|
İsteğe bağlı sigortalıya geç emeklilik
Zorunlu sigortalılığın sona
ermesinde veya sigortalı olmayanların sosyal güvenlik
kapsamına alınmasında bir yöntem olan isteğe bağlı
sigorta uygulamasında 5510 sayılı Kanunla Ekim 2008’den
itibaren mevzuat ortak kurallara bağlandı, uygulama
birliği sağlandı. Ancak sistem SSK’lılar açısından bir
takım sürprizleri de getirdi.
Üç ayrı sistem vardı
ESKİDEN Emekli Sandığı iştirakçisi olarak en az 10 yıl
çalıştıktan sonra görevinden ayrılanlar 6 ay içinde
isteğe bağlı iştirakçi olabiliyordu. Son emeklilik
haklarından hesaplanacak aylık tutarın yüzde 32’si kadar
prim ödüyorlardı. Bu süreye ikramiye ödenmiyor ve sağlık
yardımından yararlanamıyorlardı.
SSK’da ise, en az 1080 gün malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına prim ödemiş ve bir sosyal güvenlik
kurumuna bağlı olmamak, tarafına aylık bağlanmamış ve
isteğe bağlı olarak her ay kesintisiz 30 gün üzerinden
prim ödemek şartları aranıyordu. Ayrıca sosyal güvenlik
sözleşmesi olmayan ülkelerde çalışan Türk işçilerden
1080 gün şartı aranmıyordu. İsteğe bağlı sigortalılar
asgari ücret ile 6.5 katı arasında belirledikleri
kazançları üzerinden yüzde 25 prim ödüyorlar ancak
sağlık yardımından yararlanamıyorlardı.
Bağ-Kur’da sistem daha esnekti, zorunlu Bağ-Kur
kapsamına girmeyenler, 18 yaşını dolduranlar, ev
hanımları, Türkiye’de ikamet eden yabancılar, yurt
dışındaki Türkler’in yanlarındaki çalışmayan eşleri ve
zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı sona erenler isteğe bağlı
sigortalı olabiliyordu. İlk 12 basamaktan birini seçip
üzerinden yüzde 20 prim ödüyorlardı. Yine sağlık
yardımından yararlanamıyorlardı.
Tek sistem geldi
İSTEĞE bağlı sigorta 5510 sayılı kanunda kişilerin
isteğe bağlı prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta
kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını
sağlayan sigorta olarak tanımlandı ve Türkiye’de ikamet
şartına bağlandı. Zorunlu sigortalılar, emekliler, 18
yaşı doldurmayanlar isteğe bağlı sigortalı olamayacak.
Daha önce sadece tam aylık olarak isteğe bağlı sigortaya
prim yatırılmakta iken ay içerisinde 30 günden az
çalışanlar veya son bir yıl içinde 360 günden az
çalışanlar ya da tam gün çalışmayanlar da artık isteğe
bağlı sigortayla eksik sürelerini tamamlayabilecek.
İsteğe bağlı sigorta süresi 5510 sayılı kanunun 4/ b md
kapsamında yani mevcut durumdaki Bağ-Kur süresi olarak
kabul edilecek.
Sigortalılık talebi takip eden gün başlayacak. Zorunlu
sigortalıların çakışan isteğe bağlı süreleri iptal
edilerek ödenen primler prim borçlarına sayılacak yoksa
geri verilecek. İsteğe bağlı sigortalılar bu dönemde
genel sağlık sigortası primi ödeyerek sağlık yardımından
yararlanabilecekler. Önemli bir husus da ait olduğu
aydan sonra 12 ay içinde gecikme zammıyla birlikte prim
ödenmeyen sürelerin, sigortalılık süresinden
sayılmayacak olması.
Ekim 2008’den önce Emekli Sandığı iştirakçisi olanlardan
5510 sayılı Kanun’un 4c maddesi kapsamında sigortalı
sayılanların hakları saklı bırakıldı, istedikleri zaman
isteğe bağlı sigortalı olabilecekler.
SSK’lılar dikkat
DAHA önce SSK isteğe bağlı sigortalısı olanlar Ekim 2008
itibariyle resen 4b (Bağ-Kur) sigortalısı sayıldılar.
Bundan haberi olmayanlar Ekim 2008 sonrası 1260 gün daha
prim ödemeleri halinde Bağ-Kur (4b) sigortalısı olarak
emekliye ayrılmak zorunda kalacaklar. 4b
sigortalılığında 9000 gün prim ödeme şartı var. Ancak 4a
sigortalılığından emekli olmak için daha az, en fazla
ise 7200 prim günü gerekli. İsteğe bağlı sigorta primi
öderken erken emeklilik planları yapanlar kötü
sürprizlerle karşılaşmamak için bu durumu da göz ardı
etmemeli.
ARİF ŞİMŞEK
arif.simsek@tercuman.com.tr |
