|
Yeni teşvik
sisteminde finansal kiralama işlemleri
Yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki 2009/15.199
sayılı bakanlar kurulu kararı ile bu kararın uygulanma
esaslarını belirleyen Hazine Müsteşarlığı'nın 2009/1
sayılı tebliği uyarınca yeni teşvik ilkelerinin amacı:
* Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara
yönlendirmek
* Üretimi ve istihdamı artırmak
* Yatırım eğiliminin devamlılığını ve buna bağlı olarak
sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak
* Uluslararası rekabet gücünü artıracak teknoloji ve
araştırma-geliştirme, içeriği yüksek büyük ölçekli
yatırımları özendirmek
* Doğrudan yabancı yatırımları artırmak
* Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını gidermek
* Çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve
geliştirme faaliyetlerini desteklemektir.
Bu bağlamda konuya ilişkin olarak yayımlanan 2009/1
sayılı tebliğde yapılacak olan yatırımlara finansman
kolaylığı sağlamaya yönelik düzenlemelere ağırlık
verilmiş, makine ve teçhizat ediniminde finansal
kiralama sisteminden yararlanılmasına yönelik özel bir
düzenlemeye gidilmiştir.
Ancak öncelikle "Yatırımların teşvik belgesine
bağlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının
I'inci ve II'nci bölgede yapılacak yatırımlarda bir
milyon TL, III ve IV'üncü bölgelerde ise 500 bin TL
olması gerekmektedir.
Ayrıca büyük ölçekli yatırımlar, bölgesel yatırımlar ile
genel teşvik sisteminden yararlanacak yatırımların bu
tutarları aşan asgari sabit yatırımları ve/veya asgari
kapasite koşulları ayrıca konuya ilişkin kararname
ekinde belirlenmiş bulunmaktadır.
Yapılan yeni düzenleme çerçevesinde "finansal kiralama
şirketleri" aracılığıyla yapılacak yatırımlarda finansal
kiralamaya konu makine ve teçhizatlara ait toplam
tutarın her bir finansal kiralama şirketi için asgari
iki yüz bin TL olması gerekmektedir.
Tebliğin 29'uncu maddesi ise "finansal kiralama
işlemleri" başlığını taşımakta olup, bu madde ile teşvik
belgesi kapsamı makine ve teçhizatın tamamının veya bir
kısmının finansal kiralama yolu ile temin edilebileceği
hususu özel olarak belirlenmiş bulunmaktadır.
Yapılan bu düzenleme gereği olarak "finansal kiralama
şirketi"nin finansal kiralama işlemine konu makine ve
teçhizatlar için teşvik belgesi sahibi yatırımcı ile
sözleşme yapması ve sözleşme kapsamı yatırım mallarını
sözleşme yaptıkları yatırımcıya kiralama durumunda
gümrük muafiyeti ve KDV istisnası desteklerinden
yararlandırılması öngörülmüştür.
Bilindiği üzere finansal piyasalarda meydana gelen
gelişmeler ve uygulamada ortaya çıkan gereksinimler
kredi sistemi içinde yer alan finansal kiralama
şirketlerinin de önemini artırmaktadır.
Buna bağlı olarak finansal kiralama şirketleri
aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal
kiralama şirketi adına yarı bir işlem yapılmaksızın
yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ve teşvik
belgesini düzenleyen merci tarafından onaylanan finansal
kiralama işlemine konu makine ve teçhizat listesi ile
yerli temin ve/veya ithalat işlemleri yapılabilecektir.
Bu işlemlerde yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri
müteselsilen (birlikte) sorumlu olacaklardır.
Finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatın
devir, satış ve ihracat işlemleri, finansal kiralama
şirketi ve yatırımcının birlikte başvuruda bulunmaları
halinde yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki 2009/1
sayılı tebliğde konuya ilişkin düzenleme kapsamında
Gelir Vergisi Yasası ile Finansal Kiralama Yasası'nın
ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla
değerlendirilecektir.
Kural olarak yatırım tamamlanma vizesi yapılmış teşvik
belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın, devir, satış,
ihraç veya kiralanması, söz konusu yatırım mallarının
teminini müteakip beş yılı doldurmuş olması halinde
serbesttir.
Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın teslim
tarihinden itibaren beş yıllık süre dolmadan
devredilmesi durumunda her türlü yükümlülük finansal
kiralama şirketine aittir. İflas veya sözleşmenin feshi
veya yatırımın gerçekleşmemesi durumunda beş yıllık
süreyi doldurmamış makine ve teçhizatı içeren teşvk
belgesi kapsamında yararlanılan destek unsurları ilgili
mevzuat çerçevesinde finansal kiralama şirketinden
tahsil edilecektir. Buna karşın makine ve teçhizatın beş
yıllık süreyi doldurması halinde teslim tarihinden
sonraki işlemlerde yatırımcı sorumlu olacaktır.
Finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatın
başka bir yatırım için kullanılmasının talep edilmesi
halinde; finansal kiralama şirketi, devredecek yatırımcı
ve devralacak yatırımcının birlikte başvurusu uyarınca,
teşvik belgeli bir yatırımcıya yapılacak sözleşme gereği
devredilebilecektir. Bu durumda devreden yatırımcının
yatırım bütünlüğünün bozulması halinde söz konusu makine
ve teçhizatın diğer yollardan temin edilecek şekilde
tekrar ilave edilmesi gerekmektedir. Diğer yandan yeni
yatırımcının teşvik belgesinde kayıtlı destek
unsurlarının, ilk yatırımcının yararalandığı destek
unsurlarından daha düşük olması veya destek unsurunun
hiç bulunmaması halinde, fazladan kullanılan destekler
ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınacaktır.
Yukarıda da vurguladığımız gibi finansal kiralama
yoluyla gerçekleştirilen yatırımlarda, işleme konu
makine ve teçhizatın yatırımcıya teslim edilerek beş
yıllık sürenin dolması kaydıyla yatırımcıya ait teşvik
belgesinin herhangi bir nedenle iptali, finansal
kiralama şirketine müeyyide uygulanmasını
gerektirmemektedir. Ancak beş yıllık süre dolmadan
yatırımcının yükümlülüklerini yerine getirmemesi
nedeniyle uygulanacak müeyyidelerden finansal kiralamaya
konu makine ve teçhizata tekabül eden bölümü kısmen veya
tamamen finansal kiralama şirketlerine de
uygulanabilecektir.
Yatırımcılar teşvik belgesi kapsamında kullanılmış
makine ve teçhizatı da finansal kiralama yoluyla
edinebileceklerdir.
Yapılacak sözleşmelerde devir yetkisinin bulunması
halinde, finansal kiralamaya konu makine ve teçhizat
yatırımcının uygun görüşü olmadan başka bir finansal
kiralama şirketine devredilemeyecektir.
Konuya ilişkin duraksama yaratacak konularda ise Hazine
Müsteşarlığı'ndan alınacak görüşler doğrultusunda işlem
yapılacaktır.
Veysi Seviğ
Referans/18.08.2009 |
