kuruluş adına
ve hesabına Türkiye'ye bir iş için gönderilen ve
yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu
belgeleyen kişiler ile Türkiye'de kendi adına ve
hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında
ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına
tâbi olanlar……………’’
4 üncü ve 5 inci maddelere göre sigortalı
sayılmaz. denilmektedir.
Kısa olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre Türkiye'de
kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan,
yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal
güvenlik mevzuatına tâbi olanlar sigortalı
sayılmayacaktır.
1- Türkiye de bağımsız çalışması bulunan, ancak
bu çalışmasından önce vatandaşı bulunduğu ülkede
sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödeyen ve
prim ödemeye devam eden, bu kuruluşlardan emekli
olanlar, çalışma izin belgesi ile birlikte
vatandaşı olduğu ülkede sosyal güvenlik
kurumlarına prim ödediklerini ve ödemelerinin
devam ettiğini veya emekli aylığı aldıklarını
gösterir (yeminli tercüme bürolarınca veya
mahalli konsolosluklar aracılığıyla tercüme
edilmiş) hizmet cetvelini veya aylık aldığını
gösterir belgeyi il müdürlüklerimize ibraz
etmeleri halinde, 5510 sayılı kanunun b maddesi
kapsamında (Bağkur) kapsamında kapsamında
zorunlu sigortalı olamayacaklardır.
2- Vatandaşı olduğu ülkede sosyal güvenlik
kurumuna tabi bir çalışması bulunmayan bu
kuruluşlardan emekli olmayan veya ülkesinde
sosyal güvenlik kuruluşu bulunmayanlardan
Türkiye’de bağımsız çalışması bulunanlar 5510
sayılı kanunun b maddesi kapsamında (Bağkur)
kapsamında zorunlu sigortalı olacaklardır.
3-Türkiye'de bağımsız çalışması bulunan,
durumlarını belgelemeyenler için ayrıca bir
araştırma yapılmaksızın kayıt ve tescil
yapılacaktır.
Aşağıda 5510 sayılı Kanundan önce yürürlükte
olan 1479 sayılı Kanuna göre çıkarılmış bir
genelge bulunmaktadır.Kendi adına ve hesabına
bağımsız çalışan yabancılarla ilgili mevzuatta
bir değişiklik olmadığı için bu genelge
hükümleri doğrultusunda uygulama devam
edecektir.
Sayı
: B.13.1.BKG.0.10.00.01.SVK.
Konu : Yabancıların 1479 sayılı Kanuna Tabi
sigortalılığı
GENELGE 2005/....
1479 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi II numaralı
bendinin (b) alt bendinin, 04/10/2000 tarih ve
619 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü
maddesi ile yürürlükten kaldırılması sonucu Türk
vatandaşları gibi Yabancı Uyruklulara da zorunlu
sigortalı olma hakkı tanınmış olup, 02/08/2003
tarih ve 4956 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde
de aynı hüküm korunmuş böylece, 1479 sayılı
Kanunun 24 üncü maddesi kapsamında ülkemizde
faaliyet gösteren yabancı uyrukluların da
sigortalılıkları zorunlu hale getirilmiştir.
Ancak, bu durum ülkemizde faaliyet gösteren
yabancı uyruklulardan; vatandaşı olduğu ülkede
sosyal güvenlik kurumlarına prim ödeyen veya bu
kurumlardan emekli olanların kendi nam ve
hesabına bağımsız çalışmalarından dolayı
sigortalılıklarının başlatılarak adlarına prim
borcu tahakkuk ettirilmesi nedeniyle tereddüte
yol açmış ve İl Müdürlüklerimiz konunun açıklığa
kavuşturulmasına yönelik görüş talebinde
bulunmuşlardır.
Bilindiği üzere 1479 sayılı Kanunun 24 üncü
maddesinin, “Sigortalı Sayılanlar” başlıklı (I)
numaralı bendi “Kanunla ve kanunların verdiği
yetkiye dayanılarak kurulu sosyal güvenlik
kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi
bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın
kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan
(a,b,c,d,e,f,g (alt bendlerinde) belirtilenler)
bu Kanuna göre sigortalı sayılırlar.”amir
hükmünü taşımakta olup, bu hükme göre kapsama
girdiği halde kapsam tarihinden önce, 24 üncü
maddenin” II- Sigortalı Sayılmayanlar” başlıklı
bendinin c alt bendi hükmüne göre; “Kanunla veya
Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak sosyal
güvenlik kuruluşlarına prim ve kesenek
ödeyenlerle, bu tür kuruluşlardan malullük veya
yaşlılık aylığı ile daimi tam iş görmezlik
geliri almakta olanlar, aylık veya gelir
bağlanması için talepte bulunmuş olanlar (Dul ve
yetim aylığı veya Sosyal Sigortalar Kurumundan
geçici veya sürekli iş göremezlik geliri alanlar
hariç) sigortalı sayılmazlar.” amir hükmünü
taşımaktadır.
Türk vatandaşları için tanınan bu hakkın yabancı
uyruklular için de aynen geçerli olması için
yapılan kanun değişikliği, kanunun ruhunda bu
şekilde olmakla birlikte lafzi anlamda
tereddütler yaşandığından Hukuk Müşavirliğimize
görüş sorulmuş olup, Hukuk Müşavirliğimizin
28/01/2005 tarih ve 35 sayılı yazıları ekinde
gönderilen 28/01/2005 tarihli Makam onaylı
hukuki görüş alınmıştır.
1479 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin I
numaralı bendinde sigortalı olmanın iki unsuru
belirtilmiştir. Birincisi, başka bir sosyal
güvenlik kurumuna tabi olmama, ikincisi ise,
bağımsız çalışma olarak yer almıştır. Aynı
maddenin II numaralı bendinde de sigortalı
sayılmayanlar belirtildiğinden bu iki unsurun
Türk vatandaşı olmayanlar (yabancı uyruklular)
hakkında uygulanabilirliği incelendiğinde
sigortalılığın tescilinde eşit uygulama
yapılması zorunluluğu doğmaktadır.
Şöyle ki 24 üncü maddenin I numaralı bendinin a,
b, c, d, e, f ve g alt bentlerindeki
faaliyetleri yapanlar sigortalı sayılmakta,
ancak yabancı uyrukluların bu faaliyetleri
nedeniyle sigortalı olma zorunluluklarının da
aynı Türk vatandaşları gibi değerlendirilmesi
gerekmektedir.
Ülkemizde yabancı sermayenin teşvik edilerek
yatırım yapılmasına yönelik çıkarılmış bulunan
4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri
Hakkında Kanunun uygulanmasında; sigortalılık
işçiler açısından zorunlu olduğu gibi işveren
olanların da aynı kapsamda değerlendirilmesi ve
zorunlu sigortalı sayılmaları çifte
sigortalılığa yol açmaktadır.
Ülkemiz ile Sosyal Güvenlik Sözleşmesi bulunan
ve Kurumumuzun da taraf olduğu, söz konusu ülke
vatandaşlarının ülkemizdeki anılan faaliyetleri
nedeniyle sigortalı sayılmaları, kendi
ülkelerinde de sosyal güvenlik primleri
ödemeleri nedeniyle çifte prim ödeme ve hizmet
çakışmasına yol açarak sözleşmeye aykırılık
teskil etmektedir. Bununla birlikte, ülkemizin
taraf olduğu “Vatandaş Olanlarla Vatandaş
Olmayanlara” Sosyal Güvenlikte Eşit Muamele
Yapılması Hakkında 118 sayılı İLO Sözleşmesi
gereğince diğer ülke vatandaşları için de
(ülkemizde faaliyet gösteren yabancı
uyruklulara) eşit muamele edilmesi şartı ileri
sürülmektedir.
Bu nedenlerle, 1479 sayılı Kanunun 24 üncü madde
I numaralı bendindeki faaliyetleri nedeniyle
sigortalı sayılmaları gereken yabancı
uyruklular, vatandaşı oldukları ülkede sosyal
güvenlik kanunları kapsamında iseler, (Türk
Sosyal Güvenlik Sistemi ve 1479 sayılı Kanunun
24 üncü maddesinin I numaralı bendinin c alt
bendi hükmü) yabancı uyruklulara da
uygulanacağından, 1479 sayılı Kanunun 24 üncü
maddesi kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır.
Açıklanan bu bilgiler doğrultusunda Türkiye’de
4817 sayılı Kanuna göre çalışma izni bulunan
veya çalışma izninden muaf tutulan bağımsız
çalışanlar için yapılacak işlemler aşağıda
belirtilmiştir.
Ülkemizle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi bulunan
veya bulunmayan ülkelerin vatandaşları;
- Ülkemizde bağımsız çalışması bulunan, ancak bu
çalışmasından önce vatandaşı bulunduğu ülkede
sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödeyen ve
prim ödemeye devam eden, bu kuruluşlardan emekli
olanlar, çalışma izin belgesi ile birlikte
vatandaşı olduğu ülkede sosyal güvenlik
kurumlarına prim ödediklerini ve ödemelerinin
devam ettiğini veya emekli aylığı aldıklarını
gösterir (yeminli tercüme bürolarınca veya
mahalli konsolosluklar aracılığıyla tercüme
edilmiş) hizmet cetvelini veya aylık aldığını
gösterir belgeyi il müdürlüklerimize ibraz
etmeleri halinde, 1479 sayılı Kanunun 24 üncü
maddesi kapsamında zorunlu sigortalı
olamayacaklardır.
- Vatandaşı olduğu ülkede sosyal güvenlik
kurumuna tabi bir çalışması bulunmayan bu
kuruluşlardan emekli olmayan veya ülkesinde
sosyal güvenlik kuruluşu bulunmayanlardan
Türkiye’de bağımsız çalışması bulunanlar ise
1479 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi kapsamında
Kurumumuz sigortalısı sayılacaklardır.
- Ülkemizde bağımsız çalışması bulunan,
durumlarını belgelemeyenler için İl
Müdürlüklerimizce ayrıca bir araştırma
yapılmaksızın kayıt ve tescil işlemleri
sonuçlandırılacaktır.
www.muhasebenet.net
- Bu Genelgenin yayım tarihinden itibaren bu
Genelge hükümleri doğrultusunda işlem
yapılacağından, bu Genelgenin yayım tarihinden
önce Kurumumuz kapsamında sigortalılıkları
başlatılan yabancı uyruklu sigortalılarımızın bu
genelgede belirtilen esaslar doğrultusunda
durumlarının belirlenmesi için genelge ekinde
gönderilen tebligat örneği gönderilecek,
alınacak cevap ve belgelere göre sigortalılık
durumları incelenerek işlemlerinin
sonuçlandırılması gerekmektedir.
Bilgilerinizi önemle rica ederim.
Saner GÜNGÖR
Genel Müdür Yardımcısı / Genel Müdür V.
Arif SAĞLAM
Çalışma Dünyası
|
