|
Şikeli boşanana maaş
bağlanmaz
Anlaşmalı boşanarak önceki eşinden dul ya da ana
babasından yetim aylığı almak isteyenlere bu maaş
bağlanmaz. Reform sonrası kamu kurumları, bankalar, GSM
operatörleri gibi kurumlardan SGK'ya bilgi akışı bu tür
kötü niyetlilerin daha kolay ortaya çıkmasını sağladı...
Yeni sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe girdiği 1 Ekim
2008 sonrasında, dul veya yetimlerin, ölen yakınlarından
aylığa hak kazanmalarını engelleyen durumlar var mı?
İşte bugün bu soruya cevap vereceğiz.
Katil eş veya evlada aylık yok
Reform kanunu olarak ifade ettiğimiz 5510 Sayılı Kanunun
56. maddesinde dul ve yetim aylıklarıyla ilgili olarak
kritik bir düzenlemeye yer verildi. Maddenin (a)
bendinde, “kendisinden aylık bağlanacak sigortalıyı veya
gelir ya da aylık bağlanmış olan sigortalıyı kasten
öldürdüğü veya öldürmeye teşebbüs ettiği veya bu kanun
gereğince sürekli iş göremez hale veya malûl duruma
getirdiği” anlaşılan dul veya yetimlere aylık
bağlanmayacağı hükmü yer alıyor. Ancak kasten öldürme
veya teşebbüs hallerinin varlığı, mahkeme kararıyla
kesinleşmiş olmalı.
ÖRNEK:Tartıştığı devlet memuru eşini bıçaklayarak
öldüren Sermet Bey, normalde eşinden dul aylığına hak
kazanacakken, eşini kasten öldürdüğü mahkeme kararıyla
kesinleştiği için, dul aylığından mahrum kalacaktır.
Mirastan reddedilen yetim aylığı alamaz
Dul ve yetim aylıklarının bağlanmadığı bir diğer durum
da mirastan reddedilme halidir. Buna ilişkin düzenleme,
yine aynı kanun maddesinin (b) fıkrasında
düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, “kendisinden aylık
bağlanacak sigortalıya veya gelir ya da aylık
bağlanmamış olan sigortalıya veya hak sahibine karşı
ağır bir suç işlediği veya bunlara karşı aile hukukundan
doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi
nedeniyle ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçılıktan
çıkarıldıkları” mahkeme kararıyla kesinleşenler de dul
ve yetim aylıklarından mahrum kalacaklardır.
Burada bir kimsenin aylıktan mahrum kalması için sadece
mirasçılıktan çıkarılması yeterli değil. Mirastan
çıkarılan kişinin, ya aylığını alacağı kişiye karşı ağır
bir suç işlemiş olması ya da aile hukukundan kaynaklanan
yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olması
gerekiyor. Ayrıca bu durumun da yine mahkeme kararıyla
kesinleşmiş olması lazım.
ÖRNEK:Bakıma muhtaç eşine karşı aile hukukundan
kaynaklanan sorumluluklarının hiçbirisini yerine
getirmeyen Neriman Hanım, bu durumun mahkeme kararıyla
da sabit olması durumunda, vefat eden eşinden dolayı dul
aylığını alamayacaktır.
Kötü niyetlilerin tespiti kolaylaştı
Ülkemizde en fazla görülen sosyal güvenlik
suiistimallerinin başında anlaşmalı boşanmalar geliyor.
Kimi bayanlar önceki eşlerinden kalan dul aylığını
alabilmek için, kimileri de ana-babalarından kalan yetim
aylığını alabilmek için mevcut eşlerinden anlaşmalı
(muvazaalı) olarak boşanıyor. Oysa 5510 Sayılı
Kanunun’un 56. maddesinde, “Eşinden boşandığı halde,
boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş
ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları
kesilir.
Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96’ncı madde
hükümlerine göre (faiziyle birlikte) geri alınır” hükmü
yer alıyor. Açıkçası, reform öncesinde bu tür haksız
aylık alanların tespiti pek kolay yapılamıyordu. Ancak
reform sonrasında, başta kamu kurumları olmak üzere
bankalardan GSM operatörlerine kadar pek çok kurum ve
kuruluştan SGK'ya bilgi akışı gerçekleşiyor. Hal böyle
olunca SGK'nın, bu türden usulsüzlükleri tespit etmesi
de eskiye nazaran daha kolay oluyor. Nitekim
okurlarımızdan gelen maillerden, bu konuda ciddi oranda
tespit ve aylık iptali yapıldığını anlıyoruz.
Parayı ödemek zorundasınız
SORU: Sadettin Bey, annem ve babam evliydi. Daha sonra
anneannemden kalan aylığı alabilmek için kağıt üstünde
boşandılar. Annem bir süre aylık aldı ve tekrar resmi
nikah kıydırdılar. Tekrar evlenince annemin aylığı
kesildi fakat SGK şimdi bizden annemin aldığı aylıkları
geri istiyor. Biz bu parayı ödemek zorunda mıyız? Ne
yapmamız gerekiyor?
CEVAP: Değerli okurum, anneniz ve babanız, yukarıda
ifade ettiğimiz muvazaalı boşanma yoluna gitmişler. SGK
da bunu tespit etmiş. Bundan sonra bu parayı yasal
faiziyle birlikte ödemekten başka seçeneğiniz yok.
EMEKLİ HİKAYELERİ
Melahat Akarsu (50)
“Kimsesiz emeklileriz”
İstanbul'da yaşayan 50 yaşındaki Melahat Akarsu, 5 sene
önce eşini kaybetti. Eşinin BAĞ - KUR emekli maaşıyla
geçimini sağlamaya çalışan Akarsu, 300 liraya kiraladığı
tek göz odada yaşam mücadelesi veriyor...
İstanbul'da yaşayan Melahat Akarsu, 5 sene önce eşini
kaybetmiş. Eşinden geriye sadece BAĞ- KUR emekli maaşı
kalmış. Başka hiçbir geliri olmayan Akarsu, eşinden
kalan 400 lira emekli maaşıyla geçinmeye çalışıyor.
Maaşın 300 lirasının ev kirasına gittiğini çaresizlik
içinde anlatan Akarsu, "Tek göz odayı 300 liraya
kiraladım. Geriye 100 lira kalıyor. Onu da nereye
kullanacağımı bilmiyorum. Geçimim açıkçası 100 liraya
bağlı. Bunun çoğunu da elektriğe, suya vermek zorunda
kalıyorum. Geriye eğer para kalırsa onu da mutfağa
harcıyorum" diyor.
Her şey ısınabilmek için
Özellikle kış aylarının çok zor geçtiğini anlatan
Akarsu, havaların ısınmasına çok sevindiğini belirtiyor.
Akarsu, ısınabilmek için verdiği mücadeleyi şu şekilde
aktarıyor: "Odamda doğalgaz yok. Kışın elektrik sobasını
yakıyorum ve üzerinde bir çaydanlıkla su kaynatıyorum.
Kaynayan suyu plastiğin içine dolduruyorum ve yatağın
içine atıyorum. Ayaklarım ısınsın diye yataktan
çıkmıyorum."
www.muhasebenet.net
Çaresizlikten ısınmak için başka bir yol aklına
gelmediğini ifade eden Akarsu, "O sıcak suyu ayağımın
altına koymasam soğuktan donarım" diyor. Yaşadığı
sıkıntılardan dolayı karaciğerinin iflas ettiğini
anlatan Akarsu, iki kez karaciğer ameliyatı geçirdiğini
anlatıyor. Ameliyatlardan sonra "çalışamaz" hale
geldiğini üzülerek aktaran Akarsu, "Ameliyat olmadan
önce aşçılık yapıyordum. Ama ameliyatlardan sonra biraz
zorlandım. Bu halde bile çalışmak istememe rağmen iş
bulamadım. Bulduğum işlerde de bana 4-5 kişinin işini
yaptırmaya çalıştılar" diyerek uğradığı haksızlığa isyan
ediyor.
Çocuğum olsa perişan olurdu
"İyi ki çocuğum yok" diyerek Allah'a şükrettiğini ifade
eden Akarsu, "Şu an tek başıma yaşam mücadelesi
veriyorum. Çocuğum olsa o da benimle birlikte perişan
olacaktı" diyor. Emekli maaşına yapılacak zama çok
ihtiyacı olduğunu anlatan Akarsu, "Biz kimsesiz
emeklileriz. Yaşımız zaten geçmiş. Yan gelirimiz yok.
Çalışamıyoruz. Bize çıkar bir yol bulun" diyor.
Sadettin ORHAN
Bugün/30.06.2009 |
