|
Kurumlara özel beyan nedir ?
Kurumlar Vergisi
Yasası'nın "Dar Mükellefiyet Esasında Verginin Tarhı ve
Ödenmesi" başlıklı üçüncü kısmının (Madde: 22-31) üçüncü
bölümünde "Özel Beyan" esasına ilişkin hükümler yer
almaktadır. (Madde: 26-27)
Özel beyan: "Dar mükellefiyete tabi kurumların
Türkiye'de elde ettikleri gelirin telif, imtiyaz,
ihtira, işletme, ticaret unvanı, marka ve benzeri
gayrimaddi hakların satışı, devri ve temliki
karşılığında alınan bedeller hariç olmak üzere, Gelir
Vergisi Yasası'nda sayılan diğer kazanç ve iratlardan
ibaret olması halinde bu kazançların Kurumlar Vergisi
Yasası'nın 26'ncı maddesi gereği olarak beyan edilmesi"
ile ilgilidir.
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 26'ncı maddesinin birinci
fıkrası uyarınca, "Dar mükellefiyete tabi olan yabancı
kurumların vergiye tabi kazancının Gelir Vergisi
Yasası'nda yazılı diğer kazanç ve iratlardan (telif,
imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, marka ve
benzeri gayrimaddi hakların satışı, devir ve temliki
karşılığında alınan bedeller hariç) ibaret bulunması
halinde, yabancı kurum veya Türkiye'de adına hareket
eden kimse, bu kazançları elde edilme tarihinden
itibaren on beş gün içinde, aynı yasanın 27'nci
maddesinde belirtilen vergi dairesine beyanname ile
bildirmek zorundadır".
Aynı yasal düzenleme uyarınca; "Diğer kazanç ve iratlara
ilişkin olarak Türkiye'ye bizzat getirilen nakdi veya
ayni sermaye karşılığında elde edilen menkul kıymetlerle
iştirak hisselerinin elden çıkarılması sırasında oluşan
kur farkı kazancına dair hükümler hariç olmak üzere,
Gelir Vergisi Yasası'nda yer alan vergilendirmeme
hususundaki istina, kayıt, şart ve sürelere ait
sınırlamalar dikkate" alınmaktadır.
Söz konusu yasal düzenleme gereği olarak dar mükellef
ulaştırma kurumlarının arizi nitelikteki kazançları da
diğer kazanç ve iratlar niteliğinde olduğundan, özel
beyan esasına tabidir.
Diğer yandan mevcut düzenleme uyarınca Gelir Vergisi
Yasası'nın 82'nci maddesinde yer alan ve bir takvim
yılında elde edilen arizi kazançların bir kısmının
toplamının 2009 yılı için öngörülen 17.900 TL'lik
istisna hükmü dar mükellef kurumlar için
uygulanmayacaktır.
Ayrıca bilindiği üzere dar mükellef kurumlar tarafından
elde edilen ve diğer kazanç ve iratlar kapsamında olan
bir kısım kazanç ve iratlar üzerinden Gelir Vergisi
Yasası'nın geçici 67'nci maddesi uyarınca vergi
kesintisi yapılmaktadır. Kurumlar Vergisi Yasası'nın
geçici birinci maddesinin 3'üncü fıkrasında; dar
mükellef kurumların, Türkiye'deki işyerlerine
atfedilmeyen veya daimi temsilcilerinin aracılığı
olmaksızın elde edilen ve Gelir Vergisi Yasası'nın
67'nci maddesi kapsamında kesinti yapılmış kazançları
ile bu kurumların tam mükellef kurumlara ait olup,
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören ve bir
yıldan fazla elde tutulan hisse senetlerinin elden
çıkarılmasından sağlanan ve geçici 67'nci maddenin (1)
numaralı fıkrasının altıncı paragrafı kapsamında vergi
kesintisine tabi tutulmayan kazançları için özel
beyanname verilmemektedir.
Bu bağlamda Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci
maddesine göre kesintiye tabi tutulsun veyahut
tutulmasın dar mükellef gerçek kişi ve kurumlarca Hazine
tarafından yurtdışından ihraç edilen menkul kıymetlerden
sağlanan kazanç ve iratlar için münferit veya özel
beyanname verilmemektedir. Bu açıklamalar çerçevesinde:
* Türkiye'deki işyerine atfedilmeyen veya daimi
temsilcilerinin aracılığı olmaksızın elde edilen ve
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi
kapsamında kesinti yapılmış kazançlar,
* Tam mükellef kurumlara ait olup İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası'nda işlem gören ve bir yıldan fazla
süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden
çıkarılmasından sağlanan ve geçici 67'nci maddenin (1)
numaralı fıkrasının altıncı paragrafı kapsamında vergi
kesintisine tabi tutulmayan kazançlar,
* Kesintiye tabi tutulsun veyahut tutulmasın dar
mükellef kurumlarca Hazine tarafından yurtdışından ihraç
edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar
için özel beyanname verilmemektedir.
Yasal düzenleme gereği özel beyanname, yabancı
kurumların kendisi veya Türkiye'de dar mükellef kurum
adına hareket eden kişi tarafından, bu kazançların elde
edilme tarihinden itibaren 15 gün içinde verilmektedir.
Özel beyannamelerin verilme yerleri Kurumlar Vergisi
Yasası'nın 27'nci maddesiyle belirlenmiş bulunmaktadır.
Buna göre özel beyanname:
* Taşınmazların elden çıkarılmasından doğan kazanç ve
iratlarda taşınmazın bulunduğu,
* Taşınırların elden çıkarılmasından doğan kazanç ve
iratlarda mal ve hakların Türkiye'de elden çıkarıldığı,
* Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetinin
durdurulması veya terk edilmesi karşılığında elde edilen
kazanç ve iratlarda işletmenin bulunduğu,
* Arizi olarak ticari işlemlerin yapılmasından veya bu
nitelikteki işlemlere aracılıktan elde edilen
kazançlarla arizi olarak yapılan serbest meslek
faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlarda
faaliyetin yapıldığı yer,
* Arizi olarak Türkiye ile yabancı ülkeler arasında
yapılan taşımacılık işlerinde yükün veya yolcunun taşıta
alındığı,
* Zarar yazılan değersiz alacaklarla karşılık ayrılan
şüpheli alacakların tahsili dahil olmak üzere terk
edilen işlerle ilgili olarak sonradan elde edilen kazanç
ve iratlar ile ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete
girişmemesi veya ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak
edilmemesi karşılığında elde edilen diğer kazanç ve
iratlarda ödemenin Türkiye'de yapıldığı,
* Diğer hallerde Maliye Bakanlığı'nca belirlenen yerin
vergi dairesine verilmektedir.
Veysi Seviğ
11.08.2009 |
