|
Vergi-sosyal güvenlik ve ticaret işlemleri açısından
fatura
Fatura, ticari işlerde en fazla
kullanılan ve 2009 yılında 670 TL'yi aşan her işlemde
düzenlenmesi, verilmesi ve alınması zorunlu olan bir
ticari vesikadır. Vergi Usul Yasası'nın 229'uncu
maddesinde yer alan tanımlamaya göre, "Fatura, satılan
emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin
borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya
işi yapan tüccar tarafından müşteriye" verilir.
Fatura bir taraftan vergi mükelleflerinin gelir ve
giderlerini ispatlayacak, vergi matrahının tespit
edilmesine, diğer yandan düzenlenmesinin nedeni olan
müşteri ile satıcı arasında meydana gelen ticari
ilişkiyi belgelendirmeye yarayan bir kanıtlama aracıdır.
Bu nedenle fatura özel hukuk, muhasebe hukuku ve vergi
hukuku açısından olduğu gibi fiyat kontrolü ve tüketici
haklarının korunması açısından da önemli bir belgedir.
(Ünal, Kürşat "Fatura ve İspat Kuvveti" Asil Yayın,
Ankara, Sf: 6)
Türk Ticaret Yasası'nın 23'üncü maddesinde hükme
bağlandığı üzere, "Ticari işletmesi icabı bir mal satmış
veya imal etmiş veya bir iş görmüş yahut bir menfaat
temin etmiş olan tacirden, diğer taraf kendisine bir
fatura verilmesini ve bedeli ödenmiş ise bunun faturada
gösterilmesini isteyebilir".
Ticaret yasasında özet olarak; işletme faaliyeti
kapsamında tacirin mal satması, mal imal etmesi, bir iş
görmesi ve bir menfaat sağlaması durumunda karşı tarafa
vermesi ve belli bir bedeli ödenmiş ise karşı tarafın
talebi halinde bunun faturada gösterilmesi, aldığı
faturaları saklaması zorunluluğu ve faturaya itiraz
usullerine ilişkin hükümler bulunmaktadır.
Faturanın düzenlenmesi sırasında uyulması gereken
ilkeler ile şekli hakkındaki hükümler Vergi Usul
Yasası'nda yer almaktadır. Fatura bir başka açıdan
sosyal güvenlik hukuku alanında da önem arz etmektedir.
Fatura özellikle menkul malın kime ait olduğunu
belirleyen, hak doğuran bir hukuki belge olmasına
rağmen, bu belgenin kullanımına olan ilgisizlik
sonraları hukuki sorun kaynağı olmakta ve cezalı
işlemlere neden olabilmektedir.
Faturanın vergi yasalarında yer alan önemli
özelliklerinden birisi de "malın tesliminden veya
hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün
içinde" düzenlenmesi zorunluluğudur.
Ayrıca yasal düzenleme gereği adına fatura düzenlenecek
kişinin faturayı düzenlemek zorunda olanın istemesi
halinde kimliğini ve vergi dairesi hesap numarasını
bildirmesi gerekmektedir. Çünkü faturanın bilinemeyen
veya bulunamayan bir kişi adına düzenlenmiş olması,
hukukumuza göre hapis cezasını gerektiren bir fiil
olarak kabul edilmektedir.
Mali Hukuk Uzmanı Dr. Ö. Hakan Çavuş ile Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Uzmanı İsa Karakaş tarafından özverili
ve uzun soluklu bir çalışma sonucu hazırlanan "Vergi,
Sosyal Güvenlik ve Ticaret İşlemleri Açısından Fatura
Uygulama Rehberi" bu konuda şimdiye kadar hazırlanan en
kapsamlı ve aydınlatıcı kitap olarak yayımlanmış
bulunmaktadır.
İstanbul Ticaret Odası tarafından yayımlanan bu çalışma,
gerek kullanılan baskı tekniği gerekse içerik itibariyle
iş âlemine, konu ile ilgilenenlere, öğrencilere, serbest
muhasebeci ve mali müşavirlere, sınava hazırlananlara
katkı sağlayacak kapsamdadır.
Sekiz bölüm ve 436 sayfadan oluşan "Vergi, Sosyal
Güvenlik ve Ticaret İşlemleri Açısından Fatura Uygulama
Rehberi"nde yer alan bölüm başlıkları;
* Sosyal güvenlik, ticaret ve vergi usul kanunları
açısından fatura kavramı ve uygulamaları,
* Sahte (naylon) fatura,
* Faturanın şekli ve nizamı,
* Fatura yerine geçen belgeler ve elektronik fatura
uygulamaları,
* Sosyal güvenlik kurumu asgari işçilik işlemlerinde
fatura,
* Serbest muhasebeci mali müşavirler ile yeminli mali
müşavirler tarafından yapılan asgari işçilik
incelemelerinde faturaların işleme alınması,
* Sosyal güvenlik müfettişlerince yapılacak asgari
işçilik incelemelerinde faturaların işlemle alınması,
* Faturaya ait mevzuat hükümleri,
olarak belirlenmiştir.
Her bölümde mevcut yasal düzenlemeler, bu konuda
yayımlanan tebliğ ve duyurular, konularına örnek
oluşturacak yargı kararları yer almaktadır.
Söz konusu çalışmanın ikinci bölümünde "sahte (naylon)
fatura" olgusu işlenmiş olup, bu bölümde örnek yargı
kararlarına ağırlık verilmiştir.
Çalışmada bugüne kadar uygulamada dikkate alınmayan
fakat fatura kullanımında özellik arz eden, ancak
inceleme aşamalarında saptanan özellikler ayrıntılı
olarak açıklanmış bulunmaktadır.
Rehber niteliğindeki çalışmayı İTO'nun Merkez Binası
Eminönü adresinden temin etmek mümkündür.
Söz konusu çalışma iş âleminde yaşanan ve hukuki sorun
yaratan sahte ve yanıltıcı belge dolayışımı da
engelleyici bir özellik taşımaktadır.
Not: Okurlarımızın bayramını kutlar, sağlıklı ve güzel
günler dileriz
Veysi Seviğ
19.09.2009 |
