|
3. geçici vergi
beyanında yatırım indirimi uygulaması
Değerli okurlar, 3. geçici vergi beyanlarında henüz
indirilememiş yatırım indirimleri konusunda nasıl bir
tavır izlenmesi gerektiği sorusu sıkça soruluyor.
Aşağıda bu soruyu yanıtlamaya çalıştık.
1. Yatırım indirimiyle ilgili yasal gelişmeler
Yatırım indirimi, yapılan yatırım harcamasının belli bir
oranında kurumlar vergisi matrahından indirim olanağı
veren bir teşvik düzenlemesi olarak, Türk vergi
sisteminde 1963 yılından 2008 yılı sonuna kadar
uygulanmış bir teşvik olarak yer aldı.
08.04.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5479 sayılı Kanun
ile yatırım indirimi sistemi 01.01.2006 tarihinden
geçerli olmak üzere Türk vergi sisteminden kaldırıldı.
Bu düzenlemeyle, yapılan yatırım harcamaları nedeniyle
hak kazanılan indirim tutarının kullanımı ise 2008 yılı
sonu ile sınırlandırıldı.
Bu düzenlemeyle, yapılan yatırım harcamaları nedeniyle
hak kazanılan indirim olanağının, yeterli kazanç
olmaması nedeniyle 2008 yılı sonuna kadar
kullanılamaması halinde, hiçbir şekilde kullanılma
olanağı kalmadı.
Kazanılmış yatırım indirimi hakkının kaldırılması,
hakları ortadan kaldırılan kurumlar ve bir siyasi parti
tarafından iptal davasına konu edildi.
2. Anayasa Mahkemesi kararı ve Gelir İdaresi duyurusu
Davayı görüşen Anayasa Mahkemesi, 15.10.2009 tarihli
toplantısında, kazanılmış hakları ortadan kaldıran yasal
düzenlemeyi, Anayasa'ya aykırı bularak iptal etmiştir.
İptal işlemi mahkemenin internet sitesi aracılığıyla
kamuoyuna duyurulmuştur.
Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararını Gelir İdaresi
Başkanlığı da internet sitesi aracılığıyla duyurmuş, söz
konusu duyuruda,
"Anayasa Mahkemesi Gelir Vergisi Kanunu'nun yatırım
indirimiyle ilgili geçici 69'uncu maddesinde yer alan
2006, 2007 ve 2008 ibarelerini de iptal etmiştir. Bu
şekilde yatırım indirimiyle ilgili süre sınırlaması da
ortadan kalkmış bulunmaktadır. Mahkeme, yatırım
indirimiyle ilgili iptalin, kararın Resmi Gazete'de
yayımıyla birlikte yürürlüğe girmesine hükmetmiştir"
açıklamasına yer verilmekle yetinilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı'nca, Anayasa Mahkemesi kararı
yürürlüğe girinceye kadar yapılması gereken işleme
ilişkin bir açıklama yapılmamıştır.
Anayasa Mahkeme özet kararı ve Gelir İdaresi duyurusu
16.10.2009 tarihli duyurularımıza konu edilmiştir.
3. Anayasa Mahkemesi kararının yürürlüğe giriş tarihi
Anayasa Mahkemesi kararlarının hukuki niteliği ve ne
zaman yürürlüğe gireceği, Anayasa'nın 153. maddesinde
hüküm altına alınmıştır. Söz konusu hüküm aşağıdaki
gibidir;
"Anayasa Mahkemesi'nin kararları kesindir……Anayasa
Mahkemesi bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin
tamamını veya bir hükmünü iptal ederken, kanun koyucu
gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde
hüküm tesis edemez. Kanun, kanun hükmünde kararname veya
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların
hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazete'de
yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken
hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe
gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih,
kararın Resmî Gazete'de yayımlandığı günden başlayarak
bir yılı geçemez."
Buna göre, Anayasa'da da açıkça belirtildiği üzere,
yatırım indirimine 31.12.2008 tarihi itibariyle
sınırlama getiren düzenleme, kararın Resmi Gazete'de
yayımlanması ile yürürlükten kalkacaktır. Bu çerçevede,
söz konusu hükümler, karar henüz yayımlanmadığı için
halen yürürlüktedir.
4. Mevcut durumda yatırım indirimden yararlanılması
durumunda mali idarenin muhtemel yaklaşımı
Yukarıda ifade edildiği gibi, hukuken, Anayasa
Mahkemesi'nce iptal edilen düzenlemeler, iptale ilişkin
kararın Resmi Gazete'de yayımlanması ile yürürlüğe
girecektir. Yatırım indirimine ilişkin süre
sınırlamasının iptaline ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı
henüz Resmi Gazete'de yayımlanmadığından, iptal kararı
hukuken yürürlükte değildir.
Bu nedenle, Gelir İdaresi'nin yapacağı idari işlemlerde
mevcut hukuki düzenlemeleri dikkate alacağı
değerlendirildiğinde, yatırım indiriminin 3. geçici
vergide kullanılması durumunda, işlemin eleştirilme
olasılığının bulunduğu düşünülmektedir.
5. Geçmişte yaşanan benzer durumlardaki yargı kararları
Konu yukarıda özetlenmiş olmakla birlikte, geçmişte
yaşanan benzer çeşitli durumlarla ilgili bazı yargı
kararları konuyla ilgili olarak uygulamaya yön
verebilecek nitelikte olup, bu kararlara ilişkin aşağıda
özet bilgilere yer verilmiştir.
Anayasa Mahkemesi tarafından çeşitli yasal
düzenlemelerle ilgili olarak verilen iptal kararlarıyla
ilgili olarak verilen Danıştay kararlarında;
- İptal kararının yürürlüğe gireceği tarihin ertelenmiş
olmasının, yargı yerlerinin çözümlemekte oldukları
uyuşmazlıklarda Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edilen
yasa kurallarını uygulaması sonucuna yol açmayacağı,
- Anayasa Mahkemesi'nce bir kanuni düzenlemenin
Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edilmiş olduğu
bilindiği halde, eldeki davaların Anayasa'ya aykırılığı
saptanmış olan kurallara göre görüşülüp çözümlenmesinin,
hukukun üstünlüğü ilkesine aykırı düşeceği için uygun
görülemeyeceği,
gerekçeleriyle, Anayasa Mahkemesi kararı yayımlanmadığı
için henüz yürürlüğe girmemiş olsa bile, kararın iptal
edildiği biliniyorsa, yürütülmekte olan davaların,
Anayasa'ya aykırılığı saptanmış düzenlemeler üzerinden
devam edilmesini yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
. Sonuç
Sonuç olarak;
- Anayasa Mahkemesi kararı henüz Resmi Gazete'de
yayımlanmamış ve yürürlüğe girmemiştir.
- İptal kararı hukuken yürürlükte olmadığı için, mevcut
yasal düzenlemeler çerçevesinde, Gelir İdaresi'nin
yatırım indirimi kullanımını eleştiri riski vardır.
- Danıştay'ın benzer konularda, her ne kadar Resmi
Gazete'de yayımlanmasa e yürürlüğe girmiş olmasa da,
Anayasa'ya aykırılığı tespit edilmiş olan düzenlemelerin
mahkemeler tarafından dikkate alınmaması gerektiği
yönünde muhtelif kararları bulunmaktadır.
- Karar Resmi Gazete'de yayımlanmadan yatırım
indiriminin kullanılması durumunda konunun eleştirilmesi
halinde, yukarıda özetlenen kararlar ışığında, vergi
idaresinin cezalı tarhiyatının yargıda olumsuz
neticelenme olasılığının fazla yüksek olmadığı
düşünülmektedir.
Zeki GÜNDÜZ
Dünya/11.11.2009 |
