|
Emeklilikten sonra çalışanların durumu yeni dönemde ne
olacak?
Gazetede geçen hafta pazar günü
çıkan haberde '30 Nisan 2008'den sonra işe girenlerin
emekli olduklarında yeniden işe girmeleri halinde
maaşları kesilecek' deniyor. SGK'nın sitesinde 5510
sayılı kanunun 30. maddesinde a ve b olarak iki seçenek
var.
İsteyen b seçeneğine göre maaşı kesilmeden destek primi
ödemesi yapılabilir. Bu konu hakkında bilgi istiyorum.
Ayrıca o kanunda belirtilen destek primi yeniden
başladığı işyeri aylığından mı yoksa emekli aylığından
mı kesiliyor? Rüstem Kirez
Yeni sosyal güvenlik sisteminde emeklilikten sonra
çalışmayla ilgili düzenlemeler yapıldı. Ancak, Sosyal
Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile çalışma olgusu yeni
dönemde eskiye göre epey farklılaştı. SSK'dan emekli
olanların 1986'dan beri hem emekli aylığını alıp hem de
SGDP ödeyerek çalışmaya devam etme imkanı var. Öte
yandan Bağ-Kur'dan emekli olanlara SGDP uygulaması
2003'ten beri uygulanmakta. İsteyen emekli olduktan
sonra işçi, esnaf ya da memur olarak yurtiçi ya da
dışında çalışabilir.
Emekli olduktan sonra işçi olarak çalışanların durumu
01.10.2008 öncesinde; nereden olursa olsun emekliliğinin
ardından işçi olarak çalışmaya başlayan bir kişinin
emekli aylığına hiç dokunulmaz. Sadece SSK'ya işe
başladığı işyerinde aldığı ücretin yüzde 30'u oranında
SGDP ödenirdi. Bu yüzde 30 oranının yüzde 7,5'i işçiden,
yüzde 22,5'i de işverenden alınırdı. Kanun 01.10.2008'de
yürürlüğe girdi ve uygulamada çok önemli bir değişiklik
olmadı. Ancak, yüzde 30 olan orana işyerinde yapılan
işin tehlike derecesine göre yüzde 1 ila 6,5 aralığında
kısa vadeli sigorta primi ceklendi. Bunu işveren ödüyor.
Eskiden geçerli olan 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu
gereğince; Bağ-Kur'dan emekli birisi yine Bağ-Kur'a tabi
olan işine devam ederse emekli aylığından yüzde 10
kesinti yapılırdı. Bağ-Kur dışındaki kurumlardan emekli
olan birisi ise Bağ-Kur'a tabi olmayı gerektirecek
şekilde vergi mükellefi veya şirket ortağı olursa,
emekli aylığını almaya devam eder ama Bağ-Kur'un 12.
basamağının gelir tutarının yüzde 10'u kadar (70 TL)
SGDP 4ödemek zorundaydı.
Nereden emekli olursa olsun Bağ-Kur'a tabi olmayı
gerektirecek şekilde vergi mükellefi veya şirket ortağı
olanların SGK'dan aldığı emekli aylıklarından yüzde 15
oranında kesinti yapılacaktı. Ama bu oran reformun
yürürlüğe girdiği 2008'de yüzde 12 olarak uygulandı.
Oran, takip eden yıllarda birer puan artırılarak yüzde
15'e yükseltilecek. Oran şu anda yüzde 13.
Nereden emekli olursa olsun kamuda memur veya işçi
olarak işe başlayan emeklilere, 5335 sayılı kanun
gereğince emekli aylığı ödenmez. Yeni kanunda bu konuya
ilişkin değişiklik yapılmadı.
5510 sayılı Kanun ile halen emekli olanlar ile
çalışanlar için SGDP uygulaması gibi bazı
değişikliklerle devam edecek. Ancak, kurum ayrımı
olmaksızın 01.10.2008 günü ve sonrasında ilk defa işe
girenlerin, ileride 65 yaşına gelip de emekli olduktan
sonra işçi-memur olmaları halinde SGDP ile çalışma
hakları olmayacak. Çalışmaya başlayanların ise emekli
aylığı kesilecek. Fakat bu kişiler şimdiki adıyla
Bağ-Kur yeni adıyla 4/b'li olarak çalışırlarsa, yazılı
istekte bulunmaları halinde aylıklarının ödenmesine
devam edilecek. Ancak aylıklarından yüzde 15 SGDP
kesilecek.
İster şimdi emekli olsun isterse şu an çalışan veya
reformdan sonra ilk kez sigortalı olsun, ne zaman emekli
olursa olsun bir kişi yurtdışında bir işe girerse emekli
aylığı verilmeyecek. Ama SGK'nın konuya ilişkin
genelgesine göre yeni kanunun yürürlük tarihi olan
01.10.2008 günü (veya öncesinde) yurtdışında çalışıyor
olanların aylıkları kesilmeyecek. Ama bunlardan işi
bırakıp sonra yeniden yurtdışında işe girenlerin aylığı
kesilecek.
Yurtdışı borçlanması yapan çalışırsa emekli aylığı
kesilir
Yurtdışı borçlanması ile ilgili 3201 sayılı kanunun 2008
Mayıs ayında değiştirilen 6. maddesinin (B) bendi ile
yurtdışı borçlanması yaparak emekli olanlara SGDP
ödeyerek çalışmak yasaklamıştır. Yurtdışı borçlanması
ile emekli olanlar, tekrar yurtdışında yabancı ülke
mevzuatına tabi çalışırsa, ikamete dayalı bir sosyal
sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alırsa veya
Türkiye'de sigortalı çalışmaya başlarsa, aylığı tekrar
çalışmaya başladığı veya ikamete dayalı bir ödenek
almaya başladığı tarihten itibaren kesilmektedir.
Reformdan sonra da bu uygulama aynen devam edecek.
Ancak, Türkiye'de de işe girerlerse, vergi mükellefi
olurlarsa da aylıkları kesilecek. Ama SGK'nın konuyla
ilgili genelgesine göre 08.05.2008 gününden önce
yurtdışı borçlanması yapmış olup eskiden beridir SGDP
ödeyerek çalışanlar, mevcut işlerine devam ettiği sürece
bu uygulama kapsamı dışına çıkarılmıştır. 08.05.2008'den
sonra işe girenlerin ise aylıkları kesilecek.
Emekli aylığından kesinti yoksa ihbar edin
Nereden emekli olursa olsun, eski adıyla Bağ-Kur yeni
adıyla 4/B'li olarak çalışmaya devam edenler, yani vergi
mükellefleri ile şirket ortakları artık Bağ-Kur'a gidip
her ay 75 TL prim ödemeyecek. Bunun yerine aylıklarından
yüzde 12 kesinti olacak. Şayet, Ekim 2008 ve takip eden
aylarda ödenen emekli aylıklarından kesinti yapılmamışsa
mutlaka gidip kendinizi SGK'ya ihbar edin. Yoksa, Sosyal
Sigorta İşlemleri Yönetmeliği gereğince sizden ilk üç ay
yüzde 3, sonrasında da iç borçlanma senetlerine
uygulanan faiz kadar gecikme zammı istenecek.
Ziya Perver
Zaman/21.02.2009 |
