|
Yurtdışında geçen
sürelerin borçlandırılmasıyla aylık bağlanması
3201 sayılı kanun uyarınca yurtdışı borçlanması yaparak
emekli olabilirsiniz. Türk vatandaşlarının yurt dışında
18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen
ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri
arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan
işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak
geçen sürelerini "3201 Sayılı Yurtdışında Bulunan Türk
Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal
Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında
Kanun"a göre borçlanabilmektedir.
3201 sayılı kanunun 4'üncü maddesinde, borçlanma
miktarının tespitinde döviz esasından vazgeçilerek,
borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç
tutarının alt sınırı 666,.-TL ve üst sınırı da 4.329.-TL
olarak belirlenmiş, seçilecek günlük kazancın % 32'si
olduğu belirlenmiştir. Örneğin bir aylık borçlanma için
en az 213.12 TL ödenmelidir.
Borçlandıkları sürelere istinaden aylık bağlananların
aylıkları, yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi
çalışmaya, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da
sosyal yardım ödeneği almaya başladıkları, Türkiye'de
sosyal güvenlik kanunlarına göre sigortalı olarak
çalışmaya başladıkları tarihten itibaren kesilecektir.
3201 sayılı kanuna göre aylık bağlandıktan sonra 2008
yılı Ekim ayı başından önce Türkiye'de sosyal güvenlik
kanunlarına tabi olarak çalışmaya başlayanlar hakkında
sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümler dahil
olmak üzere ilgili Sosyal Güvenlik Kanunu'nun öngördüğü
hükümler uygulanacaktır.
Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlanarak aylık
tahsisi yapılabilmesi için yurda kesin dönülmüş olması,
tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması ve
borcun tamamının ödenmesinden sonra yazılı istekte
bulunulması şartları aranacaktır.
a) Yurda kesin dönüş yapmak
Kesin dönüşten, aylık tahsis talebinde bulunanların
yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete
dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği
almamaları durumu ifade edilmektedir. Bu tanımda geçen
"sosyal sigorta ödeneği" deyiminden, çalışma yaşamı
süresince karşılaşılan hastalık, iş kazası, meslek
hastalığı veya işsizlik gibi riskler nedeniyle iş
göremezlik veya işsizlik gibi adlar altında yapılan
ödenekler anlaşılmalıdır.
"Sosyal yardım ödeneği" ibaresi ise bulunulan ülke
mevzuatı kapsamında, geçimlerini sağlayacak hiçbir
gelirleri olmayan veya mevcut gelirleriyle geçimlerini
sağlamakta güçlük çeken kişilerin asgari geçim düzeyi
ile sınırlı olmak üzere geçimlerinin sağlanması amacıyla
kamu kurum ve kuruluşları tarafından muhtaçlık durumuna
ve süresine göre ödenen, ikamet şartına bağlı nakdi
yardımlar anlamını taşımaktadır. Aylığa hak
kazanılmasına engel teşkil eden her iki ödeneğin ortak
özelliğinin ikamete dayalı olmasıdır.
Kesin dönüş şartının tespitinde sosyal sigorta kurumları
tarafından sosyal sigorta ödeneklerine ilave olarak ya
da sigorta ödeneği olarak ödenen prim karşılığı olmayan
ödenekleri sosyal yardım kapsamında
değerlendirilmeyecektir.
b) Borcun tamamını ödemek
Aylık talep tarihinden önce en az aylığa hak kazanmaya
yetecek süre karşılığı ödenen miktar olarak tanımlanmış,
üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi
halinde, ödenen miktara isabet eden sürenin geçerli
sayılacağı hükmüne yer verilmiştir.
Aylığa hak kazanmaya yetecek prim gün sayısına isabet
eden miktarda ödeme yapılması, bu şartın yerine
getirilmesinde yeterli olacaktır. Aylık bağlamaya
yetecek prim gün sayısı kadar ödeme yapmayanlara aylık
bağlanmayacaktır.
c) Sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanmak
3201 sayılı kanuna göre borçlandırılan yurtdışı süreleri
ülkemizde yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına
göre aylığa hak kazanılmasında değerlendirilmektedir.
Sigortalılıkları 2008 yılı Ekim ayı başından önce
başlayan ve kanuna göre tahsis talebinde bulunanlardan
birden çok sosyal güvenlik kurumlarına ya da
sigortalılık haline tabi hizmeti olanların yaşlılık
aylığına hak kazanma koşulları son yedi yıllık fiili
hizmet içinde en fazlasının geçtiği, eşit olması halinde
son defa tabi olduğu, malullük ve ölüm aylığına hak
kazanma koşulları ise son defa tabi olduğu, mevzuata
göre belirlenecektir.
d) Kuruma yazılı başvuruda bulunmak
Borçlandıkları yurtdışı sürelerine istinaden tahsis
talebinde bulunanlardan istenilecek belgeler
belirlenmiştir. Buna göre; tahsis talebinde
bulunanlardan başvuru sırasında "Tahsis Talep ve Beyan
Taahhüt Belgesi" ve "3201 Sayılı Kanuna Göre Aylık
Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi"
ile yurtdışında çalıştıkları işten ayrıldıklarını,
yurtdışında ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da
sosyal yardım ödeneğinin sona erdiğini gösterir bir
hizmet belgesi alınacaktır.
İbrahim IŞIKLI /
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
11.02.2009
|
