|
KOBİ'ler ve
indirimli kurumlar vergisi
Bu yazıyla birçok okuruma da cevap vermiş oluyorum.
Anlaşılan bu güne kadar kamuoyunda çeşitli vesilelerle
yer alan bu konular önemli bir kesime henüz yeterince
ulaşamamış. Bilindiği üzere daha önce bu köşede
açıkladığımız 5904 sayılı kanunla Kurumlar Vergisi
Kanunu'na eklenen geçici 5. madde ile KOBİ olarak
bilinen küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin
31.12.2009 tarihine kadar yapacakları birleşmeler
bakımından bazı vergi teşvikleri getirilmiştir.
KOBİ'ler Türk Ticaret Kanunu hükümlerince kurulan,
2008 yılının aralık ayına ilişkin olarak verilen sigorta
bildirgesine göre 10 ile 250 kişi çalıştıran, 2008 yılı
hesap döneminin sonu itibariyle yıllık net satışları
toplamı 25 milyon TL'yi geçmeyen veya aktif toplamı 25
milyon TL'den az olan ticari işletmeleri ifade
etmektedir. Yapılan düzenlemenin madde gerekçesinde
KOBİ'lerin mali yapılarını güçlendirmek, ölçek
verimliliğini sağlamak, rekabet ortamına uyum
kapasitelerini güçlendirmek, istihdam düzeylerini
artırmak ya da korumak gibi amaçlarla birleşmelerinin
vergi yoluyla teşvik edilmesi amaçlanmaktadır.
Bu çerçevede KOBİ'ler için 31 Aralık 2009'a kadar
gerçekleşen birleşme işlemlerinden doğan kazançlar
aşağıdaki şartlar altında kurumlar vergisinden istisna
tutulmuştur:
- Birleşilen kurum tarafından münfesih kurumun birleşme
tarihindeki sabit kıymetlerinin rayiç bedelle, diğer
kıymetlerin ise Vergi Usul Kanunu'nun değerleme
hükümlerine göre değerlendirilmesi suretiyle bir bütün
halinde devralınması ve bilançoya kaydedilmesi,
- Birleşmeden doğan kazançların tamamen birleşme tarihi
itibariyle birleşen şirketin sermayesine eklenmesi,
- Birleşilen kurumun, münfesih kurumun tahakkuk etmiş ve
edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer ödevlerini
yerine getireceğini; münfesih kurumu, birleşmenin
Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edildiği tarihten
itibaren otuz gün içinde birleşme nedeniyle vereceği
kurumlar vergisi beyannamesine ekli bir taahhütnameyle
taahhüt etmesi,
- Birleşme sonrası üç yıl süreyle aylık ortalama bazda
birleşilen kurum ile münfesih kurum tarafından 1.4.2009
tarihinden önce verilen son aya ilişkin sigorta
bildirgelerine göre istihdam edilenlerin toplamından az
olmamak üzere aylık istihdam sağlanması.
Bunun yanında getirilen birleşmenin gerçekleştiği hesap
dönemi dahil olmak üzere üç yıl süreyle indirimli
kurumlar vergisi uygulaması kapsamında Bakanlar
Kurulu'nun bu düzenlemeden yararlanan işletmeler için
kurumlar vergisi oranını % 75'e kadar indirimli
belirleme yetkisi sebebiyle uygulanacak kurumlar vergisi
oranı % 20'den % 5'e kadar düşmektedir. Bu çerçevede
Bakanlar Kurulu'nun 2009/15386 sayılı kararı ile
31.12.2009 tarihine kadar gerçekleştirilecek olan KOBİ
birleşmelerinde birleşme nedeniyle infisah eden kurumun,
birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde elde ettiği
kazançlar ile birleşilen kurumun birleşme işleminin
gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap
döneminde elde ettiği kazançlardan % 5 oranında kurumlar
vergisi alınacaktır (RG: 5.9.2009-27340).
Bu kanun kapsamında yapılan birleşmeler sonrasında üç
yıl boyunca Kurumlar Vergisi Kanunu'na göre birleşme,
bölünme, devir ve hisse değişimi, tasfiye veya sermaye
azaltımı durumunda zamanında tahakkuk ettirilmeyen
vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecek
olup, birleşen kurumların öz sermaye tutarını geçmeyen
devreden zararlarının kurumlar vergisinden mahsubu
mümkündür. Ayrıca münfesih kurumdaki kayıtlı değerleri
üzerinden kalan süre için amortisman ayrılmasına devam
edilecektir. Birleşme sonrasında varlıkların satışının
devir bedelinden düşük bir bedelle yapılması durumunda
oluşan zararlar indirim konusu yapılamaz. Yapılacak
birleşmeler bakımından birleşilen kurum tarafından
münfesih kurumun birleşme tarihindeki sabit
kıymetlerinin rayiç bedelle, diğer kıymetlerin ise Vergi
Usul Kanunu'nun değerleme hükümlerine göre değerlenmesi
suretiyle bir bütün halinde devralınması ve bilançosuna
kaydedilmesi gerekmektedir.
KOBİ birleşmelerinde amortismana tabi iktisadi
kıymetlerin sabit değer olarak kabul edilmesi ve
dolayısıyla birleşme tarihindeki rayiç bedelle devri
öngörülmektedir. Rayiç bedel Vergi Usul Kanunu mükerrer
madde 266'da yer almaktadır. Bu kapsamda Kurumlar
Vergisi Kanunu 4 seri numaralı genel tebliği uyarınca
sabit kıymet ifadesinden Vergi Usul Kanunu'nun 313.
maddesi uyarınca amortisman mevzuunu oluşturan iktisadi
kıymetlerin anlaşılması gerekmektedir. Görüldüğü üzere
31 Aralık'a kadar devam edecek olan bu süreç getirdiği
avantajlar bakımından KOBİ'ler tarafından çok iyi bir
şekilde değerlendirilmelidir. 10 kişiden az kişiye
istihdam sağlayan işletmeler açısından yapılacak bir
düzenleme de beklentiler arasında bulunmaktadır.
KOBİ'lerin yanında temel hatlarıyla indirimli kurumlar
vergisi kavramı 5838 sayılı kanunla Kurumlar Vergisi
Kanunu'na eklenen 32/A maddesi olarak 28.2.2009
tarihinden itibaren yürürlüğe girdi. Yapı olarak daha
önceki dönemlerde yer alan yatırım indirimi müessesesini
hatırlatmaktadır. Kapsam olarak bakıldığında kurumlar ve
gelir vergisi mükellefleri yararlanmakla birlikte finans
ve sigortacılık alanında faaliyette bulunan kurumlar ile
iş ortaklıkları kapsam dışındadır. Bunun yanında metinde
belirtilen farklı başka alanlar da kapsam dışındadır.
Yapılan düzenleme kapsamında yatırımın teşvik belgeli
olması gerekmektedir. Hazine Müsteşarlığı tarafından
verilecek olan bu belgeye müracaat tarihinden sonra
yapılacak olan yatırım harcamaları kapsam içinde
olacaktır. Bu tarihten önceki yatırım harcamaları
teşvikten yararlanamayacağı gibi 28.2.2009 tarihinden
önce yapılan teşvik belgeli yatırımlar da indirimli
kurumlar vergisi uygulamasından yararlanamayacaktır. Bu
durum kamuoyu bakımından adaletsizliklere sebep
olduğundan tarafımıza da haklı serzenişler ulaşmaktadır.
Biz de bu vesileyle konuyu ilgili birimlere aktarmış
olalım. Sözkonusu imkân 16.7.2009 tarihinde yayınlanan
2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile büyük
ölçekli yatırımlarla bölgesel kabul edilen yatırımlara
da tanınmış olup, bu kapsamda aranacak olan asgari
yatırım tutarı ve istihdam büyüklükleri belirlenmiştir.
Bakanlar Kurulu Kararnamesi kapsamında büyük ölçekli
yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında
gerçekleştirilen yatırımlarda 5520 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanunu'nun 32/A maddesi çerçevesinde, kurumlar
vergisi veya gelir vergisine uygulanacak indirim
oranları ile yatırıma katkı oranları aşağıda
belirtilmektedir.
Bölgesel uygulama Büyük ölçekli yatırımlar
Bölgeler Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar vergisi veya
gelir vergisi indirim oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%)
Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%)
I 10 25 25 25
II 15 40 30 40
III 20 60 40 60
IV 25 80 45 80
Ancak, teşvik belgesi kapsamında 31.12.2010 tarihine
kadar yatırıma başlanması hâlinde aşağıda belirtilen
indirim oranları ile yatırıma katkı oranları
uygulanacaktır.
Bölgesel uygulama Büyük ölçekli yatırımlar
Bölgeler Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar vergisi veya
gelir vergisi indirim oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%)
Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%)
I 20 50 30 50
II 30 60 40 60
III 40 80 50 80
IV 60 90 70 90
Bölge I: İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Eskişehir,
Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova,
Tekirdağ, Edirne, Kırklareli
Bölge II: Adana, Mersin, Aydın, Denizli, Muğla, Antalya,
Isparta, Burdur, Balıkesir, Çanakkale (Bozcaada,
Gökçeada hariç)
Bölge III: Zonguldak, Karabük, Bartın, Manisa,
Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak, Konya, Karaman, Amasya,
Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Tokat, Hatay, Kahramanmaraş,
Osmaniye, Kayseri, Sivas, Çorum, Yozgat, Kırıkkale,
Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Samsun
Bölge IV: Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin,
Gümüşhane, Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Kastamonu,
Çankırı, Sinop, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Şanlıurfa,
Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt, Ağrı, Kars,
Iğdır, Ardahan, Van, Muş, Bitlis, Hakkâri, Çanakkale'nin
Bozcada ve Gökçeada ilçeleri.
Hakan ÜZELTÜRK
VERGİ ve HUKUK
huzelturk@superonline.com
29.09.2009 |
