine vergi dairesince yapılan düzeltme
sonucunda nakden iade söz konusu olabilir. Mükellef
lehine yapılan düzeltmelerde, mükellefe düzeltme fişinin
bir örneği tebliğ edilir. Hatalı tarhiyatın dayanağı
tahakkuk fişi veya ihbarname, düzeltilen tutar dışında
kalan kısmı ile geçerliliğini korur. Mükellefin,
düzeltme fişinin kendisine tebliğ edildiği tarihten
itibaren 1 yıl içinde nakden iade veya mahsup talebi ile
vergi dairesine müracaat etmesi gerekir. Mükellef vergi
dairesine bu alacağı için bahsedilen sürede müracaat
etmediği takdirde, alacak hakkı ortadan kalkar.
Mükellef aleyhine yapılmış düzeltme işleminde ise ilave
verginin düzeltme fişi ve eki ihbarname ile mükellefe
tebliği zorunludur. Düzeltme konusu tarhiyatın daha önce
tahakkuk fişi veya ihbarname ile yapılmış olması sonucu
değiştirmez.
Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan kimselerin düzeltmeye
karşı vergi mahkemesinde dava açma hakları saklıdır.
Mükellefin talebi üzerine düzeltme
Mükellefler, vergi muamelelerindeki hataların
düzeltilmesini vergi dairesinden bir dilekçe ile talep
ederler. Dilekçedeki şekil noksanlıkları düzeltme
talebini geçersiz kılmaz. Düzeltme talep dilekçeleri
internet aracılığı ile, elden vergi dairesine
verilebileceği gibi posta ile taahhütlü olarak da
gönderilebilir.
Düzeltme talebini içeren dilekçeler, vergi alacağının
doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından
başlayarak 5 yıl içinde verilmelidir.
Düzeltme işlemi, düzeltme talebi yerinde görüldüğü
takdirde düzeltme makamı olan vergi dairesi müdürünün
uygun görmesi halinde yapılır; uygun görülmeyen hallerde
ise durum mükellefe yazı ile tebliğ olunur.
Düzeltme talebinin başvuru süresi 5 yıllık zamanaşımına
tabi olmakla birlikte, başvuru 5. yılda yapılmışsa
düzeltme zamanaşımı süresi, bir yıldan az olamaz.
Mükellefin düzeltme talebini vergi dairesinin reddetmesi
yada 60 günlük süre içinde cevap vermemesi durumunda,
mükellef şikayet yoluyla Maliye Bakanlığı'na
başvurabilir. Bu kapsamda il özel idare vergileri
hakkında valiliğe ve belediye vergileri hakkında
belediye başkanlığına müracaat edilir.
Mükelleflerin vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğinden
itibaren 30 günlük dava açma süresi geçmiş olsa dahi
ilgili vergi dairesine düzeltme talep etme imkanı
bulunmaktadır.
Şikayet dilekçesini takiben 60 günlük süre içinde
Bakanlığın cevap vermemesi halinde istek reddedilmiş
sayılır. İdarenin şikayeti reddetmesi ya da altmış
günlük süre içinde cevap vermemesi halinde, dava açma
süresi içinde konusuna göre idare ve vergi
mahkemelerinde dava açılabilir.
Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
akif.akarca@alfaymm.com
26.03.2009
|
