|
Hangi kurumdan
emekli olmak daha avantajlı?
Ülkemizde hali hazırda 9 milyona yakın
emekli mevcut. Bu sayıya dul ve yetim aylığı alanlar da
dahil.Başlarken...
ONLARA SAHiP ÇIKALIM
Ülkemizde hali hazırda 9 milyona yakın emekli mevcut. Bu
sayıya dul ve yetim aylığı alanlar da dahil. Fakat biz
tamamını emekli olarak ifade edeceğiz. Haftada üç gün
çalışma hayatı ve sosyal güvenliğe dair konuları ele
aldığımız köşemize, emekli okurlarımızdan da çok sayıda
soru geliyor.
Özellikle sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe
girmesiyle beraber emekli aylıklarının seyri, aylıklar
arasındaki dengesizlikler, genel sağlık sigortası ve
daha pek çok konuda soru alıyoruz. Daha önce farklı
kesimlerin sosyal güvenlik reformundan nasıl
etkilendiklerine dair yazı dizileri kaleme aldık.
Ancak emekliler için özel bir dizi gerektiği halde bir
türlü fırsat bulamadık. İşte emeklilerin sosyal güvenlik
reformu sonrası durumlarına ve daha pek çok konuya bu
yazı dizimizle değineceğiz. Aynı zamanda, dizimizin
yayınlandığı süre zarfında emekli okurlarımızdan gelen
sorulara da cevap vereceğiz...
HANGi KURUMDAN EMEKLi OLMAK DAHA AVANTAJLI
Memur, işçi ve esnaf emeklileri arasındaki fark, 1 Ekim
2008 sonrası çalışmaya başlayanlar için giderilmiş
olacak. Ancak yeni sistem işçi ve esnafı memurun
seviyesine çıkarmak değil, herkesi SSK'da eşitlemek
prensibine dayanıyor...
Cumhuriyet tarihimiz boyunca farklı toplum kesimleri
için farklı zamanlarda emeklilik sandıkları ihdas
edildi. Memurlar için Emekli Sandığı, işçiler için SSK
ve son olarak da bağımsız çalışanlar için Bağ-Kur hizmet
vermeye başladı. Kuruluş ve işleyiş prensipleri farklı
olan bu kurumların, üyelerine verdikleri hizmet
standartları da oldukça farklı oldu. Bu farklılıkların
başında şüphesiz emekli aylıkları geliyor.
Aylıklarda uçurum
Emekli aylıkları ve daha pek çok konuda emekliler arası
farklılıkları gidermek üzere hayata geçirilen sosyal
güvenlik reformuna rağmen, rakamlar arasındaki
dengesizlik kolay kolay giderileceğe benzemiyor.
Aşağıdaki tabloda, 2009 yılı Ocak ayı itibariyle memur,
SSK ve Bağ- Kur emeklileri arasındaki maaş farklılıkları
görülüyor. Buna göre emekli aylığı bakımından en iyi
durumda olanlar memur emeklileri.
Onları SSK takip ederken, en gariban emekli sınıfını
Bağ-Kur'lular oluşturuyor. Tabloda özellikle "En Yüksek
Aylık" sütununa bakarsanız, memur emeklisinin aylığının
SSK ve Bağ-Kur'un toplamından fazla olduğunu görürsünüz.
Buradaki uçurum, bazı memuriyet kadrolarında alınan
makam, temsil ve görev tazminatlarının emekli olduktan
sonra da aynen ödenmeye devam edilmesinden
kaynaklanıyor. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra memuriyete
girenlerin bu şansı olmasa da, eski memurlar için bu
avantaj hala devam ediyor.
Tablo düzelecek
Tabloda gördüğümüz çarpıklık, 1 Ekim 2008 sonrası
çalışmaya başlayanlar için giderilmiş olacak ancak yeni
sistem işçi ve esnafı memurun seviyesine çıkarmak değil,
herkesi SSK'da eşitlemek prensibine dayanıyor. Bununla
beraber 1 Ekim 2008 tarihinden önce çalışmaya başlamış
olan işçi, esnaf ve memur arasındaki uçurum bundan sonra
da artarak devam edecek. Zira şuanki memur emeklilerine
ödenen aylıklar ile reform öncesi memur olanlara
bağlanacak emekli aylıkları memur maaş katsayısına göre
artırılıyor. .
SSK ve BAĞ-KUR farkı
SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin memurlara nazaran daha
düşük aylık almalarında iki belirleyici unsur var.
Birinci unsur aylık bağlama esnasında ortaya çıkıyor.
Evet, emekli aylığı bağlanırken SSK ve Bağ-Kur'luya
sadece ödediği primlerin karşılığı olarak aylık
bağlanır.
Oysa memurlara ve özellikle üst düzey memurlara aylık
bağlanırken, çalışırken karşılığı kesilmemiş maaş
unsurları da dikkate alınır. Farklılık yaratan bir diğer
unsur ise aylıklar hesaplanırken ve yıldan yıla
artırılırken kullanılan sistemdir. Burada teknik
ayrıntısına girmeden ifade edecek olursak, SSK'lı ve
Bağ- Kur'lular, memur emeklilerine göre ülke
büyümesinden ve milli gelirden daha az pay alırlar.
Emeklilerin maaş farkı için dava açtı
İşçi-Memur-Bağ-Kur Emeklileri Derneği Başkanı Öz,
emekliler arasındaki maaş farkını ortadan kaldıracak
İntibak Yasası'nın çıkartılması için mahkemeye
başvurduğunu söyledi. Öz, "Davayı kazanırsak, asgari
emekli maaşı 900 TL'yi geçer" dedi...
Maaşlar arasındaki farklılığın giderilmesini ve insani
şartlarda yaşamayı isteyen emekliler, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu'na dava
açtı. İşçi-Memur-Bağ-Kur Emeklileri Derneği (İMBED)
Genel Başkanı Hamdi Öz, refah payının ödenmesini
sağlamak ve emekliler arasındaki maaş farkını ortadan
kaldıracak İntibak Yasası'nın çıkartılması için
mahkemeye başvurduklarını söyledi.
Maaşlar artacak
Emekli maaşlarının düzeltilmesi için her dönem söz
aldıklarını ancak verilensözlerin bir türlü
tutulmadığını anlatan Öz, "Emekliler de herkes gibi bu
ülkenin birinci sınıf vatandaşıdır. İnsani şartlarda
yaşamak için hakkımızı mahkemede arayacağız" dedi.
Öz, açtığı davayı kazanırsa, asgari emekli maaşı 900
TL'yi geçecek. Başkan Hamdi Öz'ün Ankara İş Mahkemesi'ne
açtığı dava emeklilerin lehine sonuçlanırsa maaşlarda
300 ile 500 lira arasında artış gündeme gelecek. Emekli
haklarını savunmak için mahkeme yoluna düşen Öz, dava
dilekçesinde şu açıklamaya yer verdi:
"1 Ağustos 1979'da tahsis talep dilekçem ile 6 bin 92
gün ve 9 bin 965 gösterge ile emekli oldum. Şu an
itibarıyla 645 TL maaş alıyorum. Bugün aynı gösterge,
aynı gün prim sayısı ile emekli olanlar ise 900 TL'nin
üzerinde maaş alıyor. Benim gibi yüzlerce emekli açlık
sınırının altında maaşa mahkûm edilmiştir. Yasal
haklarımızı almak amacıyla dava açma zarureti
doğurmuştur."
Türkiye'de 8 milyonu aşkın emekli, dul ve yetimin sosyal
güvenlik kurumlarından maaş aldığını ifade eden Hamdi
Öz, her 100 emekliden 80'inin maaşının açlık sınırının
altında olduğuna dikkat çekti. Öz, emekliler arasındaki
maaş uçurumunun önlenmesi için İntibak Yasası'nın bir an
önce çıkarılmasını istedi. İntibak Yasası ve refah
payının ödenmesi konusunda senelerdir bakanlık ve Sosyal
Güvenlik Kurumu (SGK) nezdinde sözler aldıklarını
söyleyen Öz, "Seçimler öncesinde verilen sözler, seçim
bitince unutuldu." diyerek sitemini dile getirdi.
EMEKLİ HİKAYALERİ
630 lira emekli aylığı alan Özkardeşler
GELECEK AYIN MAAŞI BiLE BiTTi!
Emekli maaşının 630 lira olduğunu anlatan ve birçok
emekli gibi geçim sıkıntısı çeken Abdülkadir Özkardeşler,
maaşını henüz cebine koymadan bittiğini söylüyor.
Durumunu anlatırken gözleri dolan SSK emeklisi
Özkardeşler şunları anlatıyor:
"Gerçekten bu parayı hangi derdime kullanacağımı
bilmiyorum. Maaşım hiçbir borcumu kapatmaya yetmiyor."
Aldığı aylığın bir ay bile yetmemesinden dert yanan
Özkardeşler, bir önceki ayın borcunu kapatsam,
faturaları ödeyemem. "Eve kömür alsam bu sefer mutfak
masrafını nasıl karşılayacağım. Evin geçimini sağlamanın
giderek zorlaşıyor."
Yol param bile yok
Emeklilerin halinin içler acısı olduğunu söyleyen
Özkardeşler, cebinde yol parasının bile olmadığını
belirterek pek çok emeklinin geçim sıkıntısı nedeniyle
evliliklerinin bittiğine dikkat çekiyor. "Çok şükür
oğlumun bir işi var. Oğlum çalışıp bize destek olmasa
belki bizim de yuvamız dağılırdı" diyor.
Özkardeşler, evinin geçimini sağlayabilmek için gece
gündüz iş arıyor. Her çaldığı kapının yüzüne kapandığını
söyleyen Özkardeşler, "Elim ayağım tutuyorken çalışmak
istiyorum. Emekli olduğumu öğrenen, "Sana verecek işimiz
yok" yanıtını veriyor. Ben şimdi ne yapayım?" diyor. Her
babanın çocuğuna destek olmak isteyeceğini anlatan
Özkardeşler, en büyük üzüntüsünün oğluna yeterli destek
verememekten kaynaklandığını İfade ediyor. Oğlunun
mürvetini görmek istediğini söyleyen Özkardeşler,
"Oğlumun nişanını yapmak istiyorum. 630 lira ile ne
yapabiliriz?" diye feryat ediyor.
TÜRKiYE iŞÇi EMEKLiLERi DERNEĞi
2008 Türkiye emekli profili araştırması anket çalışması
değerlendirme sonuçları
Anketin Uygulandığı Kişi Sayısı: . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.362
Soru Sayısı: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .54
Anketin Uygulandığı İl Sayısı: . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
Anketin Uygulandığı İller: Kırklareli, İstanbul,
Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Yalova, İzmir, Manisa, Aydın,
Bilecik, Sakarya, Kütahya, Uşak, Isparta, Afyon,
Eskişehir, Bolu, Düzce, Zonguldak, Bartın, Karabük,
Kastamonu, Sinop, Ankara, Kırıkkale, Çorum, Amasya,
Tokat, Konya, Antalya, Mersin, Adana, Hatay, Gaziantep,
Kahramanmaraş, Sivas, Samsun, Trabzon, Rize, Erzincan,
Elazığ, Malatya, Şanlıurfa, Diyarbakır, Erzurum, Iğdır,
Van.
Emekli öğretmen Atilla Oruçoğlu
ÇAY iÇECEK PARA BiLE BULAMIYORUZ
27yıl boyunca Türkiye'nin dört bir yanında matematik
öğretmeni olarak görev yaptıktan sonra emekliliğe
ayrılan 65 yaşındaki Atilla Oruçoğlu, emekli
öğretmenlerin geçim sıkıntısı çektiğini söylüyor. Çarşı
pazar derken maaşını cebine koymadan harcamak zorunda
kaldığını anlatan Oruçoğlu, "Maaşım 10 günde bitiyor.
Çalışırken biriktirdiklerimiz olmasa diğer
meslektaşlarımız gibi çok ciddi sıkıntılar yaşarız. Şu
an cepten yiyoruz" diyerek bundan sonra ne olacağını
düşünmek bile istemediklerini ifade ediyor.
Maaş artışının çok sınırlı olduğunu dile getiren
Oruçoğlu, öğretmenlerin maaşlarının düzeltilmesini
istiyor. Bir çayın 50 kuruştan başladığını hatırlatan
Oruçoğlu, öğretmen evlerindeki fiyatların düşürülmesini
istiyor.
Hastanede öncelik bize verilmeli
Yaşlandıkça hastalıkların sayısının da arttığını dile
getiren Oruçoğlu, "Eskiden hastaneler çok kötüydü. Sıra
almak için günlerce beklemek zorunda kalırdık.
Yaşlandıkça kuyrukta beklemek de zorlaşıyor. Bize bir
öncelik sağlamıyorlar. Bu korkulardan kalp hastası
olmama rağmen 2 yıldır hastaneye gitmekten korkuyorum"
diyerek çok zorda kalmadığı sürece hastanelere
gitmeyeceğinin altını çiziyor.
Öğretmen evlerinin bahçesine gelen arkadaşlarının
çektiği sıkıntıları görünce çok üzüldüğünü gözleri
dolarak anlatan Oruçoğlu,"Cebinde çay parası olmayan
arkadaşlarımız var. Onların arkadaşlarının yanında nasıl
mahçup olduğunu düşünün" diyor. Eşinin de öğretmen
olduğunu aktaran Oruçoğlu, eşiyle birlikte dişlerinden
tırnaklarından arttırarak bir ev aldıklarını belirterek
"Allah'tan almışız. Kirada olan arkadaşlarımı görünce
şükrediyorum halime." diyor.
www.muhasebenet.net
Sadettin ORHAN
sorhan@bugun.com.tr
Bugün/23.06.2009 |
