|
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Kaynak
Kullanımını Destekleme Fonu Kesintisi Sirküleri/3
Konusu :
Dövize endeksli kredilerde kaynak kullanımını destekleme
fonu uygulamasına ilişkin açıklamalar
Tarihi
: 14/1/2009
Sayısı
:
KKDF-1/2009-1
İlgili Düzenlemeler :
12/5/1988 tarihli ve 88/12944 sayılı Kararnameye ilişkin
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında 6 Sıra Nolu
Tebliğ ve 2002/4 Seri Nolu Uygulama İç Genelgesi ile
30/12/2008 tarih ve 27096 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan 2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
1. Giriş
Bilindiği üzere, 12/5/1988 tarihli ve
88/12944 sayılı Kararnameye ilişkin Kaynak Kullanımını
Destekleme Fonu Hakkında 6 Sıra Nolu Tebliğin[1]
2 nci maddesinde; "...dövize endeksli ve diğer endeksli
kredilerde, borç bakiyesine ilişkin kur farkı veya
endeks farkı ile dönem faizinin cari kurdan Türk Lirası
karşılığı veya fark faizin (spread) toplam tutarı
üzerinden" kaynak kullanımını destekleme fonu kesintisi
hesaplanması gerektiği belirtilmiştir.
Ayrıca, 10/8/2004 tarihli ve
2004/7735 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı[2]
ile bankalar ve finansman şirketlerince kullandırılan
tüketici kredilerinde (gerçek kişilere ticari amaçla
kullanılmamak kaydıyla kullandırılan krediler) kaynak
kullanımını destekleme fonu kesintisi oranı %15 olarak
tespit edilmiştir.
Diğer taraftan, 20/6/2001 tarihli ve
4684 sayılı Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanunun[3]
geçici 3 üncü maddesinin (a) bendinin verdiği yetkiye
dayanılarak hazırlanan 2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı 30/12/2008 tarih ve 27096 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmış ve yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş
bulunmaktadır. Bu Kararda, kaynak kullanımını destekleme
fonu uygulamasında, dövize endeksli kredilerde fon
kesintilerinin hangi tutar üzerinden hesaplanacağı ile
ilgili hükümlere yer verilmiştir.
Bu sirkülerin konusunu, dövize
endeksli kredilerde fon kesintilerinin nasıl
hesaplanacağına ilişkin açıklamalar oluşturmaktadır.
2. Dövize Endeksli
Taksitli Tüketici Kredilerinde Vade Tarihinde
Ödeme Yapılması Durumunda Fon Kesintisinin Hesaplanması
2.1. Taksit Tutarı
İçindeki Anaparanın Esas Alınması
2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararının 1 inci maddesinin ilk fıkrasında "Kaynak
Kullanımını Destekleme Fonu uygulamasında, dövize
endeksli ve diğer endeksli kredilerde fon kesintileri,
taksit tutarı içindeki anaparanın kur farkı veya endeks
farkı ile dönem faizinin cari kurdan Yeni Türk Lirası
karşılığı veya fark faizin (spread) toplam tutarı
üzerinden hesaplanır." hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm uyarınca, dövize endeksli
kredilerde kur farkı üzerinden fon kesintisi
hesaplamasında, taksit tutarı içindeki anaparanın esas
alınması gerekmektedir.
2.2. Taksit Ödeme
Tarihindeki Cari Kur ile Kredinin Kullandırıldığı
Tarihteki Kur Arasındaki Farkın Esas Alınması
2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararının 1'inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince,
dövize endeksli taksitli kredilerde taksit tutarı
içindeki anapara kur farkının hesaplanmasında, taksit
ödeme tarihindeki cari kur ile kredinin kullandırıldığı
tarihteki kur arasındaki farkın esas alınması
gerekmektedir. Bu fıkrada sözü edilen taksit ödeme
tarihi ilgili taksitin kredi kullanıcısı olan tüketici
tarafından ödenmesi gereken tarihi (vade tarihini) ifade
etmektedir.
Öte yandan, olumlu bir kur farkının
oluşmaması halinde, taksit tutarı içindeki anaparaya
ilişkin fon yükümlülüğü doğmayacak ve fon kesintisi
sadece faiz tutarı üzerinden hesaplanacaktır. Örneğin,
kredinin kullanıldığı tarihteki kurun 1.60 TL, ilk
taksit ödeme tarihindeki kurun 1.50 TL olması halinde,
taksit bedeli içindeki anapara üzerinden fon
hesaplanacak bir kur farkı tutarı oluşmayacak ve bu
taksit döneminde sadece dönem faizinin cari kurdan Türk
Lirası (TL) karşılığı üzerinden fon kesintisi
hesaplanacaktır. Bir sonraki taksit döneminde kurun 1.70
TL olması halinde, hem taksit bedeli içindeki anaparaya
ilişkin kur farkı üzerinden hem de dönem faizinin cari
kurdan TL karşılığı üzerinden fon kesintisi hesaplanması
gerekecektir.
Buna göre, anapara ve faiz
ödemelerinin, kredi sözleşmesine uygun şekilde taksit
ödeme tarihlerinde (vade tarihlerinde)
yapılması durumunda; taksit tutarı içindeki anaparanın
kur farkı ile dönem faizinin cari kurdan TL karşılığının
toplam tutarı üzerinden, taksit ödeme tarihleri
itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktır.
Aşağıdaki örnekte, kur farkı
üzerinden kaynak kullanımını destekleme fonu
kesintisinin 2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile getirilen hükümler doğrultusunda nasıl hesaplanması
gerektiği gösterilmektedir.
Örnek: Bir banka
tarafından müşterisine 50.000 ABD Doları karşılığı
dövize endeksli taksitli tüketici kredisi
kullandırıldığını ve her taksit tutarının 1.000 ABD
Doları karşılığı TL olduğunu kabul edelim. Her bir
taksit tutarının içinde 100 ABD Doları faiz, 5 ABD
Doları Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) ve
dönem faizi üzerinden 15 ABD Doları KKDF'nin yer
aldığını varsaydığımızda, aşağıda verilen döviz kurları
da dikkate alınarak ilk üç taksit için 2008/14420 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılan düzenleme gereğince
kur farkı üzerinden fon kesintisinin şöyle hesaplanması
gerekmektedir. (KKDF oranı % 15 olarak dikkate
alınmıştır.)
Kredi kullandırım tarihindeki kur
= 1,40 TL
Birinci taksit ödeme tarihindeki kur
= 1,47 TL
İkinci taksit ödeme tarihindeki
kur = 1,42 TL
Üçüncü taksit ödeme tarihindeki kur = 1,55
TL
Birinci taksit ödemesi için kur farkı üzerinden KKDF
kesintisinin hesaplanması:
Taksit içindeki anapara tutarı = 880
Dolar
Kur
farkı
= 1,47 - 1, 40 = 0,07 TL
KKDF'ye tabi
tutar = 880 x
0,07 = 61,60 TL
KKDF kesintisi
= 61,6 x
0,15 = 9,24 TL
İkinci taksit ödemesi için kur farkı üzerinden KKDF
kesintisinin hesaplanması:
Taksit içindeki anapara tutarı = 880
Dolar
Kur
farkı
= 1,42 - 1, 40 = 0,02 TL
KKDF'ye tabi
tutar = 880 x
0,02 = 17,60 TL
KKDF kesintisi
= 17,6 x
0,15 = 2,64 TL
Üçüncü taksit ödemesi için kur farkı üzerinden KKDF
kesintisinin hesaplanması:
Taksit içindeki anapara tutarı = 880
Dolar
Kur
farkı
= 1,55 - 1,40 = 0,15 TL
KKDF'ye tabi
tutar = 880 x
0,15 = 132 TL
KKDF kesintisi
= 132 x
0,15 = 19,80 TL
2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararına uygun olarak örnekteki üç taksit için kur
farkları üzerinden toplam (9,24 + 2,64 + 19,80= ) 31,68
TL fon kesintisi hesaplanması gerekmektedir.
3. Dövize Endeksli
Taksitli Kredilerde Vade Tarihinden Önce veya Sonra
Ödeme Yapılması Durumunda Fon Kesintisinin Hesaplanması
23/2/1995 tarihli ve 4077 sayılı
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun[4]
10 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (d) alt bendinde,
tüketici kredilerinde, ödeme tarihlerinin ödeme planında
ayrı ayrı belirtileceği ve bunların kredi sözleşmesinde
yer alacağı hükmüne yer verilmiştir. Aynı maddenin
dördüncü fıkrasına göre, tüketici, kredi verene
borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi
aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit
ödemesinde de bulunabilmektedir.
Bu itibarla, taksit ödeme tarihinde
(vade tarihinde) yahut daha sonraki bir tarihte ödeme
yapılması söz konusu olabildiği gibi; vadesi gelmemiş
bir ya da birden çok taksitin veya toplam borç
miktarının önceden ödenmesi de mümkündür.
3.1. Vade Tarihinden
Önce Ödeme Yapılması
Vadesi gelmemiş bir ya da birden çok
taksitin veya toplam borcun taksit ödeme tarihlerinden
önce ödenmesi durumunda; ödeme tutarı içindeki anaparaya
ilişkin olarak kredi kullandırım tarihi ve ödeme yapılan
tarih arasında oluşan kur farkı ile ödeme tutarı
içindeki kredi faizine ilişkin kısmın cari kurdan TL
karşılığı üzerinden, ödeme tarihi itibariyle fon
kesintisi hesaplanacaktır.
3.2. Vade Tarihinden
Sonra Ödeme Yapılması
Taksit ödeme tarihinde ödeme
yapılmayıp temerrüde düşülmesi durumunda, faiz ve taksit
tutarı içindeki anaparaya ilişkin olarak, vade tarihi
ile fiili ödeme tarihinde aşağıda açıklanan şekilde
işlem yapılması gerekmektedir.
3.2.1. Faize İlişkin
Olarak Vade ve Fiili Ödeme Tarihinde Yapılacak
Hesaplamalar
Ödenmesi gereken dönem faizinin vade
tarihindeki cari kurdan TL karşılığı üzerinden, ilgili
taksit için ödeme yapılması beklenmeden, vade tarihi
itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktır. Vade
tarihinde, ödenmesi gereken dönem faizi üzerinden bu
kesintinin yapılması, vade tarihindeki cari kurun kredi
kullandırım tarihindeki kurdan büyük olması şartına
bağlı değildir.
Temerrüde düşülen taksitle ilgili
olarak sonradan ödeme yapıldığında ise; fiili ödeme
tarihindeki cari kur ile vade tarihindeki kur arasında
olumlu fark oluşması durumunda, oluşan kur farkı ile
ödenen dönem faizinin çarpımı üzerinden, fiili ödeme
tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktır. Fiili
ödeme tarihindeki cari kur, vade tarihindeki kurdan
düşükse, ödenen dönem faizi üzerinden fon kesintisi
hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.
Ayrıca, gecikme nedeni ile dönem
faizi dışında tahsil edilen faiz niteliğindeki diğer
ödemeler üzerinden de fon kesintisi hesaplanacağı
tabiidir.
3.2.2. Taksit Tutarı
İçindeki Anaparaya Ait Kur Farkına İlişkin Olarak Vade
ve Fiili Ödeme Tarihinde Yapılacak Hesaplamalar
Vade tarihindeki cari kur, kredi
kullandırım tarihindeki kurun üzerinde ise, ilgili
taksit için ödeme yapılması beklenmeden, ödenmesi
gereken taksit tutarı içindeki anaparanın kur farkı
üzerinden, vade tarihi itibariyle fon kesintisi
hesaplanacak; ancak vade tarihindeki cari kur kredi
kullandırım tarihindeki kurdan düşükse herhangi bir fon
kesintisi hesaplanmayacaktır.
Temerrüde düşülen taksitle ilgili
olarak sonradan ödeme yapıldığında ise; ödemenin fiilen
yapıldığı tarihteki cari kur ile vade tarihindeki kur
arasında olumlu fark oluşması durumunda, bu kur farkı
ile ödenen taksit tutarı içindeki anaparanın çarpımı
üzerinden, fiili ödeme tarihi itibariyle fon kesintisi
hesaplanacaktır. Fiili ödeme tarihindeki cari kur, vade
tarihindeki kurdan düşükse, ödenen taksit tutarı
içindeki anapara üzerinden fon kesintisi hesaplanmasına
gerek bulunmamaktadır.
Anaparaya ilişkin kur farkı doğmadığı
için, vade tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanmamış
olsa dahi; fiili ödeme tarihindeki cari kur, kredi
kullandırım tarihindeki kurun üzerinde gerçekleşmişse,
oluşan bu kur farkı sebebiyle, taksit tutarı içindeki
anapara üzerinden fiili ödeme tarihi itibariyle fon
kesintisi hesaplanacaktır.
Diğer taraftan, fiili ödeme
tarihindeki cari kur, kredi kullandırım tarihindeki
kurdan düşükse, ödenen taksit tutarı içindeki anapara
için, fiili ödeme tarihi itibariyle
herhangi bir hesaplama yapılmasına gerek
bulunmamaktadır.
4. Dövize Endeksli
Kredilere İlişkin Diğer Ödeme Şekillerinde Fon
Kesintisinin Hesaplanması
Dövize endeksli kredilerde, kredi
sözleşmesi gereğince anapara ve faizle ilgili ödemelerin
farklı tarihlerde yapılması mümkündür. Bu durumda,
dövize endeksli kredilerle ilgili olarak yapılması
gereken işlemler aşağıda açıklanmıştır.
4.1. Kredi Faizi ve
Anaparanın Kredi Vadesi Sonunda Bir Defada Ödenmesi
Kredi faizi ve anapara ödemesinin
tamamının kredi vadesi sonunda bir defada yapılması
halinde; anapara ödemesine ilişkin olarak kredi
kullandırım tarihi ve vade sonu arasında oluşacak kur
farkı ile kredi faizinin cari kurdan TL karşılığının
toplam tutarı üzerinden, vade sonu itibariyle fon
kesintisi hesaplanması gerekmektedir.
4.2. Kredi Faizinin
Tamamının Kredi Vadesi Sonunda, Anaparanın ise Eşit
Taksitler Şeklinde Ödenmesi
Kredi faizine ilişkin ödemenin
tamamının kredi vadesi sonunda bir defada, anapara
ödemelerinin ise eşit taksitler şeklinde yapılması
halinde; anapara ödemelerine ilişkin olarak kredi
kullandırım tarihi ve anapara ödemelerinin yapıldığı
tarihler arasında oluşacak kur farkları üzerinden her
bir taksitin vade tarihi itibariyle, kredi faizinin cari
kurdan TL karşılığı üzerinden ise kredi vadesi sonu
itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktır.
4.3. Kredi Faizinin
Taksitler Halinde, Anaparanın Tamamının ise Kredi Vadesi
Sonunda Ödenmesi
Kredi faizine ilişkin ödemelerin
taksitler halinde, anapara ödemesinin tamamının ise
kredi vadesi sonunda bir defada yapılması halinde; dönem
faizinin cari kurdan TL karşılığı üzerinden her bir
taksitin vade tarihi itibariyle,
anapara için kredi kullandırım tarihi ve kredi vade
tarihi arasında oluşacak kur farkı üzerinden ise kredi
vadesi sonunda fon kesintisi
hesaplanması gerekmektedir.
5. 30/12/2008 Tarihi
İtibariyle Geri Ödemeleri Devam Eden Dövize Endeksli
Taksitli Kredilerde Fon Kesintisinin Hesaplanması
2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararının yürürlüğe girdiği 30/12/2008 tarihinden önce
kullandırılmış olup, bu tarih itibariyle geri ödemesi
tamamlanmamış olan dövize endeksli tüketici kredilerinin
önceki taksit dönemlerinde, taksit ödeme tarihlerindeki
cari kur ile kredi kullandırım tarihi dahil olmak üzere
önceki dönemlerdeki en yüksek kur arasındaki fark esas
alınarak, kredi anapara borç bakiyesi üzerinden, kaynak
kullanımını destekleme fonu kesintisi hesaplanmış olması
gerekmektedir.
Geri ödemesi devam eden bu
kredilerin, vadesi 30/12/2008 tarihinden (bu tarih
dahil) sonra gelen taksitlere ilişkin fon kesintileri
hesaplanırken; her taksit tutarı içindeki anaparanın
esas alınması, ayrıca bu hesaplamada taksit ödeme
tarihlerindeki (vade tarihlerindeki) cari kur ile
30/12/2008 tarihinden önceki dönemlere ait, üzerinden
fon hesaplanmış olan, en yüksek kur arasındaki farkın
dikkate alınması gerekmektedir.
Örneğin, 2008 yılının Haziran ayında,
kur 1.21 TL iken kullandırılan dövize endeksli bir
kredinin Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık
aylarında yapılan taksit ödemelerinde kurlar sırasıyla;
1.21 TL, 1.15 TL, 1.17 TL, 1.40 TL, 1.56 TL ve 1.55 TL
olarak gerçekleşmiş ise; 2008/14420 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararının yayım tarihinden sonraki dönemlere
ilişkin kur farkı hesaplamalarında 1.56 TL'lik kur esas
alınacaktır.
Vadesi 30/12/2008 tarihinden önceki
bir tarihte sona eren, ancak 2008/14420 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararının yürürlük tarihinden sonra ödemesi
yapılan taksitler hakkında, sözü edilen Karardan önceki
hükümlere göre işlem yapılması gerekmektedir.
Örneğin, 20/9/2008 tarihinde 10 ay
vadeli olarak kullanılan dövize endeksli taksitli
tüketici kredisine ait taksitlerin, kredi sözleşmesi
gereğince her ayın 20'sinde ödenmesi gerektiğini, ödeme
planına uygun olarak Ekim ve Kasım aylarının 20'sindeki
taksitlerin tüketici tarafından vadesinde ödendiğini,
ancak Aralık ayına ilişkin taksitin bu ayın 20'sinde
ödenmeyip 2/1/2009 tarihinde ödendiğini kabul edelim.
Bu durumda, söz konusu tüketicinin
Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ait taksitlerinin, ödeme
planına göre vade tarihleri 30/12/2008 tarihinden önce
sona erdiğinden, bu taksitler hakkında 2008/14420 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararından önceki hükümlerin uygulanması
gerekmektedir.
Diğer taraftan, Aralık ayına ait
taksitin vadesinde ödenmesi beklenmeksizin, bu taksitin
vade tarihi olan 20/12/2008 tarihi itibarıyla anapara
borç bakiyesine ilişkin kur farkı üzerinden fon
kesintisinin hesaplanmış olması gerekmektedir. Ayrıca,
2/1/2009 tarihi ile 20/12/2008 tarihi arasında olumlu
kur farkı oluşmuş ise, taksit tutarı içindeki anaparaya
ilişkin olarak Sirkülerin (3.2.2) bölümündeki
açıklamalar çerçevesinde fon kesintisi hesaplanacaktır.
Bununla birlikte, 2009 yılında
ödenecek olan, kalan 7 taksit tutarı içindeki
anaparalara ilişkin olarak taksit ödeme tarihlerindeki
(vade tarihlerindeki) cari kur ile 30/12/2008 tarihinden
önceki dönemlere ait, üzerinden fon hesaplanmış olan, en
yüksek kur arasındaki farkın dikkate alınması suretiyle
fon kesintisi hesaplanacağı tabiidir.
6. Dövize Endeksli
Ticari Krediler ile Konut Kredilerinin Durumu
Bilindiği üzere, 26/7/2004 tarihli ve
2004/7633 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı[5]
ile 29/07/2004 tarihinden itibaren "Bankalar ve
finansman şirketlerince kullandırılan diğer kredilerde
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintisi oranı, % 0
olarak tespit edilmiştir." Bu itibarla, "diğer krediler"
için % 0'dan farklı bir oran tespit edilmediği sürece,
dövize endeksli ticari krediler üzerinden fon kesintisi
hesaplanmayacaktır.
Ayrıca, 12/5/1988 tarihli ve 88/12944
sayılı Kararnameye ilişkin Kaynak Kullanımını Destekleme
Fonu Hakkında 6 Sıra Nolu Tebliğin 3 üncü maddesinin 2
numaralı bendinde "Konut ve yapı tasarrufu kredileri ile
gerçek kişilere kendi ihtiyaçları için kullandırılan
konut inşaat kredileri" fon kesintisi yapılmayacak
işlemler arasında sayılmıştır. Bu sebeple, bu bent
kapsamındaki kredilerin dövize endeksli olarak
kullandırılması durumunda fon kesintisi hesaplanmaması
gerekmektedir.
7. Diğer Hususlar
2008/14420 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararının 2 nci maddesinde, "Bu Kararda düzenleme
yapılmayan hususlarda, mülga 12/5/1988 tarihli ve
88/12944 sayılı Kararnamenin Kaynak Kullanımını
Destekleme Fonuna kesinti yapılmasına ilişkin hükümleri,
20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunun geçici 3 üncü
maddesi uyarınca uygulanmaya devam olunur." ifadesi yer
almaktadır.
Bu sebeple, mülga 88/12944 sayılı
Kararname ve bu Kararnameye ilişkin 6 Sıra Nolu Tebliğ
ile 2002/4 Seri Nolu Uygulama İç Genelgesinde yapılan
açıklamalara uygun şekilde, TL kredilerde tahakkuk
ettirilen faiz tutarı üzerinden, döviz ve altın
kredilerinde ise kredinin anapara tutarı ve altın
miktarı üzerinden fon kesintisi hesaplanmasına devam
edilmesi gerekmektedir.
Duyurulur.
M. Akif ULUSOY
Gelir İdaresi Başkanı
[1]
26/8/1989 tarih ve 20264 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır.
[2] 15/8/2004 tarih ve 25554 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır.
[3] 3/7/2001 tarih ve 24451 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır.
[4] 8/3/1995 tarih ve 22221 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır.
[5] 29/7/2004 tarih ve 25537 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır. |
