|
Limited şirketlerde pay devri
Limited şirketlerde ortakların
sermaye payları bölünmez bir bütündür ve her ortağın
sermaye miktarı, onun payını oluşturur. Bu şirketler
ortaklarına, ortaklık payının tamamını gösteren senetler
verebilir. Ancak, pay hakkında tanzim edilecek
senetlerin sermaye payının tamamına ait olması şarttır.
Ayrıca, bu senetler kıymetli evrak niteliğinde olmayıp,
sadece bir ispat aracı olarak işlev görürler.
Ticaret kanunumuza göre payın bölünmesi ancak miras
taksimi veya şirket ana sözleşmesinde aksine düzenleme
olmaması koşulu ile devir için söz konusu olabilir.
Payın devir için bölünmesi, payın bir kısmının devrinin
söz konusu olması halinde önem taşır. Yoksa ana
sözleşmede payın devir dolayısıyla bölünmesini
engelleyen bir hüküm olsa dahi, payın tamamının devri,
her zaman mümkündür. Zaten uygulamada limited şirket
sözleşmelerinin sermaye maddeleri, bu maksatla bölünmeye
elverişli şekilde ve hatta bölünmede her bir payın ne
kadarlık itibari değerle esas alınacağı da gösterilmek
suretiyle düzenlenmektedir.
Limited şirketlerde payları gösteren bir pay defterinin
tutulması zorunludur. Bu deftere, ortakların ad ve
soyadları, pay miktarları, yapılan ödemeler, payların
devir ve intikali ve bu hususlarla ilgili diğer
değişiklikler kaydolunur. Ayrıca her takvim yılının ocak
ayı içerisinde, ticaret sicil memuruna, ortakların ad ve
soyadlarını, her ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye
miktarını ve buna mahsuben ödediği kısmı gösterir ve
müdürler tarafından imzalı bir liste verilmesi
zorunludur. Son listenin verilmesinden sonra herhangi
bir değişiklik olmamışsa, yeniden bir liste vermeye
gerek yoktur. Bu durumda, ocak ayı içerisinde listede
herhangi bir değişiklik olmadığını belirten bir
dilekçenin verilmesi yeterlidir.
Pay defterinin ve listelerinin kusurlu ve noksan
düzenlemesi veya verilen bilgilerin yanlış olması
dolayısıyla meydana gelecek zararlardan, şirket müdürü
veya müdürleri, şahsen veya müteselsilen sorumludurlar.
Pay defteri her yıl tasdike tabi defterlerden değildir.
Açılış tasdikini müteakip defter, sayfaları bitene kadar
kullanılır. Ancak defterin dolmasından sonra tekrar bir
ikinci defterin açılış tasdikinin yaptırılması
zorunludur.
Limited şirkette pay devri, yazılı bir devir sözleşmesi
ile yapılır. Devir sözleşmesindeki imzaların notere
tasdik ettirilmesi de ayrı bir zorunluluktur. Devir, bu
şekil şartlarına uyulmadığı sürece geçerli olmaz. Devir
sözleşmesinin şirkete karşı hüküm ifade etmesi için
ayrıca şirkete bildirilmesi ve ortaklar kurulu
tarafından devre muvafakat edilerek devrin pay defterine
işlenmesi gerekir. Devrin pay defterine kaydedilebilmesi
için ortaklar kurulu toplantısında, ortaklardan en az
dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ve bunların da esas
sermayenin en az dörtte üçüne sahip olması gerekir.
Ortaklar muvafakat edinceye kadar geçen sürede ve/veya
ortaklar muvafakat vermedikleri takdirde, payı devralan
kişi şirkete karşı ortak sıfatını kazanamaz. Ortak
sıfatı ancak pay defterine kayıtla kazanılır.
Limited şirketlerde payın kısmen veya tamamen bir üçüncü
şahsa veya bir diğer ortağa devri, ana sözleşme
değişikliğini gerektirmez. Ancak pay devrine muvafakat
eden ve pay sahiplerini yeni durumu ile gösteren
ortaklar kurulu kararının ticaret siciline tescili
zorunludur. Tescil edilen bu hususun ilanı ise devir
keyfiyetinin üçüncü şahıslara duyurulması bakımından
önem taşır.
Pay devrine ilişkin ortaklar kurulu toplantısında
aranacak karar nisapları, ana sözleşme ile
ağırlaştırılabilir veya payın devri bazı şartlara
bağlanabilir. Örneğin mühendislik faaliyetini konu alan
bir limited şirketin ana sözleşmesinde, payların ancak
mühendis sıfatına sahip kimselere devredebileceğine
ilişkin bir sınırlama getirilebilir. TTK'nın bu konudaki
tek sınırlaması, ayni sermaye koyan ortaklarla ilgilidir
ve ayın cinsinden sermaye koymuş bulunan ortakların
şirket kuruluşunu takip eden üç yıl içerisinde paylarını
devretmeleri yasaklanmıştır.
Gelir Vergisi kanunumuza göre limited şirket
hisselerinin devrinden elde edilen kazançlar, değer
artış kazancı olarak vergiye tabidir. Buradaki
vergilemede, devredenin söz konusu hisselere ne süre
sahip olduğunun bir önemi yoktur. Süre sadece anonim
şirketlere ait hisse senedi veya ilmühaber devrinde
gündeme gelen bir konudur.
Öte yandan şirket hissesi devredilirken mutlaka bir
değerleme işlemi yapılarak hissenin devir tarihindeki
değerinin bulunması gerekir. Oysa uygulamada, gerek
Gelir Vergisi'nden gerekse noter harçlarından kaçınma
amacıyla devir işlemi, iktisap veya nominal değer gibi
değerlerden yapılmaktadır. Bu da ileride devredeni vergi
idaresi karşısında sıkıntıya düşürmektedir.
Bu nedenle limited şirket hisse devrinde TTK hükümleri
kadar, vergi mevzuatının hükümlerine de dikkat etmek
gerekmektedir.
Bumin Doğrusöz
Referans/29.01.2009 |
