|
Sel sigorta
tazminatları için vergi ödemesi çıkabilir!
Bayramınız kutlu olsun. Bayramın ülkemize ferah ve
mutluluk getirmesini dilerken, geçen haftalarda
yaşadığımız sel felaketinin tekrar yaşanmamasını
diliyoruz.Sel felaketinden zarar gören işletmelerin
vergisel açıdan ne tür işlemler yapması gerektiğini
geçen haftaki yazımızda belirtmiştik. Zarar gören
mükelleflerin zayi belgesi almayı ve yıl sonuna kadar
Takdir Komisyonları'na başvurmayı ihmal etmemeleri
oldukça önemli. Yine zararları kanıtlayacak ekspertiz
raporu, itfaiye raporu, tespit tutanağı, olay yeri
inceleme raporu veya muhtarlıktan alınacak yazı ve/veya
raporlar da oldukça önemli.
Tabi olayın bir de sigorta boyutu var. Zira selden zarar
gören işletmeler sigortalarını yaptırdılarsa, zarar
gören malları veya amortismana tabi iktisadi kıymetleri
(ATİK) için sigorta tazminatı alabilirler. Alınan
sigorta tazminatlarının tutarı ve uğranılan zararın
boyutuna oranı, alınan tazminatların
muhasebeleştirilmesini doğrudan etkiliyor.
Tazminatların gelir-gider kaydı
Vergi Usul Kanunu'nun 329. maddesine göre yangın,
deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen
veya kısmen ziyaa uğrayan ATİK'ler için alınan sigorta
tazminatı bunların değerinden (Amortismanlı olanlarda
ayrılmış olan amortisman çıktıktan sonra kalan değerden)
fazla veya eksik olduğu takdirde farkı kâr veya zarar
hesabına geçirilmek zorunda.
Aynı kanunun 329. maddesine göre ise emtia ve zirai
mahsul ve hayvan kıymetlerinde vukua gelen zayiat
dolayısıyla alınan sigorta tazminatları bunların
değerlerinden fazla olursa bu fazlalığın kâra alınması
gerekli.
Dolayısıyla alınan tazminatlar, zarar gören malların
veya ATİK'lerin zarar sonrası kalan değerlerinden fazla
olduğu takdirde, tazminatların gelir kaydedilmesi
gerekli.
Örneğin selden 100.000 TL'lik bir makinesi zarar gören
bir işletmenin zarar gören makinesinin değerinin Takdir
Komisyonu'nca 20.000 TL olarak belirlendiğini
varsayalım. Bu durumda işletme 80.000 TL'lik zarara
uğramış olmaktadır.
Bu makine sigortalı ise ve 100.000 TL sigorta tazminatı
alınmışsa, bu işletme önce 80.000 TL'lik zararını
giderleştirecek. Ancak daha sonra alınan 100.000 TL'lik
tazminatı gelir kaydedecek.
Zarar: 100.000 Gider: 80.000 (Komisyon Kararı) Gelir:
100.000 (Tazminat)
Dolayısıyla işletme, almış olduğu tazminat sonucu,
toplamda gelir gider mukayesesi sonucu 20.000 TL'lik bir
gelir beyan edecek ve bu geliri için vergi ödeyecek.
Zarar gören mallar yenilenirse vergi yok!
Selden zarar gören işletmeler, sigorta şirketlerinden
aldıkları tazminatlar ile zarar gören mallarının yerine
yenisini alarak üretime devam etmek isteyebilirler. Bu
durumda vergi kanunları, yukarıda bahsettiğimiz zarar
fazlası tazminatların vergilenmesini engelliyor.
Düzenleme VUK'un 329. maddesinde. Buna göre, alınan
sigorta tazminatı ile ziyaa uğrayan malların yenilenmesi
işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta
işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse
geçilmiş olursa tazminat fazlası gelir kaydedilmiyor.
Yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici
bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabiliyor. Üç yıl
içinde yeni alınan kıymetlerin finansmanında
kullanılabiliyor. Üç yıl içinde kullanılmamış olan
tazminat farkları kâra ilave olunuyor.
Yani işletmeler sigorta tazminatlarını zarar gören
mallarının yerine yenisini alırken kullanabiliyor ve
böylece tazminatlar için vergi ödemekten kurtulabiliyor.
İsmail KÖKBULUT
ikokbulut@bugun.com.tr
Bugün/21.09.2009 |
