|
Yatırım
harcamalarını indiremeyenlerin durumu
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 69'uncu maddesinde
hükme bağlandığı üzere Gelir ve Kurumlar Vergisi
mükellefleri; 31.12.2005 tarihi itibariyle mevcut olup,
2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım
indirimi tutarları ile;
* 24.3.3003 tarihinden önce yapılan müracaatlara
istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgesi kapsamında,
Gelir Vergisi Yasası'nın 24.3.2003 tarihi itibariyle
yürürlükten kaldırılmış bulunan yatırım indirimi ile
ilgili 1., 2., 3., 4., 5. ve 6'ncı maddeleri
çerçevesinde başlanılmış yatırılmarı için yatırım teşvik
belgesi kapsamında 01.01.2006 tarihinden sonra yapmış
oldukları yatırım harcamaları,
* Gelir Vergisi Yasası'nın yürürlükten kaldırılmış
19'uncu maddesi kapsamında 01.01.2006 tarihinden önce
başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi
ve teknik bakımından bütünlük arz edip bu tarihten sonra
yapılan yatırım harcamaları nedeniyle 31.12.2005
tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre
hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını,
yine vergi oranına ilişkin hükümler dahil bu tarihteki
mevzuat hükümleri çerçevesindde sadece 2006, 2007 ve
2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilmişlerdir.
Yukarıya aktarmış bulunduğumuz yasal düzenleme gereği
gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri 31.12.2005 tarihi
itibariyle mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından
indiremedikleri devreden yatırım indirimi istisnası
tutarlarını, endeksleme uygulamasına tabi tutulmuş
değerleriyle 2006, 2007 ve 2008 yıllarında elde
ettikleri kazançlarından indirim konusu yapmışlardır.
Gelir Vergisi Yasası'nın mülga (yürürlükten kaldırılmış)
19'uncu maddesi kapsamında 01.01.2006 tarihinden önce
yatırıma başladığını belgeleyen mükellefler, komple ya
da entegre tesisler gibi tamamlanması belli bir süreci
gerektiren yatırımlar ile ilgili ve bu yatırımlarla
iktisadi ve teknik bakımından bütünlük arz edip bu
tarihten sonra yapılan yatırım harcamaları için
31.12.2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat
hükümleri çerçevesinde hesaplayacakları yatırım indirimi
istisnası tutarlarını; 2006, 2007 ve 2008 yıllarında
elde ettikleri kazançlarından indirmişlerdir.
Buna göre mükelleflerce, yatırım kapsamında ithal edilen
mallar 01.01.2006 tarihinden önce akreditif açtırılması,
yatırım bütünlüğü ile ilgili olarak altyapı
hazırlıklarının tamamlanmış olması, mal ve hizmet üretim
yeri olarak bina inşaatına başlanılması, yatırımların
gerçekleşme durumu hakkında organize sanayi bölgelerinde
bölge yöneticiliğine, diğer bölgelerde sanayi ve ticaret
il müdürlüklerine bilgi verilmiş olması gibi haller bu
tarihten önce yatırıma başlanmış olduğunu kanıtlayan
işlemler olarak kabul edilmektedir.
İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden iktisadi
kıymetler, bir işletmede belli bir fonksiyon etrafında
birleşerek üretimde bulunan veya üretime herhangi bir
aşamada bir değer kazandıracak nitelikteki bir
fonksiyonu birbirini tamamlayarak yerine getiren
iktisadi kıymetler topluluğudur.
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 69'uncu maddesi
kapsamında 2006, 2007 ve 2008 yılları için yatırım
indirimi uygulayan Gelir Vergisi mükellefleri 31.12.2005
tarihinde yürürlükte bulunan vergi tarifesini; Kurumlar
Vergisi mükellefleri ise mülga Kurumlar Vergisi
Yasası'nın 25'inci maddesinde yer alan yüzde 30 Kurumlar
Vergisi oranını, indirimin uygulandığı yıl kazancına
uygulamak suretiyle anılan yıllara ait Gelir veya
Kurumlar Vergisi'ni hesaplamışlardır.
2006 ve 2007 yıllarında Gelir Vergisi Yasası'nın geçici
69'uncu maddesi kapsamında yararlanabilecek yatırım
indirimi istisnası tutarı bulunmayan veya bulunmakla
birlikte bu yıllarda tercihlerini yatırım indirimi
uygulamama yönünde kullanan mükelleflerin, 2008 yılında
yatırım indirimi uygulamaları halinde, geçmiş söz konusu
yıllar için herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
(Beyanname Düzenleme Kılavuzu, 2009 HUD Yayınları, Sf:
76)
Uygulamada Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 69'uncu
maddesinde yer alan düzenlemelerin anayasaya aykırı
olduğu hususu vergi hukukçularınca ifade edilmiş olup bu
bağlamda da geçici 60. madde ile "getirilen koşulla,
geçmişten kaynaklanan ve yasa ile tanınmış haklardan
teşvik belgesi ile veya belgesiz yatırımcı statüsüne
girerek yararlanmaya hak kazanan ve hukuki güvenlik
ilkesi uyarınca yatırım hesaplarını yapanların, bu
statüden yararlanması, yüksek vergi ödeme koşuluna
bağlanmış, bütün mükellefler yeni yasadan ve yüzde 20
oranında vergi öderken, bu olanaklarından vazgeçilmesi
istenmiştir." (Doğrusöz, Bumin, "Yatırım İndiriminde Hak
Kullanımı", 7 Mayıs 2009, Referans)
Diğer yandan en önemli olay, söz konusu indirim
olanağının 2008 yılı beyanları ile süre itibariyle
sınırlandırılmış olmasıdır. Son olarak 2008 yılına
ilişkin Gelir ve Kurumlar Vergisi beyanları üzerinde
indirimi yapılamayan yatırım harcamaları ne olacaktır?
Vergi uzmanlarınca 2008 yılında indirim konusu
yapılamayan yatırım harcamalarının 2009 yılının birinci
dönem geçici beyanlarının konuyla ilişkin ihtirazi
kayıtla verilmesi koşuluyla yargıya taşınması
önerilmiştir.
Ancak, bu bağlamda ihtirazi kayıtla verilmeyen
beyannameler nedeniyle daha önce yaptıkları yatırım
harcamalarını yargıya taşımayanlar ne yapacaktır?
Harcama kararlarının alındığı tarihteki yasalara güvenen
yatırımcı mükelleflerin hukuk devletinde hakları
kaybolmuş mu sayılacaktır?
Veysi Seviğ
Referans/15.05.2009 |
