|
Sağlık yardımı için primlere bakılır
Sağlık yardımı alma süresi
biten ya da bunu sadece 10 gün almaya hak kazanan
işsizler sadece Genel Sağlık Sigortası primi ödeyerek
sağlık yardımlarını alabilir...İşsizlik hali, kişiler
için psikolojik ve ekonomik olarak yeterince
yıpratıcıyken, bir de işin içine sağlık yardımları
sorunu girer. Sağlık yardımlarından ne kadar süreyle ve
nasıl yararlanılacağı, işsizlikle karşı karşıya kalan
kişileri en fazla düşündüren konulardan birisi. İşte
bugün ki yazımızda bu konuyu bütün boyutlarıyla ele
alacağız.
Bir kimsenin işten çıktıktan veya çıkarıldıktan sonra ne
kadar süreyle daha sağlık güvencesine sahip olacağı, o
kimsenin işsizlik ödeneğine hak kazanıp kazanmadığı ve
geçmiş bir yılda ne kadar prim ödemesi bulunduğuna
bağlıdır.
Ödenek hakkı olan
İşten ayrıldıktan sonra 6, 8 veya 10 aylık süreyle
işsizlik ödeneğine hak kazanan kişi, aynı süre boyunca
otomatik olarak Genel Sağlık Sigortalısı (GSS)
sayılacak. Zira 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu'nun 60. maddesinde GSS'liler
sayılırken işsizlik ödeneğinden yararlananlar da kapsam
içine alındı. İşsizlik ödeneği almakta olanların, sağlık
sigortasından yararlanmaya devam etmek için ayrıca bir
işlem yapmalarına gerek yok.
İş-Kur, işsizlik ödeneği vermeye başladığı kişiye dair
bilgileri bir ay içinde SGK'ya iletiyor. Böylece SGK da
kendi sisteminde bu kişiler için GSS aktivasyonunu
yapıyor. Bu süre boyunca işsizlik sigortasından
yararlanan kişinin GSS primleri İş-Kur tarafından her ay
SGK'ya ödeniyor.
Ödeneksizlerin yardım süresi az
İşsiz kalmakla birlikte, kanunda belirtilen şartları
(dünkü yazımızda yer verdik) taşımadığı için işsizlik
ödeneği alamayan çok sayıda işsiz de mevcut. Bu durumda
olan işsizlerin sağlık yardımları için iki alternatif
var; n İşsiz kalan kişinin, işinden ayrıldığı tarihten
geriye doğru bir yıl içerisinde en az 90 gün prim
ödemesi bulunuyorsa bu kişi, işsiz kaldığı tarih
itibariyle 100 gün boyunca sağlık yardımlarını
alabilecek.
Tabii ki bu sağlık yardımı hem kendisi hem hak sahipleri
için verilecek. n İkinci olarak işinden ayrılan kişinin
geçmiş bir yıl içerisinde 90 gün prim ödemesi yoksa, bu
durumda işsiz kaldığı tarihi takip eden 10 gün boyunca
sağlık yardımlarını alabilecek.
Yardımı kesilene iki alternatif var
İşsizlik ödeneği alınan sürede veya işten ayrıldıktan
sonra belli şartlarla 100 günlük sürede sağlık yardımı
alınabileceğini söyledik. Peki daha sonra ne olacak?
Yani;
6, 8 veya 10 ay boyunca işsizlik ödeneği alıp da bu
ödeneğin süresi dolanlar,
İşten ayrıldıktan sonra 100 gün daha sağlık yardımına
hak kazanıp bu süreyi dolduranlar,
İşten ayrıldığında 100 gün sağlık yardımı almaya hak
kazanamayıp sadece 10 gün süreyle sağlık yardımı alıp,
daha sonra bu yardımı durdurulanlar ne yapacaklar? Bu
durumdaki işsizlerimizin de iki alternatifi bulunuyor.
Ya bulundukları ilde veya ilçede valiliğe/kaymakamlığa
başvurarak yeşil kart talebinde bulunacaklar ya da ödeme
güçleri varsa, aylık sadece Genel Sağlık Sigortası primi
ödeyerek sağlık yardımlarını alacaklar.
Eş ve çocuk da kapsamda
Burada şunu da belirtelim ki işsizlik ödeneği almakta
olan kişinin çalışmayan veya adına prim ödenmeyen eşi de
GSS kapsamında olacak. Geçimleri işsizlik ödeneği alan
kişi tarafından sağlanan ana ve baba da sağlık güvencesi
kapsamında. Öte yandan 18 yaşın altındaki çocuklar ise
zaten anne babasının durumuna bakılmaksızın GSS'li
sayılıyor. Bunun yanında ortaöğretime devam eden
çocuklar 20, yükseköğretime devam eden çocuklarsa 25
yaşlarına kadar annebabalarının üzerinden hak sahibi
olarak GSS'li sayılacaklar.
Yeşil kart alma şartları değişti
Geçtiğimiz yıl Ekim ayı başında yürürlüğe giren sosyal
güvenlik reformuyla birlikte yeşil kart uygulamasında da
bazı değişiklikler oldu. En son düzenlemelere göre bir
kimseye yeşil kart verilmesinde süreç şöyle işliyor;
Herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmayan kişi,
ildeyse valiliğe, ilçedeyse kaymakamlığa yeşil kart
talebiyle başvurur.
İllerde il idare kurulu, ilçelerde de ilçe idare kurulu
kişinin başvurusunu değerlendirir. Bu değerlendirme
yapılırken;
Başvuru sahibinin gerçekten sosyal güvenceden yoksun
olup olmadığı,
Başvuru sahibinin ailesinde, aile içi kişi başı gelir
tutarının, asgari ücretin üçte birinden (bugün için 222
TL) az olup olmadığı yönünden inceleme yapılır. Bu
incelemeler sonucunda kişinin gerekli şartları taşıdığı
anlaşılırsa, kendisine yeşil kart verilir.
2 yıllık geçiş süresi
Aslında son sosyal güvenlik reformu kapsamında yeşil
kart uygulamasına yer verilmemişti. Bunun yerine benzer
bir uygulama ile gelir düzeyi belirli bir seviyenin
altında olanlar, SGK tarafından bazı test yöntemleriyle
incelenecek ve ücretsiz- primsiz GSS'li sayılacaklardı.
Fakat 1 Ekim 2008 itibariyle yeşil kart uygulamasının
SGK tarafından devralınması için 2 yıllık bir geçiş
süreci öngörüldü. Dolayısıyla 1 Ekim 2010 tarihine kadar
yeşil kart başvuruları ve incelemeler yine valiliklere
ve kaymakamlıklara yapılacak.
Kart alamayan ne yapacak?
Herhangi bir sosyal güvencesi olmayan ve aile içi kişi
başı gelir düzeyi 222 TL'den az olanlar yeşil kart
alabilecek. Peki, yine herhangi bir sosyal güvencesi
olmamakla birlikte aile içi kişi başı geliri 222 TL'nin
üzerinde olanlar ne yapacak? Bu kişiler gelir
seviyelerine göre Genel Sağlık Sigortası primi
ödeyecekler. Yeşil kart için başvuruda bulunduğu halde
gelir şartları uymadığı için kart verilmeyenlerin
bilgileri, valilikler ve kaymakamlıklarca SGK'ya
iletilecek. SGK, bu kişilerin durumlarını inceleyecek ve
bu kişilerin aile içi gelir düzeyleri;
222 ila 666 TL arasındaysa bu kişiler her ay 26,64 TL
ödeyerek, n 666 ila 1332 TL arasındaysa her ay 79,92 TL
ödeyerek,
1332 TL'den fazla ise her ay 159,84 TL ödeyerek, sağlık
yardımlarını alabilecekler. Bu arada öncelikle yeşil
kart başvurusunda bulunmayıp da doğrudan SGK'ya
başvuranlar gelir testi yapılmaksızın en az 1332 TL
gelirleri varmış farzedilerek 159,84 TL sağlık primi
ödeyecekler.
4 yıl için 10 ay bedelsiz destek
SORU:Sadettin Bey, 4 yıldır aralıksız çalışmakta olduğum
firmada önümüzdeki haftalarda işçi çıkarmaya gidileceği
söyleniyor. Eğer ben de bu kapsamda işten çıkarılırsam,
işsizlik ödeneğimi ve sağlık yardımlarını nasıl
alacağım? Sağlık karnem ne kadar süre daha geçerli
olacak? (M. Terzioğlu)
CEVAP
Değerli okurum, eğer 4 yıldır aralıksız çalışıyorsanız
işten çıkarıldığınızda 300 gün (10 ay) süreyle işsizlik
ödeneği alabileceksiniz demektir. Zira son bir yılda 120
gün ve son üç yılda 1080 gün prim şartını yerine
getirmişsiniz. Bu süre zarfında da hem kendiniz hem hak
sahibi eşiniz, çocuklarınız ve anababanız için sağlık
yardımlarını aynen almaya devam edeceksiniz. 18 yaşından
küçük çocuklarınız varsa, onlar zaten ücretsiz-primsiz
GSS'li sayılıyorlar.
Sadettin ORHAN
sorhan@bugun.com.tr
27.04.2009 |
