|
Birden fazla
işverenden elde edilen ücretler
Birden fazla işverenden alınan ücret konusu hem bu
şekilde gelir elde edenler için hem de konuya ilişkin
düzenlemelerde sürekli sıkıntı ve duraksama konusu
olmuştur.
Konunun geçmişine yakın tarihler itibariyle bakarsak
4369 sayılı kanunla birden fazla işverenden ücret
alınması verginin konusu dışına çıkartılmış, daha sonra
4842 sayılı kanunla Gelir Vergisi Kanunu'nun 86. maddesi
değiştirilerek "Birden fazla işverenden ücret alanların
bazı kayıtlarla ücretlerinin yıllık beyannamede
birleştirilmesi esası"na geri dönülmüştür. Ancak bu
dönüşün bazı zaafları olduğu, daha uygulanmadan
anlaşıldığından, ücretlilerin yıllık beyanda bulunmasını
gerektiren koşullar, 3.5 ay sonra 4962 sayılı kanunla
yeniden düzenlenmiştir.
Bugün de geçerliliğini koruyan son düzenlemeye göre "Tek
işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş
ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber
birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin
toplamı, 103'üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir
diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı
tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil)" için
yıllık beyanname verilmeyecek, başkaca sebeplerle
beyanname verilse dahi bu ücretler beyannameye dahil
edilmeyecektir.
Bu düzenlemenin idari yorumu ise 16 sayılı Gelir Vergisi
Sirküleri ile yapılmıştır. Bu düzenlemelere göre tam
mükellef gerçek kişilerin tevkif yoluyla
vergilendirilmiş ücretlerinin;
- sadece bir işverenden elde edilmesi halinde
- birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi
durumunda ise birden sonraki işverenden alınan
ücretlerin toplamının 2008 yılı gelirleri için 19.800
TL'yi aşmaması halinde yıllık Gelir Vergisi beyannamesi
verilmeyecektir.
Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilen
hallerde, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin
toplamının 19.800 lirayı aşması durumunda ise birinci
işverenden alınan da dahil olmak üzere ücret
gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.
Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci
işverenden alınan ücretin hangisi olacağının
belirlenmesi, mükellefin serbest takdirine
bırakılmıştır. Kısaca mükelleflere, bu hesaplamada en
yüksek ücreti hesaplama dışı bırakma hakkı tanınmıştır.
Stopaja tabi tutulmamış ücret gelirleri (Gelir Vergisi
Kanunu'nun 64'üncü maddesinde yer alan diğer ücretler
ile vergiden istisna olanlar hariç) için ise tutarı ne
olursa olsun yıllık beyanname verilecektir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, yıl içerisinde
ücret alınan işveren sayısıdır. Birden fazla işverenden
ücret almış olmak ibaresi, aynı zaman sürecinde birden
fazla işverenden ücret almayı kapsadığı gibi, yıl
içerisinde iş değişikliği dolayısıyla birden fazla
işverenden ücret almayı da kapsamaktadır. Örneğin nisan
sonunda bir işyerinden ayrılan, temmuzda yeni iş bularak
orada işe başlayan bir ücretli de yıl içerisinde birden
fazla işverenden ücret aldığından, yukarıdaki kurallara
tabi olacaktır.
Birden fazla işverenden ücret geliri elde etme durumuna,
özellikle grup şirketlerde veya holding yapılanmalarında
karşımıza çıkan iştirak ilişkilerinde, bir şirkette
görev yapan bir kişinin, iştirak konumundaki şirketlerde
de asıl şirketi temsilen yönetim kurulu üyeliklerini
üstlenmesi ve bu ek görevleri karşılığında ücret veya
huzur hakkı gibi gelir elde etmesi durumunda karşımıza
çıkmaktadır.
Oysa bu gibi hallerde, birden fazla ücreti ortadan
kaldırmak için, temsilen görev yapılan şirketlerde
ödenen ücretlerin temsil edilen şirket tarafından tahsil
edilerek görev yapana tek bordro üzerinden ödenmesi
yoluna gitmek mümkündür. Birden fazla ücretin beyanname
kapsamına alınmasındaki amaç, ücret gelirlerine de artan
oranlı tarifeyi uygulamak olduğundan, önerdiğimiz yolla
bu amaç gerçekleştirilmiş olacak ve herhangi bir vergi
ziyaına yol açılmamış olunacaktır.
Yıl içerisinde iş değiştiren kişiler açısından ise işe
başlanılan şirket, bordroda önceki şirkette vergi
tarifesinde gelinen orandan itibaren vergi kesmiş ve
dolayısıyla artan oranlı tarife ücretliye tam olarak
uygulanmış olsa dahi, yukarıda aktardığımız ölçütlere
göre, yine beyanname vermek gerekebilecektir.
Buna karşılık çalışılan şirketin bir başka şirketle
birleşmesi veya bir başka şirket tarafından devralındığı
hallerde ise ücretlilere vergi oranı birleşme veya devir
öncesi ödenen ücretler de nazara alınarak
uygulanacağından ve ayrıca tüzelkişi işverenin
tüzelkişiliği birleşilen veya devralan şirketin
tüzelkişiliği içerisinde varlığını sürdüreceğinden, bize
göre birden fazla işveren olgusu ve ayrıca vergi ziyaı
oluşmayacaktır.
Bumin Doğrusöz
Referans/19.03.2009 |
