|
Yeni Çek Yasası
Başbakanlık makamı tarafından 08.5.2009 tarihinde
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na görüşülmek
üzere sunulan "Çek Kanunu" tasarısı (11) ana ve (1)
geçici maddeden oluşmaktadır. Söz konusu yasa tasarısı
ile Türk Ticaret Kanunu'nun Cenevre Yeknesak
Kuralları'nı esas alan çekle ilgili hükümlerinde
herhangi bir değişiklik yapılmamasına özen
gösterilmiştir.
Yeni Çek Yasası, çek defterlerinin içeriklerine, çek
düzenlenmesine, kullanımına, çek hamillerinin
korunmasına ve kayıtdışı ekonominin denetim altına
alınması önlemlerine katkıda bulunmaya ilişkin esaslar
ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer
yükümlülüklere aykırılık hallerinde ilgililer hakkında
uygulanacak yaptırımları belirlemektedir.
Yapılması öngörülen yasal düzenleme ile "Bankalar, çek
hesabı açılması ile ilgili olarak kendilerine verilen
görev ve yükümlülükleri yerine getirirken, çek hesabı
açtırmak isteyenin yasaklı olup olmadığını Çek Yasası
hükümlerine göre araştıracaklar, ayrıca ilgili kişinin
ekonomik ve sosyal durumunun belirlenmesinde gerekli
basiret ve özeni göstereceklerdir.
Bankalar, çek hesabı açtırmak isteyenlerin yasaklılık
durumuna ilişkin adli sicil kayıtlarını, açık
kimliklerini saptamak için fotoğraflı nüfus cüzdanı veya
pasaport örneklerini, yerleşim yeri bilgilerini, vergi
kimlik numaralarını, tacir olanların ayrıca ticaret
sicil kayıtlarını almak ve çek hesabının kapatılması
halinde bunları, hesabın kapatıldığı tarihten itibaren
on yıl süreyle saklamakla yükümlü olacaklardır. Bu
bağlamda çekin karşılığının tamamen veya kısmen
bulunmaması halinde, çek düzenleyenin bankaca bilenen
adresleri talebi halinde hamile verilecektir.
Çek hesabı ilgilinin veya yasal temsilcisinin imzası
olmadan açılmayacaktır. Bu koşullar diğer banka
hesapları için de geçerli olacaktır. Çek hesabı
açılmasını veya mevcut çek hesabından çek defteri
verilmesini isteyen kişi, her defasında tacir olup
olmadığı ve kendisi hakkında çek düzenleme ve çek hesabı
açma yasağı bulunmadığı hususunda bankaya yazılı beyanda
bulunacaktır. Tacir tüzelkişiler adına verilecek
beyannamede ayrıca tüzelkişinin yönetim organında görev
yapan, temsilcisi veyahut imza yetkilisi olan kişilerin
çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunmadığı
belirtilecektir.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı
bulunan gerçek kişinin, yönetim organında görev yaptığı,
temsilcisi veya imza yetkilisi olduğu tacir tüzelkişiye
de yasal düzenleme gereği çek defteri verilemeyecektir.
Çek defterleri bankalar tarafından bastırılacaktır. Bu
bağlamda da çek defterlerinin baskı şeklini belirleyen
esaslar Maliye Bakanlığı, Türkiye Bankalar Birliği ve
Türkiye Katılım Bankaları Birliği'nin görüşü alınarak,
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca Resmi Gazete'de
yayımlanacak olan tebliğ ile düzenlenecektir. Tacir olan
veya tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile
hamiline düzenlenecek çekler açıkça ayırt edilebilecek
biçimde bastırılacaktır. Hamiline düzenlenecek çekler
için sadece bu çeklere ilişkin işlemlerin işlendiği ayrı
çek hesapları açılacaktır. Hamiline düzenlenecek çekler
de hamiline çek defterleri yaprakları kullanılacaktır.
Bu bağlamda da çek yapraklarının üzerinde "hamiline"
ibaresi matbu yani basılmış olarak yer alacaktır.
Çek defterinin bir yaprağına;
* Çek hesabının numarası,
* Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı,
* Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı,
tüzelkişinin adı,
* Çek hesabı sahibi gerçek ve tüzelkişinin vergi kimlik
numarası yazılacaktır.
Diğer yandan tüzelkişi adına çek düzenleyen kişinin adı
ve soyadı, düzenlenen çek üzerine açıkça yazılacaktır.
Türk Ticaret Yasası'ndaki unsurları taşıması koşuluyla,
düzenlenen çekin yukarıdaki koşullara aykırı olması
çekin geçerliliğini etkilemeyecektir.
Çek hesabı, ancak sahibinin ya da yasal temsilcisinin
yazılı istemi ya da mevduat zamanaşımı süresinin dolması
üzerine kapatılabilecektir. Çek hesabı kapatıldıktan
sonra, üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre
kanuni ibraz süresi içinde ibraz edilen çekler
"karşılıksızdır" işlemine tabi tutulacaktır. (Tasarı,
madde: 2/10)
Hamiline çek hesabı sahiplerinin açık kimlikleri,
adresleri, vergi kimlikleri, adresleri, vergi kimlik
numaraları, bu hesaplardan ödeme yapılan kişilere ait bu
bilgiler ile bu kişilere yapılan ödemelerin tutarları ve
üzerinde vergi kimlik numarası bulunmayan çeklere
ilişkin bilgiler, ilgili bankalar tarafından, dönemler
itibari ile Gelir İdaresi Başkanlığı'na elektronik
ortamda bildirilecektir. Bildirim dönemleri ve süreleri
Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları
Birliği'nin görüşleri alınarak Gelir İdaresi Başkanlığı
tarafından belirlenecektir.
Tacir tüzelkişi veya onun faaliyetleri ile
ilişkilendirmek kaydıyla, tüzelkişinin gerçek kişi
ortakları, ortakların ilgili bulunduğu veya tüzelkişinin
veya ortaklarının etkisi altında bulundurduğu gerçek
kişiler ile tüzelkişinin yönetim organında görev alan
veya temsilcisi sıfatını taşıyan gerçek kişiler adına
açılmış olan çek hesapları, tacir tüzelkişiye ait kabul
edilecektir. Söz konusu, ilişkinin varlığına yönelik
emarelerin bulunması halinde, hesabın bulunduğu banka
şubesi durumu Gelir İdaresi Başkanlığı'na bildirecektir.
Veysi Seviğ
06.06.2009 |
