|
İş hukukuna göre
'teşmil'
Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Yasası'nın
11'inci maddesinin başlığı "teşmil"dir. Teşmil kelimesi
sözlük anlamı ile "Kapsamına alma, genişletme, yayma"dır.
Teşmil etmek ise "Kapsamını genişletmek, kapsamına
almak" anlamına gelmektedir. (Türk Dil Kurumu "Türkçe
Sözlük" Sf: 1968) Hukukumuzda "teşmil" sözcüğü ilk kez
275 sayılı yasada kullanılmıştır. Ülkemizde 1980 yılına
değin yürürlükte kalan bu yasa döneminde, teşmile hiç
başvurulmamıştır. (Demircioğlu, Murat "Bankacılık
İşkolunda Teşmil" Cumhuriyet 12 Mayıs 2009)
Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Yasası'nın 11.
maddesi gereği olarak "Bir toplu iş sözleşmesi,
üyelerinin sayısı bağlı olduğu işkolunda çalışan
işçilerin en az yüzde onunu temsil eden işçi
sendikalarından en çok üyeye sahip olan sendikanın
yapmış olduğu bir toplu iş sözleşmesini bakanlar kurulu,
o işkolunda işçi veya işveren sendikaları veya ilgili
işverenlerden birinin veya" Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanı'nın istemi üzerine Yüksek Hakem Kurulu'nun
görüşünü aldıktan sonra tamamen veya kısmen zorunlu
değişiklikleri yaparak o işkolunun toplu iş sözleşmesi
bulunmayan diğer işyerlerine veya bir kısmına teşmil
edebilir. Teşmil kararnamesinde kararın gerekçesi
açıklanır.
Yasal düzenleme gereği teşmil edilen toplu iş
sözleşmesinin sona ermesi ile teşmil kararı da ortadan
kalkmış olmaktadır.
Bir teşmil kararının amacı işyerlerinde düzenli ve
verimli çalışmayı sağlamak, üretimi artırmak, işverenin
hak ve menfaatlerini dengelemek, karşılıklı iyi niyet ve
güvenle iş barışını sağlamaktır.
Dünya üzerinde yaşanan finans krizinin etkilerinden
korunmak için bazı işkollarında yapılmış bulunan
sözleşmelerden hareketle Toplu iş sözleşmesi, Grev ve
Lokavt Yasası'nın 11. maddesi uyarınca "Teşmil"e
başvurulması belli bir süredir iş âlemince tartışılır
hale gelmiş bulunmaktadır. Bu bağlamda bakanlar
kurulunun 2009/14898 sayılı kararı ile "Banka ve Sigorta
İşçileri Sendikası ile Türkiye İş Bankası Anonim Şirketi
İşletmesi bağlı işyerleri arasında akdedilen toplu iş
sözleşmesinin, ilişik kararının eki listede belirtilen
aynı işkolunda faaliyette bulunan işyerlerine teşmili;
Yüksek Hakem Kurulu'nun 13.02.2009 tarihli ve Esas:
2009/10, Karar: 2009/17 sayılı görüşü ve Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 27 Şubat 2009 tarihli ve
11140 sayılı yazısı üzerine Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve
Lokavt Yasası'nın 11. maddesine göre bakanlar kurulunca
19 Mart 2009 tarihinde kararlaştırılmıştır. (29 Nisan
2009 gün ve 2724 Sayılı Resmi Gazete)
Sözü edilen Teşmil Kararnamesi'ne esas alınan
toplusözleşme 107 maddeden oluşmakta olup, teşmile
alınan konular 40 maddede toplanmıştır.
Teşmil kapsamına alınan kuruluşların ortak özelliği bu
işyerlerinde çalışanları ile ilgili "toplu sözleşme"nin
bulunmayışıdır.
Teşmil Kararnamesi ekini oluşturan konulara ait 40.
maddede hükme bağlandığı üzere "Bu teşmil kararı Resmi
Gazete'de yayımı tarihinde yürürlüğe girip 31 Mart 2010
tarihinde sona ermek üzere yürürlükte kalacaktır."
Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası (BASİSEN) ile
Türkiye İş Bankası AŞ arasında bulunan toplusözleşme
esas alınarak kararname ekinde yer alan bankalara teşmil
edilen toplusözleşme ilkelerine göre;
* Teşmil Kararı'nın Resmi Gazete'de yayımlandığı
tarihten geçerli olmak üzere; 31 Mart 2010 tarihine
kadar olan dönem için teşmil kapsamında çalışanların
Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihteki aylık ücretlerine
seyyanen 250 (İki yüz elli) TL zam yapılmıştır.
* Teşmil kapsamındaki işyerlerinde çalışanlara teşmil
kararının her hizmet yılı için 30'ar günlük brüt çıplak
ücretleri tutarında iki ikramiye verilecektir.
Bu ikramiyeler çalışanlara aylık ücretleriyle birlikte
beşer günlük yevmiye olarak ödenecektir.
* Çalışanların bir şehirden diğer bir şehre atanmaları
halinde, 1000-(bin) TL tutarında "göç ödeneği"
verilecektir. Aynı işyerinde veya şehirde görevli iken
başka şehre atanan karı-koca ve birlikte oturulan
çocuklarla, ana, babanın işveren banka mensubu olmaları
halinde "göç ödeneği" bunlardan sadece birine ve aylık
ücreti yüksek olana ödenecektir.
Bankadan emekli olmak suretiyle ayrılanlardan veya
çalışmaktayken ölenlerin ailelerinden, halihazır
ikametgâhlarını başka bir şehre nakletmek durumunda
olanlara ev eşyalarını bu yeni ikametgâhlarına altı ay
içinde taşımaları halinde "göç ödeneği" ödenecektir.
* Görev yapılışı sırasında veya grup nakillerinde
meydana gelecek silahlı soygunlarda veya silahlı
saldırılarda veya münhasıran işveren bankaya ait ve
yetkililerin banka mevzuatı çerçevesinde verdikleri
talimat gereğince yürütülen bir görevin yapılışı
sırasında uğradıkları her türlü kaza sonucu
çalışamayacak derecede malul kaldıkları tam teşekküllü
devlet hastaneleri sağlık kurulu raporu ile belgelenen
çalışanlara veya bunlardan ölenlerin mirasçılarına ölüm
yardımına ilaveten işveren bankaca 4.000 (dört bin) TL
tazminat ödenecektir.
* Çalışanlara, işveren bankaca yemek verilmesi mümkün
görülen hallerde ve yerlerde yemek verilmesi esastır. Bu
uygulamadan yararlanamayan yerlerde çalışanlara, fiilen
çalışılan günler için 7.5 (yedi lira elli kuruş) yemek
yardımı yapılacaktır.
Veysi Seviğ |
