|
Miras kalan malın
vergisi nasıl ödenir?
Bir kişiye miras kalması veya çekiliş neticesinde
ikramiye çıkması halinde elde edilen kazanç üzerinden
Veraset ve İntikal Vergisi alınıyor.
Maliye, zaman zaman verasetten ciddi bir gelir elde
etmediğini, karşılıksız intikalleri de Gelir Vergisi
kapsamına alarak Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nu
yürürlükten kaldıracağını açıklıyor. Ancak şimdiye kadar
bir gelişme yaşanmadı. Kanuna göre TC tabiyetinde
bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan
malların veraset yoluyla veya herhangi bir şekilde
karşılıksız olarak bir kişiye intikali Veraset ve
İntikal Vergisi'ne tâbi. Yani Türk vatandaşlarına ait
dünyanın her yerindeki mallar ile sahibinin tabiyeti
neresi olursa olsun Türkiye sınırları içerisindeki
malların ivazsız intikallerinden bu vergi alınıyor.
İvazsız intikalden kasıt, hibe yoluyla veya herhangi bir
tarzda olan karşılıksız kazançlardır. Buna göre
ölenlerden yakınlarına kalan miras ile çeşitli
kuruluşlar tarafından tertiplenen çekiliş ve
yarışmalarda kazananlara dağıtılan para, menkul ve
gayrimenkul mallar ivazsız iktisap olup verginin
konusuna girer. Veraset ve İntikal Vergisi'nin mükellefi
veraset yoluyla veya ivazsız bir tarzda mal iktisap
edenlerdir.
Her büyük şehirde Veraset ve İntikal Vergisi ile
ilgilenmesi için bir vergi dairesi ayrılmıştır. Küçük
şehirlerde ise vergi dairesi içinde bir birim
görevlendirilmiştir. Veraset yoluyla kendilerine miras
kalanlar iktisap ettikleri malları vergi dairesine
bildirmek zorunda. Beyannamenin verilme zamanı miras
bırakanın öldüğü yer ile malların bulundukları yerlere
göre farklılık gösterir. Vefat eden bir kişiden miras
edinenler Veraset ve İntikal Vergisi beyannamesi
vermeli. Beyanname verme süresi ölüm Türkiye'de,
mirasçılar da Türkiye'de ise 4 ay; ölüm Türkiye'de
mirasçılar yurtdışında ise 6 ay; ölüm yurtdışında
mirasçılar Türkiye'de ise 6 ay; ölüm yabancı bir ülkede
mirasçılar ölümün olduğu ülkede ise 4 ay, ölüm yabancı
ülkede mirasçılar başka bir yabancı ülkede ise 8 aydır.
Miras dışında diğer suretle oluşan intikallerde malların
hukuken elde edildiği tarihi takip eden bir ay içinde
beyanname verilmeli. Gerçek veya tüzel kişilerce
düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı kanunda
tanımlanan şans oyunlarında, yarışma ve çekiliş ile
müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20'nci günü
akşamına kadar verilmeli. Yalnız bu şekilde elde edilen
intikallerde beyannameyi ikramiyeyi kazanan kişi değil,
yarışmayı/çekilişi düzenleyen kişi veya kurum verir.
Beyanname vermekle sorumlu olanlar kazanılan ikramiyenin
fatura değeri üzerinden yüzde 10 oranında vergi
hesaplayıp tevkif edecek ve bunu ertesi ayın 20'sine
kadar beyan edip ödeyecektir. Beyan edilecek malların
değerlerinden beyannamede gösterilmek şartıyla aşağıdaki
giderler indirilebilir:
Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde murisin
(ölenin) belge ile ispatlanabilen borçları ile vergi
borçları;
Diğer şekilde iktisaplarda intikal eden mala ait
borçlarla, vergi borçları (Mesela arabaya ait taksitler
veya vergi borçları);
TC tabiyetinde olan şahıslara ait mallardan yabancı
memleketlerde bulunanlara taalluk eden borçlar ve
yabancı memleketlerde bu mallar dolayısıyla alınan
Veraset ve İntikal vergileri;
Cenazenin teçhiz ve tedfini için yapılan masraflar.
VERGİDEN İSTİSNA TUTULAN HALLER
Veraset ve İntikal Vergisi'nde bazı mallar vergi
kapsamına alınmazken vergi kapsamına alınan mal ve
paraların da belirli bir kısmı vergiden istisna
tutuluyor. Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile
murise ait şahsi eşyalar ve aile hatırası olarak
muhafaza edilen tablo, kılıç, madalya gibi eşyalardan ve
örf ve âdete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz,
yüz görümlüğünden vergi alınmıyor. Ayrıca menkul ve
gayrimenkul mallardan füruğ ve eşten her birine isabet
eden miras hisselerinin 107 bin 604 TL'si, füruğ
bulunmaması halinde ise eşe isabet eden miras hissesinin
215.336 TL'si vergi matrahı dışında bırakılıyor. Geriye
kalan değer üzerinden vergi hesaplanıyor. Miras şeklinde
olan intikallerde vergileme yüzde 1 ile başlayıp yüzde
10'a kadar çıkan artan oranlı bir tarife ile yapılıyor.
Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile
Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların
Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da tanımlanan şans
oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 2.481 TL'si vergiden
istisna.
Veraset Vergisi'nden ciddi bir gelir elde edilmesi zor.
Öte yandan diğer türlü intikallerden elde edilen
gelirler vergi kapsamında tutulmalı. Bunun Gelir Vergisi
Kanunu'na ilave edilerek alınması da mümkün. Ayrıca
birçok kişi ev, gayrimenkul alarak bunun rantından
faydalanıyor. Bu işi ticari olarak yapanlar ticari
kazanç üzerinden vergilendiriliyor ama şahsi olarak alıp
satanlar tamamen vergi dışı. Elinde biraz nakdi bulunan
birisi bir arsa veya ev alıyor. Biraz elden geçirip
tamir ettikten sonra yüksek fiyata satıyor. Bu
kazançların çoğunu Maliye tespit edemiyor bile. Zaten
alınan gayrimenkul 4-5 yıl elde tutulduktan sonra
satıldığında kanunen de vergi kapsamı dışına çıkıyor.
Dolayısıyla yol, metro, köprü, park, okul, hastane gibi
kamu hizmetleri veya zaman geçmesi sonucunda sahibine
rant sağlayan gayrimenkullerin vergi kapsamına alınması
gerekir. Vergi kapsamı dışında kalmak için geçirilmesi
gereken sürenin 5 yıldan daha uzun bir süreye uzatılması
gerekir.
Vergi dairesince istenen belgeler
Ölenin ölmeden önce ikamet ettiği mahalle muhtarından
alınacak ölüm ve mirasçı bildirimi, bir adet veraset
ilamı (sulh hukuk mahkemesinden alınır), vârislere
intikal eden gayrimenkullerin tapu fotokopisi,
gayrimenkullerin bağlı olduğu belediyelerden emlak
beyannamesinin tasdikli sureti, ölenin adına bankalarda
bulunan hak ve alacaklarını belirten belge (bankadan
alınır), ölene ait otomobil, silah vb. malların ruhsat
fotokopileri, hisse senetleri fotokopileri. Ayrıca
gayrimenkuller işletmeye dahil olsun veya olmasın Emlak
Vergisi'ne esas olan değerle, menkul mallar ise
değerleme günündeki normal alım satım değeri ile beyan
edilmeli.
Ahmet YAVUZ
07.09.2009 |
