|
KOBİ'lere birleşmede
sağlanan kurumlar vergisi desteği
Haziran ayında kabul edilen 5904 sayılı Kanun'la 5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'na geçici 5. madde
eklenmiştir. Bu madde ile Küçük ve Orta Büyüklükteki
İşletmeler'in (KOBİ) 31/12/2009 tarihine kadar
yapacakları birleşme işlemlerine ilişkin olarak teşvik
edici hükümlere yer verilmiştir.13 Ağustos 2009 tarih ve
4 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile de söz
konusu düzenlenmelerin uygulama esaslarına ilişkin
açıklamalar yapılmıştır.
KOBİ tanımı
Kanuna eklenen geçici 5. maddenin üçüncü fıkrasında,
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ);
- 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde kurulan,
- 2008 yılının Aralık ayına ilişkin olarak verilen
sigorta bildirgesine göre 10 ile 250 işçi çalıştıran,
- 2008 hesap döneminin sonu itibariyle yıllık net
satışlar toplamı 25 milyon TL'yi geçmeyen veya aktif
toplamı 25 milyon TL'den az olan
ticari işletmeleri ifade etmektedir.
Bu tanım çerçevesinde, 2008 yılının Aralık ayına ilişkin
olarak verilen sigorta bildirgesine göre 10'dan az veya
250'den fazla işçi çalıştıran işletmeler anılan madde
çerçevesinde KOBİ olarak değerlendirilmeyecektir.
Ayrıca, 250'den az işçi çalıştırmakla birlikte, yıllık
net satışlar veya net aktif toplamı 25 milyon TL'den
fazla ise yine KOBİ kapsamında değerlendirilmeyecektir.
KOBİ'lerde birleşmenin niteliği
Geçici 5. maddenin üçüncü fıkrasında, bu madde
uygulamasına göre "Birleşme" tam mükellef iki veya daha
fazla KOBİ'nin Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi
uyarınca birleşerek yeni bir sermaye şirketi
oluşturmalarını ya da tam mükellef bir veya birkaç
KOBİ'nin tam mükellef olan ve sermaye şirketi
statüsündeki diğer bir KOBİ'ye devrolunmasını ifade
etmektedir. Dolayısıyla,
- Birleşen (devralınan ve devralanlar dahil) şirketlerin
KOBİ niteliğinde olması,
- Birleşme sonucunda bir sermaye şirketinin kurulmuş
olması veya devralan şirketin bir sermaye şirketi olması
gerekmekir. Ancak, birleşme işlemi sonucunda kurulacak
yeni sermaye şirketi ile devralan şirketin birleşme
işleminden sonra KOBİ şartlarını taşıyıp taşımadığının
bir önemi olmayacaktır.
Bu kapsamda yapılan birleşmelerin kanunun 19. maddesi
çerçevesinde yapılan vergisiz birleşmelerle ilgisi
bulunmamaktadır.
KOBİ birleşmelerinde kurumlar vergisi istisnası
uygulaması
KOBİ'lerin 31/12/2009 tarihine kadar birleşmeleri
halinde bu birleşmeden doğan kazançların kurumlar
vergisinden istisna istisnadır. Birleşme nedeniyle
infisah eden kurumun birleşme tarihinin içinde bulunduğu
son hesap döneminde elde ettiği kazançları ile
birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği
hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde elde
edilen kazançları üzerinden alınacak kurumlar vergisine
ilişkin oranının %75'ine kadar indirme hususunda
Bakanlar Kurulu'na, maddenin uygulanmasına ilişkin usul
ve esasları belirleme hususunda da Maliye Bakanlığı'na
yetki verilmiştir.
KOBİ tanımı kapsamındaki işletmelerin geçici 5. maddeye
göre 31/12/2009 tarihine kadar yaptıkları birleşmelerde;
- Birleşilen kurum tarafından münfesih kurumun birleşme
tarihindeki sabit kıymetlerinin rayiç bedelle, diğer
kıymetlerinin ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun
değerleme hükümlerine göre değerlemek suretiyle bir
bütün halinde devralınması ve bilançosuna kaydedilmesi,
- Birleşmeden doğan kazançların tamamının birleşme
tarihi itibariyle birleşilen şirketin sermayesine
eklenmesi,
- Birleşilen kurumun, münfesih kurumun tahakkuk etmiş ve
edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer ödevlerini
yerine getireceğini; münfesih kurumun, birleşmenin
Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edildiği tarihten
itibaren otuz gün içinde birleşme nedeniyle vereceği
kurumlar vergisi beyannamesine ekli bir taahhütnameyle
taahhüt etmesi,
- Birleşme sonrasında üç yıl süreyle aylık ortalama
bazda birleşilen kurum ile münfesih kurum tarafından
01/04/2009 tarihinden önce verilen son aya ilişkin
sigorta bildirgelerine göre istihdam edilenlerin
toplamından az olmamak üzere aylık istihdam sağlanması
şartıyla birleşme işlemlerinden doğan kazançlar kurumlar
vergisinden istisna edilecektir.
Söz konusu istisna kazançlar, kurum kazancına dahil
edildikten sonra yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin
"Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler"
bölümünde ilgili satıra yazılmak suretiyle beyan
edilecektir.
Münfesih kurumun birleşme tarihine kadar olan faaliyet
kazançları ise bu istisna kapsamında bulunmamaktadır.
KOBİ birleşmelerinde indirimli kurumlar vergisi
uygulaması
Kanunun geçici 5. maddesinin ikinci fıkrasında, KOBİ
birleşmelerinde indirimli kurumlar vergisi uygulamasına
yer verilmiştir.
Buna göre;
- Birleşme nedeniyle infisah eden kurumun, birleşme
tarihinde sona eren hesap döneminde elde ettiği
kazançlar
- Birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği
hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde elde
ettiği kazançlar anılan geçici maddenin onbirinci
fıkrasına göre belirlenen indirimli kurumlar vergisi
oranı uygulanmak suretiyle vergilendirilecektir. İndirim
%75'e kadar ulaşabilecektir.
Teşviklerden yararlanılabilmesine ilişkin şartlar
Birleşme kapsamında kıymetlerin devri
Kanunun geçici 5. maddesi uyarınca yapılacak KOBİ
birleşmelerinde, münfesih kurumun birleşme tarihindeki
sabit kıymetlerinin rayiç bedelle, diğer kıymetlerinin
ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun değerleme
hükümlerine göre değerlemek suretiyle bir bütün halinde
birleşilen kurum tarafından devralınması ve bilançosuna
kaydedilmesi gerekmektedir.
Sabit kıymet ifadesinden, Vergi Usul Kanunu'nun 313.
maddesi uyarınca amortisman mevzuunu oluşturan iktisadi
kıymetlerin anlaşılması gerekmektedir. Dolayısıyla,
gayrimenkullerle anılan kanunun 269. maddesi gereğince
gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler ile alet,
edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmleri sabit
kıymet olarak dikkate alınacaktır. Buna göre, birleşen
münfesih kurumun aktifinde görünen birleşme tarihindeki
sabit kıymetler, rayiç bedelle birleşilen kuruma
devredilecektir.
Münfesih kurumun sabit kıymetler dışındaki diğer
kıymetleri ise Vergi Usul Kanunu'nun değerleme
hükümlerine göre değerlemek suretiyle birleşilen kuruma
devredilecektir.
Birleşme işleminden doğan kazançların sermayeye
eklenmesi
KOBİ birleşmelerinde münfesih kurumda doğan birleşme
kazançlarının birleşme tarihi itibariyle birleşilen
kurumun sermayesine eklenmesi gerekmekte olup sermayeye
eklenecek kazanç tutarı, birleşme nedeniyle kurumlar
vergisinden istisna edilen kazanç tutarı ile aynı
olacaktır.
Birleşen ve birleşilen kurumlar arasındaki külli
halefiyet
KOBİ birleşmelerinde, birleşilen kurumun, münfesih
kurumun tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını
ödeyeceğini ve diğer ödevlerini yerine getireceğini,
münfesih kurumun birleşme nedeniyle vereceği kurumlar
vergisi beyannamesine ekli bir taahhütnameyle taahhüt
etmesi gerekmektedir.
Buna göre birleşilen kurum birleşen kurumun külli halefi
haline gelmektedir. İster tahakkuk etmiş olsun isterse
daha sonraki tarihlerde doğacak olsun birleşen kurumun
bütün vergi borçlarından birleşilen kurum sorumlu
olacaktır.
İstihdam şartı
KOBİ birleşmelerinde, birleşme işlemi sonrasında
birleşilen kurumda, üç yıl süreyle aylık ortalama bazda,
birleşilen kurum ile münfesih kurum tarafından
01/01/2009 tarihinden önce verilen son aya ilişkin
sigorta bildirgelerine göre istihdam edilenlerin
toplamından az olmamak üzere istihdam sağlanması
gerekmektedir.
Dolayısıyla, istihdam şartı ile birlikte geçici 5.
maddenin birinci fıkrasında yer alan diğer şartların da
yerine getirilmesin halinde istisna ve indirimli oran
uygulamasından yararlanılabilmesi mümkün olup şartların
ihlali halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen
vergiler, genel hükümlere göre birleşilen kurumdan
tahsil edilecektir.
Birleşilen kurumun daha sonraki tarihlerde birleşme,
devir, bölünme ve hisse değişimi işlemlerine tabi
tutulmaması
Geçici 5. maddenin dördüncü fıkrasına göre, birleşilen
kurumun; birleşme tarihinden itibaren indirimli kurumlar
vergisi uygulamasının sona erdiği yılı izleyen üçüncü
yılın sonuna kadar;
- Kanunun 18. ve 19. maddelerine göre birleşme, devir,
bölünme ve hisse değişimi işlemlerine tabi tutulmaması,
- Tasfiye edilmemesi,
- Sermaye azaltımında bulunmaması
gerekmektedir. 31/12/2009 tarihine kadar KOBİ'lerin
kendi aralarında yapacakları birleşme, devir, bölünme ve
hisse değişimi işlemleri bu şartların ihlali anlamına
gelmemektedir.
Bu şartlara uyulmaması durumunda, birleşmeden dolayı
istisna uygulaması nedeniyle veya indirimli kurumlar
vergisi uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk
ettirilmeyen vergiler, ceza uygulanmaksızın gecikme
faizi ile birlikte birleşilen kurumdan tahsil
edilecektir.
Birleşme tarihi
Kanunun geçici 5. maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendinde, birleşilen kurumun, münfesih kurumun tahakkuk
etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer
ödevlerini yerine getireceğini, münfesih kurumun,
birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edildiği
tarihten itibaren otuz gün içinde birleşme nedeniyle
vereceği kurumlar vergisi beyannamesine ekli bir
taahhütnameyle taahhüt etmesi gerektiği
belirtilmektedir.
KOBİ birleşmesinin ticaret sicilinde tescil edildiği
tarih ise birleşme tarihi olarak kabul edilecek ve KOBİ
birleşmelerine yönelik olarak 31/12/2009 tarihine kadar
yapılan tesciller geçici 5. madde kapsamında
değerlendirilecektir.
Birleşme beyannamesinin verilme süresi
Münfesih kurumun birleşme tarihine kadar olan faaliyet
kazançları ile birleşme kazançlarının yer aldığı
beyannamenin, birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesi'nde
ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde münfesih
kurumun bağlı olduğu vergi dairesine verilmesi
gerekmektedir.
Birleşme nedeniyle verilecek bu beyanname, münfesih
kurum adına birleşilen kurum tarafından verilecektir. Bu
beyannamenin ekinde ayrıca, birleşilen kurumun münfesih
kurumun tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını
ödeyeceğini ve diğer ödevlerini yerine getireceğini
belirten taahhütnamenin yer alması gerekmektedir.
KOBİ birleşmelerinde zarar mahsubu
Geçici 5. madde uyarınca gerçekleştirilecek KOBİ
birleşmelerinde, birleşen kurumların birleşme tarihi
itibariyle özsermaye tutarını geçmeyen zararları,
kanunun 9. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde
belirtilen şartlarla kurumlar vergisi matrahının
tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Kanunun 9. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendiyle
sadece faaliyetten doğan zararların mahsubuna izin
verilmektedir. Dolayısıyla, KOBİ birleşmelerinde
münfesih kurumda, birleşme işlemi nedeniyle zarar ortaya
çıkması halinde, bu zararların birleşilen kurum
tarafından mahsup edilmesine imkan bulunmamaktadır.
Buna göre, KOBİ birleşmelerinde,
- Birleşen ve birleşilen kurumların son beş yıla ilişkin
kurumlar vergisi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş
olmaları,
- Birleşen kurumun faaliyetine birleşmenin meydana
geldiği hesap döneminden itibaren en az beş yıl süreyle
devam edilmesi şartıyla, birleşme nedeniyle infisah eden
kurumların birleşme tarihi itibariyle öz sermaye
tutarını geçmeyen faaliyet zararları, birleşilen kurum
tarafından kurumlar vergisi matrahının tespitinde
indirim konusu yapılabilecektir.
Amortisman uygulamaları
KOBİ birleşmelerinde, birleşme nedeniyle infisah eden
kurumdan devralınan amortismana tabi iktisadi kıymetler
için faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle münfesih
kurumdaki kayıtlı değerleri üzerinden kalan süre için
amortisman ayrılabilecektir.
Dolayısıyla, amortismana tabi iktisadi kıymetler için
birleşilen kurumda yapılacak amortisman uygulamalarında,
bu kıymetlerin devir değerleri değil, münfesih kurumdaki
birikmiş amortismanlar dahil kayıtlı değerleri esas
alınacaktır. Aynı şekilde bu kıymetlerin faydalı
ömürlerinden, infisah eden kurumda amortismana tabi
tutulan süreler düşülecek ve birleşilen kurumda kalan
süre itibariyle amortisman uygulaması yapılabilecektir.
Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası
karşısındaki durumu
Kanunun geçici 5. maddesinin sekizinci fıkrasına göre,
KOBİ birleşmelerinde, birleşme suretiyle devralınan
taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve
intifa senetleri ile rüçhan haklarının indirimli
kurumlar vergisi uygulanan hesap dönemleri içinde satışı
halinde, ayracı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 5.
maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile sağlanan
%75'lik istisnanın uygulanması mümkün değildir.
Akif AKARCA
akif.akarca@alfaymm.com
27.08.2009 |
