|
|
|
| |
65 yaş üstü anne-babaya şartsız
ölüm aylığı
> F. D.
10 Ocak 1944
doğumluyum. Oğlum 2002 yılında vefat etti. Oğlumun eşine
ve 2 kız çocuğuna aylık bağlandı ama bana artan hisse
olmadığı için aylık bağlamadılar. Torunum 2007 yılında
evlenince artan hisse oluştuğu için oğlumdan dolayı
aylık bağlanması için Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvurdum.
Bu defa da “oğlunuz sağlığında size bakmadığı
gerekçesiyle” bana aylık bağlamadılar. Bir avukat bana
SGK’yı dava etmemi tavsiye etti. Sizce dava mı açayım
yoksa 65 yaş aylığına mı başvurayım?
CEVAP:
Bilindiği gibi sosyal güvenlik reform yasası olarak
bilinen 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanunu” 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girdi.
Bu Kanun şu ana kadar kamuoyunda sanki hep aleyhte
düzenleme içeriyormuş gibi sürekli eleştirildi.
Söz konusu kanunun elbette eleştiriye açık pek çok yönü
bulunmaktadır. Ancak, bir bütün olarak ele alındığında
çalışma hayatına gerçekten önemli yenilikler de
getirmiştir.
Sigortalının ölümü halinde anne-babaya aylık bağlanması
noktasında ciddi bir değişiklik yapılmıştır. 6 Ağustos
2003 tarihinde yürürlüğe giren 4958 sayılı yasadan önce
anne-babanın ölen oğlundan dolayı aylık alabilmesi için
öncelikle “aylıkta artan bir hisse bulunması” ve
“sigortalının sağlığında anne-babanın geçimini
sağlaması” şartları bulunmaktaydı.
Bu tarihten sonra “sigortalının sağlığında anne-babanın
geçimini sağlaması” şartı kaldırıldı. Ölen sigortalının
geride kalan eş ve çocuklarından sonra artan hisse
bulunması halinde, anne-babasına aylık bağlanması mümkün
hale geldi.
ÖLÜM AYLIĞININ
VÂRİSLER ARASINDA PAYLAŞIMI
Artan hissenin nasıl tespit edildiğini en basit bir
örnekle açıklayalım;
Ölen sigortalının geride kalan bir eşi var, çocukları
yoksa, eşe yüzde 75 oranında ölüm aylığı bağlanır. Kalan
yüzde 25’lik kısım anne ve babasına ölüm aylığı olarak
bağlanabilir.
Şayet ölen sigortalının geride bir eşi ve 1 çocuğu
varsa, eşe yüzde 50, çocuğa yüzde 25, artan kısım anne
babasına ölüm aylığı olarak verilir.
Ölen sigortalının geride 1 eş ve 2 çocuğu varsa, yine
eşe yüzde 50, çocuklara yüzde 25’er aylık bağlanır. İşte
bu durumda aylığın tamamı bağlanacağı için artan hisse
yoktur.
2003 yılından itibaren artan hisse olması halinde ölen
sigortalının anne babasına aylık bağlanması gerektiği
halde, Kurum ölen sigortalının sağlığında anne babasına
bakmakla yükümlü olup olmadığını araştırma cihetine
gitmiştir. Bu tür araştırma neticesinde aylık alamayan
vatandaşlar dava yolu ile aylık bağlatabildiler. Kurum
uygulaması, bu anlamda doğru değildi.
SGK’NIN AYLIĞI, 65
YAŞ MAAŞINDAN DAHA YÜKSEK
Sayın Demir, yeni düzenleme ile ölen sigortalının anne
ve babasının ölüm aylığına hak kazanabilmesi için;
- Her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirin
asgari ücretin net tutarından az olması,
- Diğer çocuklardan kazanılan gelir ve aylıklar hariç
olmak üzere gelir veya aylık bağlanmamış olması,
- Hak sahibi eş ya da çocuklardan artan hisse bulunması,
halinde aylık almaya hak kazanmaktadırlar.
Ancak 65 yaşın üstünde olan ana-babaya artan hisse şartı
aranmaksızın aylık bağlanmaktadır. Bu itibarla şayet
geliriniz asgari ücretten az ise 65 yaşını doldurduğunuz
10 Ocak 2009 tarihinden itibaren ikamet ettiğiniz ildeki
SGK İl Müdürlüğüne aylık başvurusunda bulunmanız halinde
size aylık bağlanacaktır.
Eğer SGK’dan aylık alırsanız 65 yaş aylığına başvurma
hakkınızın ortadan kalkacağını da hatırlatmak isterim.
Tavsiyem SGK’nın bağlayacağı aylık 65 yaş aylığından
daha yüksek olacağı için SGK’ya aylık müracaat
etmenizdir.
MAAŞ İÇİN BOŞANAN
EŞLER TAKİPTE!
Konu ölüm aylığından açılmışken 5510 sayılı kanunla
gelen önemli bir yeniliğe değinmekte fayda var. Kız
çocuklarının ebeveynlerinden yetim aylığı alabilmeleri
için çalışmamaları, aylık ve gelir almamaları ve evli
olmamaları gerekiyor.
Anne babasından birisi ölen ve boşanması halinde yetim
aylığı alabilecek durumda olan kız çocukları aylık
alabilmeleri için boşanıyorlar. Boşanma sonrası ise
yetim aylığı bağlanıyor. Boşanma muvazaalı olduğu için
boşandıkları eşleriyle beraber yaşamaya devam ediyorlar.
Buraya kadar her şey normal gibi gözüküyor. Daha doğrusu
5510 sayılı kanun öncesi, yani 1 Ekim 2008 tarihinden
önce her şey normaldi.
Yeni kanun ile yapılan düzenleme sonucunda, Kurumun,
denetim elemanları vasıtasıyla yapacağı araştırma ve
soruşturma sonucu, boşandığı eşi ile birlikte yaşamaya
devam edenlerin aylıkları kesilecek. Tespit tarihine
kadar almış oldukları aylıklar ise faizi ile birlikte
geri alınacak.
Bu ve benzer şekilde hile yolu ile aylık alanların
durumlarını yeniden gözden geçirmelerinde yarar olduğunu
hatırlatmak istiyorum. Zira, SGK bu işin peşini
bırakmaya niyetli değil!
Lütfü Köksal-Şerif Akçan
Türkiye/08.02.2009 |
|
|
|
|
