|
13 Ocak 2009'da Resmî Gazete'de yayımlanan Kısa
Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında
Yönetmelik hükümlerine göre;
İşyerindeki üretim genel ekonomik kriz veya
zorlayıcı sebeplerle, haftalık çalışma süreleri
geçici olarak en az üçte bir oranında
azaltılmışsa.
İşyerinde faaliyet tamamen veya kısmen en az
dört hafta süreyle durmuşsa, işveren tarafından,
bağlı olunan İşkur'a müracaat edilerek işçiler
için ödenek talep edilir.
Talebi kabul edilen işveren;
İşçileri çalıştırmadığı süre boyunca ücret
ödemez.
Gelir Vergisi yatırmaz.
SSK ve işsizlik sigortası primi kesilmez.
Kısa çalışma ödeneği süresince işçiler daha
önceki aylık ücretleri ne olursa olsun en az
266, en fazla da 532 lira aylık işsizlik
ödeneğini İşkur'dan alır. İşçinin İşkur'dan
ödenek alabilmesi için;
Son üç yıl içinde en az 20 aylık yani 600
günlük çalışmasının olması,
Son 120 gündür bu işyerinde aralıksız
çalışıyor olması gerekir.
İşveren 'kısa çalışma ödeneği'ni İşkur'dan
talep eder
Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle
işyerinde kısa çalışma yapılmasını İşkur'dan
talep eden işveren, işyerinde toplu iş
sözleşmesi varsa sendikaya yazılı olarak durumu
duyurur. İşyerinde toplu iş sözleşmesi yoksa
işverenin bu talebinden işçinin haberi olmaz.
Devlet ile işveren, işçiler hakkında karar
verir.
İşverenin İşkur'a yapacağı talepte;
a) Genel ekonomik krizin veya zorlayıcı
sebeplerin işyerine etkileri ile zorlayıcı
sebebin ne olduğunu,
b) İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu
iş sözleşmesi tarafı sendikayı, bakanlık bölge
müdürlüğü ile sosyal güvenlik işyeri sicil
numarasını,
c) Varsa iddiasını kanıtlayıcı somut
belgeleri belirtmek zorundadır.
Talebi, iş müfettişi değerlendirir
Talebi şekil yönünden kabul edilen işverenin
haklılığı konusunda, genel ekonomik kriz veya
zorlayıcı sebeplerle yapılan başvuruların
uygunluk tespiti Çalışma Bakanlığı iş
müfettişleri tarafından ivedilikle yapılır.
Talebin uygun bulunması halinde kısa çalışmanın
başlama ve bitiş tarihleri ile hangi işçilerin
ödenekten yararlandırılacağını belli eden
listeye son şekli verilir. Bu liste bakanlık iş
müfettişince düzenlenen rapor ekinde yazılı
olarak İşkur'a gönderilir. İnceleme sonucu kurum
tarafından işverene, işveren tarafından varsa
toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına ve
işyerinde yazılı olarak ilan edilmek suretiyle
işçilere bildirilir.
Tüm ülke için Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanı karar verebilir
Normal prosedürde talebi müfettişler kabul
eder ama genel ekonomik krizin varlığını, işçi
ve işveren sendikaları konfederasyonlarının
iddia etmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin
bulunması halinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
bakanı krizin var olduğu kararını ilan edebilir.
Bakan kriz kararı vermişse kısa çalışma ödeneği
için başvuran işverenlerin;
- Nakit darlığı,
-Ödeme güçlüğü,
- Pazar daralması,
Stok artışı gibi sebeplere dayalı olarak
yaptığı başvurular işyerinde üretim durmasa,
yani genel ekonomik kriz ile zorlayıcı
sebeplerle bağdaşmayan durumlarda dahi kabul
edilir. Aksi halde reddedilir. İşte son günlerde
çalışma bakanının işçi-işveren sendikalarının
konfederasyon başkanlarını toplayıp birlikte
karar aldırmaya çalışmasının sebebi bu olabilir.
Tersinden gidersek, bakan krizin varlığını ilan
etmezse bu kere yukarıda sayılan sebeplerle
yapılan başvurular, İşkur tarafından incelemeye
bile gerek görülmeden reddedilir.
Son kararı
işçi verecek
İşyerinde kısa çalışma uygulamasının ilanını
duyan işçinin önünde iki seçenek var. Ya bunu
kabul edip şartları varsa İşkur'a müracaat
edecek veya kabul etmeyip iş akdini 4857 (veya
5953- 854) sayılı iş kanunları gereğince haklı
sebeple feshedecektir.
Zira, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesine
göre işyerinde bir haftadan fazla süre işveren
işçiye iş verememiş (yani ücret verememiş) ise
işçinin haklı sebeple iş akdini feshetme hakkı
doğmaktadır. Ancak, burada işçinin karar vermesi
için en fazla 6 işgünü vardır. (bkz 4857/md 26).
İşçi, kısa çalışma ödeneği ilanından itibaren
6 işgünü içinde işverene iş akdini haklı sebeple
feshettiğini ve tazminatı ile diğer alacaklarını
derhal nakden ve defaten ödemesi için ihtar
verebilir.
İşçi iş akdini feshetmez ve ödeneği kabul
etmeye karar verirse;
İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte,
İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 50. maddesine göre
çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi
ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine
hak kazanmış olması ön şartıyla;
30 gün içinde İşkur'dan ödenek talebinde
bulunması gerekmektedir.
En fazla üç ay süresince verilen ödenekten
sonra işyeri krizden çıkamaz ve işveren,
işçilerini işten çıkarırsa, bu kere işten
çıkarılan işçi, alması gereken işsizlik
ödeneğini 3 ay eksik alır. Çünkü, kısa çalışma
ödeneği olarak aldığı 3 ay, işsizlik ödeneği
süresinden düşülür.
Kısa çalışma ödeneği almayı kabul eden işçi
daha sonra başka bir yerde iş bulup işyerinden
ayrıldığı takdirde hem bu ödeneği kesilir hem de
işçi istifaen ayrıldığı için kıdem tazminatını
yakmış olur.
NOT: Kısa çalışma ödeneği süresinin 6 aya,
alt sınırının 400 ve üst sınırının 800 liraya
çıkarılması konusunda temenni kararı alınmış
olup, konu TBMM tarafından kanunlaştırılabilirse
geçerli hale gelecektir.
ZİYA PERVER |
