|
Kıdem tazminatı taksitle ödenebilir mi?
Bir okurumuz (ismi
saklı) "uzun zamandan bu yana çalıştığı işyerinden kıdem
tazminatını alarak ayrılacağını, ancak işverenin kıdem
tazminatını taksitle veya senetle ödemek istediğini
belirtmiş. Okurumuz bunun kabul etmeme veya faiz isteme
hakkım var mıdır?" diye soruyor
Konu gerçekten hassas. Çünkü bir yanda ekonomik kriz
nedeniyle çekini ödeyemediğini için hapis yatan
işverenler, öte yanda ise geçimi için en büyük güvencesi
emeği olan işçiler var.
Kıdem tazminatının, genel olarak iş sözleşmesinin sona
erdiği tarihte ödenmesi gerekmektedir. Ancak, kıdem
tazminatı bazen iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte
ödenmemekte veya ödenememektedir.
İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile
sözleşme ve kanundan doğan para ve parayla ölçülmesi
mümkün menfaatlerin, iş sözleşmesinin sona ermesi
halinde, tam olarak ödenmesi zorunludur.
1475 sayılı İş Kanunu'nda kıdem tazminatının ödenmesinin
gecikilmesi halinde faiz özel olarak belirlenmiştir.
Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi halinde ise,
mahkemece faize hükmedilmektedir.
Mahkemece, İhbar ve diğer işçilik hakları için temerrüt
tarihinden veya (temerrüdün ispat edilememesi halinde)
davanın açıldığı tarihten itibaren kanuni faize
hükmedilmektedir.
Ancak bu faiz oranı kıdem tazminatı için akdin feshinden
itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz olarak
belirlenmektedir.
Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi halinde, işçinin
iş mahkemesinde dava açması gerekmektedir. İş
mahkemesinde, hakimin fesih tarihinden veya işçinin ölüm
tarihinden itibaren kıdem tazminatının gecikme süresi
için mevduata uygulanan en yüksek faizle birlikte
ödenmesine karar vermesi gerekir (İş K. 14/XI). Mevduata
uygulanan en yüksek faizin tespiti de Merkez Bankası ve
diğer bankalardan yazılı bilgi talebiyle yapılmaktadır.
Söz konusu gecikme faizi hesaplanırken, işçiye sanki
kıdem tazminatı derhal ödenmiş de, işçi bu parayı o anda
en yüksek faizi veren bankaya yatırmış gibi işlem
yapılacaktır. Kıdem tazminatı için faiz başlangıcı iş
sözleşmesinin fesih tarihidir.
***
Taksitle ödeme
İşçi ve işverenin uzlaşmaları durumunda, kıdem
tazminatının taksitler halinde ödenmesi olanaklı
bulunmaktadır. Kıdem tazminatının taksitlendirilerek
ödenmesi halinde, gecikme faizleri ödeme tarihleri
dikkate alınarak hesaplanır (Yargıtay 9. H.D.
E.1992/15138,K. 1993/5687,T. 13.4.1993.) Yargıtay'a
(Yargıtay 9. H.D. E. 1992/196, K. 1992/5126, T.
11.5.1992) göre, işçi taksitler halinde ödenen kıdem
tazminatı için geçmiş günler faizi isteyebilir. Ancak,
bu istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi
(çekince) kayıt konularak alınmış olması gerekir.
Yargıtay bir kararında (Yargıtay 9. H.D. E.1988/552,K.
1988/2731,T.8.3.1988), kıdem tazminatının taksitle
ödenmesi halinde ihtirazi kayıtla alınan kısımlar için
iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren faiz
istenebileceğini hükme bağlamıştır.
***
Faiz talebi
1475 sayılı yasanın 14. maddesi 11. fıkrasında kıdem
tazminatının gününde ödenmemesi durumunda bankalarca
mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemesi
gerektiği düzenlenmiştir. Kıdem tazminatına uygulanması
gereken faizi düzenleyen ilgili hükümde özel banka ile
kamu bankası ayrımı yapılmamıştır. Yasada, "uygulanan en
yüksek faiz" sözcüklerine yer verilmiş olmakla sözü
edilen faiz oranının uygulanıp uygulanmadığı tespit
olunmalıdır. Bankaların belli dönemlerde TC Merkez
Bankası'na uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz
oranı fiilen uygulanmış olmadıkça dikkate alınmaz.
(Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2007/16243, K. 2008/9366,
T. 21.4.2008)
Yargıtay, kıdem tazminatının geç ödenmesi nedeniyle faiz
talebine ilişkin davalarda, Borçlar Kanunu'nun 113.
maddesi uyarınca asıl borç ödeme ile sona ermiş
olduğunda, önceden işleyen faizleri talep hakkı saklı
tutulmamış ise bu faizlerin istenemeyeceğini kabul
etmiştir (Yargıtay 9. HD. E.19319, K.18808,
T.30.12.1994). Yargıtay'ın bir kararında (Yargıtay 9. HD.
E.2004/100, K.2004/8521, T. 15.4.2004) ibranamede vadeli
de olsa çek ile ödemeyi kabul ederek faiz talebinden
vazgeçmesinin geçerli olduğu, üç ay sonra faiz talep
hakkından vazgeçme iradesini geri almasının BK. 113/2.
maddesi uyarınca faiz istenme hakkını saklı tutma olarak
nitelendirilemeyeceği, kıdem tazminatı hakkı doğduktan,
yani fesihten sonra verilen ibranamenin geçerli
sayılacağı, belirtilmiştir.
Yargıtay 1996 yılında aldığı bir kararda (Yargıtay 9. H.
D. E. 1996/12984, K. 1996/15358, T. 4.7.1996), toplu iş
sözleşmesi ile kıdem tazminatı ödemelerinin otuz gün
gibi kısa süre içinde yapılacağı hüküm altına alınmış
ise bu süre içinde yapılan ödemeye gecikme faizi
uygulanmayacağını ifade etmiştir. Faiz ödemesindeki
gecikme nedeniyle Borçlar Kanunu'nun 104/son maddesine
göre tekrar faiz yürütülemeyecektir. Yargıtay'a göre,
kıdem tazminatının geç ödenmesi nedeniyle gecikme faizi
istenebilecektir. Ancak, faizin geç ödenmesi faize faiz
yürütülmesine sebep teşkil etmez.
Dava sırasında kıdem tazminatının ödenmesi durumu ile
ilgili olarak Yargıtay, bu ödemenin davacı tarafından
kabul edilmiş olduğunu belirtmek suretiyle emredici
nitelikte olmayan Borçlar Kanunu'nun 84. maddesi
uyarınca asıl alacağın tamamen ödenmiş olması karşısında
önce faizden sonra da asıl alacaktan mahsup yoluna
gidilemeyeceği, sadece dava dilekçesinde saklı tutulan
faiz için hüküm kurulması gerektiği sonucuna varmıştır.
***
İhtirazi kayıt
Noter kanalıyla kıdem tazminatının geç ödenmesinden
doğacak faiz hakkını saklı tuttuğunu bildiren işçi ödeme
sırasında ihtirazi kayıt koymamakla bu hakkını
kaybetmez. (Yargıtay 9. H.D. E.1992/2211,K. 1992/9293,T.
8.9.1992 )
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun E. 2008/9-179, K.
2008/165, T. 27.2.2008 sayılı kararında; ibranamedeki
"...İş bu ibranameyi, ileride doğabilecek kanuni
haklarım saklı kalmak kaydiyle... imzalıyorum..."
ifadesiyle; ödemenin yapılması gereken tarih ile, fiilen
yapılacağı tarih arasındaki sürede işleyen faizi talep
etme hakkının, daha ibraname tarihinde saklı tutmuş
olduğunun kabulü gerektiğini hükme bağlamıştır.
Hizmet akdi feshedilen davacı kıdem tazminatının
ödenmemesi üzerine bu tazminatın ödenmesini, yasal
haklarını saklı tuttuğunu ve yapılan kısmi ödemeleri
öncelikle faiz ve giderlere sayacağına dair davalıya
dilekçe vermiştir. Bu istem Borçlar Kanunu'nun 84.
maddesinin uygulanmasını gerektirir. Davacıya kıdem
tazminatları taksitler halinde ödenip, gecikme nedeniyle
faiz alacağı gerçekleştiğine göre isteği doğrultusunda
yapılan ödemelerin ilk önce faiz alacağına sayılması
gerekir.(Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2003/1699, K.
2003/12804, T. 7.7.2003)
Resul KURT
İŞ HUKUKU VE SOSYAL
GÜVENLİK
info@resulkurt.com
13.11.2009 |
