|
Özürlü emekliler,
tekrar çalışabilir mi?
Soru: Özürlü olarak emekli olmuş bir kişinin tekrar
çalışma şartları nedir? Cevap: Uğur Bey, çok kısa ancak
kapsamlı bir soru sormuşsunuz. Sorunuzdan hareketle
engellilerin emeklilikte çalışma koşullarını
özetleyelim. Öncelikle birbirine karıştırılan bir
noktaya açıklık getirelim. Engelli kardeşlerimiz için
iki tür emeklilik söz konusu. Bunlardan birisi özürlü
sıfatıyla erken emeklilik, diğeri ise malulen emeklik.
Malulen emekli olan bir kişi, emekli olduktan sonra
malullük aylığını da alarak çalışamaz. Yani çalışmaya
başladığında malullük aylığı otomatik olarak kesilir.
Dolayısıyla bizim burada izah edeceğimiz emeklilikte
çalışma durumu, özürlü sıfatıyla erken emekli olanları
kapsamaktadır.
SSK kapsamında çalışanlar
Emekli olduktan sonra bir işyerinde yeniden sigortalı
olarak çalışmaya başlayan engelliler, Sosyal Güvenlik
Destek Primi (SGDP) ödemek şartıyla hem emekli
aylıklarını hem de çalıştıkları işyerinden ücretlerini
alabilirler. Bu durumda engelli emeklinin aylığından
herhangi bir kesinti olmayıp, SGDP kesintisi çalıştığı
işyerinden aldığı ücretten yapılacaktır. Bu arada şunu
da belirtelim ki, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa
sigortalı olanlar için emekli aylığını alarak çalışma
imkânı bulunmamaktadır. Örneğin 01.11.2008 tarihinde ilk
defa sigortalı olup da 2020'li yıllarda emekli olacak
olan bir engelli, emeklilikte yeniden çalışmak isterse
aylığı kesilecektir.
Bağ-Kur kapsamında çalışanlar
Öte yandan emekli olan bir engelli, emekliliğinde bir
işyeri açar veya şirket ortağı olarak Bağ-Kur kapsamında
çalışmaya başlarsa, almakta olduğu emekli aylığından %15
oranında SGDP kesintisi yapılacaktır. Bu %15'lik oran bu
sene %13, 2010'da ise %14 olarak uygulanacak.
Emekliliğinde Bağ-Kur kapsamında çalışacak engelliler
için 1 Ekim 2008 öncesi veya sonrası ayrımı bulunmuyor.
Sigortalılık başlangıcı ne zaman olursa olsun, herkes
yukarıda ifade ettiğimiz şartlara tabi.
Tarım Bağ-Kur kapsamında çalışanlar
Emekli olduktan sonra tarımsal faaliyette bulunmak
isteyen engelliler, emekli aylıklarını aynen
alabilecekler ve kendilerinden herhangi bir kesinti
yapılmayacak. Yani bir engelli için emeklilikte en cazip
çalışma koşulu çiftçilik diyebiliriz. Tabii imkânı
olanlar için.
Kamuda çalışanlar
Engelli bir vatandaşımız, nereden emekli olursa olsun,
emeklilik sonrasında herhangi bir kamu kuruluşunda
çalışmaya başlarsa 5335 Sayılı Kanun'un 30. maddesi
gereği emekli aylığı kesilecektir. Bu konuda da 1 Ekim
2008 öncesi ve sonrası için farklılık bulunmamaktadır.
Yani emeklilik sonrası kamuda çalışmak isteyenlerin,
SGDP ödeyerek emekli aylıklarını da alma imkânları
bulunmuyor.
Sadettin ORHAN
sorhan@bugun.com.tr
Bugün/17.09.2009 |
