|
Vergi adaleti başka
bahara kaldı
Vergi Konseyi tarafından üç yıldır üzerinde
tartışılarak tasarı haline getirilen Gelir Vergisi Yasa
Tasarısı bu kez de Maliye Bakanlığı koltuğuna oturan
Mehmet Şimşek'in onayını bekleyecek.
Mayıs ayı içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)
gündemine gelmesi beklenen Gelir Vergisi Yasa Tasarısı
şimdi de Maliye Bakanlığı'nda görev değişikliğine
takılıyor. Üç yıldır üzerinde çalışılan ve vergi
adaletini sağlamayı hedefleyen tasarının şimdi de yeni
bakan Mehmet Şimşek, tarafından ele alınacağını belirten
vergi uzmanları, tasarının yasalaşarak 2010'da yürürlüğe
girmesinin giderek zorlaştığı görüşünde.
Vergi kaçağını önlemek, vergide adaleti sağlamak gibi
hedeflerle oluşturulan Vergi Konseyi tarafından üç
yıldır üzerinde tartışılarak tasarı haline getirilen
Gelir Vergisi Yasa Tasarısı, hâlen Maliye Bakanlığı'nda
bekliyor.
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın görevinden ayrılması
nedeniyle TBMM'ye gelmesi gecikecek olan tasarı için
Vergi Konseyi'nin en kritik toplantılardan biri dün
iptal edildi. Vergi uzmanlarına göre Vergi Konseyi
üyelerinin katılacağı toplantının iptali, vergide adalet
hedefleyen yasa tasarısının TBMM'ye inme olasılığını da
zayıflattığı gibi yasanın 2010'da yürürlüğe girme
şansını da ortadan kaldırıyor.
Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yapacağı
anlaşmanın da önemli kriterlerinden biri olan yasa
tasarısıyla hedeflenen en önemli değişiklik belirlenen
bazı sektörlerde ortalamanın altında gelir beyan
edenlere yönelik önlemler olacak. Gelir beyanı dışında
harcamaları dikkate alınmasını öngören tasarı kabul
edilirse bir vergi mükellefi sadece gelir beyanını değil
yaptığı harcamaları da bildirmek zorunda kalacak.
Harcamaları gelir beyanından fazla olan mükellef ise
harcamanın kaynağını açıklamakla yükümlü hale
getirilecek. Harcamanın kaynağını açıklayamayan
mükellef, gelir ve harcama arasındaki farkın vergisini
ödemek zorunda kalacak.
Bu konu tasarının en tartışmalı konusu. Tasarıya önce
"Nereden buldun" sorusuyla giren maddeye ilişkin
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz günlerde
"IMF'nin isteği üzerine hiç kimseye nereden buldun diye
sorulmasına izin vermem. Vergi barışı gündemdeyken
kimseye bu soruyu soramayız" demesi tasarıyı tehlikeyle
sokan nedenlerden biri olmuştu. Tasarıda yapılan
değişiklik ise kimi zaman asgari ücretin bile altında
vergi veren kimi meslek gruplarında harcamalar üzerinden
vergi takibini öngörüyordu.
Örneğin avukat, doktor, kuyumcu gibi birçok faaliyet
grubunda 1 milyon 615 bin 541 mükellefin 2007'de verdiği
beyannamelere göre kuyumcular ayda 653, diş hekimleri
592, lokantacılar 256, doktorlar bin 597 avukatlar ise
bin 540 TL net gelir elde etmiş görünüyor.
Kapsamlı vergi reformu gerek
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO)
Başkanı Yahya Arıkan'a göre yapılacak değişiklik esas
olarak üçlü bir sacayağından oluşuyor. Arıkan, "Gider
beyanı esası ilk nokta. Beyanname, ön kontrol yani
açıklanacak beyanın ön araştırması ikinci nokta. Asgari
Gayri Safi Hasıla, yani özellikle hizmet sektöründeki
mükelleflerin ortalama gelir beyanlarının
karşılaştırılması sistemi de üçüncü nokta" diyor.
Gelişmiş ülkelerde mükellefe harcamanın kaynağının
sorulduğunu söyleyen Arıkan'a göre, bu tasarı ancak
kapsamlı bir vergi reformu ile birlikte gerçekleşirse
uygulanabilir. "Tasarının onaylanması siyasi iradeye
bağlı" diye konuşan Arıkan, Maliye Bakanlığı koltuğuna
oturan Mehmet Şimşek'in yaklaşımının da tasarının
kaderini belirleyeceği görüşünde.
Harcama-gelir karşılaştırılmalı
Adını vermek istemeyen bir Vergi Konseyi üyesine göre
ise tasarı gelir ve harcama karşılaştırmasına dayanmazsa
bir işe yarayacak gibi görünmüyor. Vergi Konseyi
üyesinin diğer önerileri ise şöyle sıralanıyor: "Gelir
vergisi oranı düşürülmeli. Küçük esnafı basit usül
olarak adlandırılan vergi sisteminden kurtarmak ve
böylece ciddi ölçüde tahsil edilemeyen vergileri sisteme
katmak gerekir. Vatandaşın belgenin peşine düşmesini
sağlamak şarttır. Bazı konularda KDV oranını düşürmek ve
böylece belge almamayı cazip olmaktan çıkarmak ve
denetimleri artırarak cezayı ağırlaştırmakta
gereklidir."
Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal ise yeni tasarı
hakkında konuşmaktan kaçınıyor ve çalışmayı "henüz çok
ham" olarak yorumluyor ve "üzerinde çalışılıyor bile
diyemiyoruz" diyor.
'BİZ AZ ÖDEMİYORUZ SORUN SİSTEMDE'
Yıllardır az vergi ödedikleri gerekçesiyle eleştirilen
meslek mensupları ise sorunun sistemden kaynaklandığı
görüşünde. Yeni tasarı hazırlanırken kendilerine
danışılmadığını söyleyen sektör ve kurum temsilcileri
şunları söylüyor:
İstanbul Diş Hekimleri Odası Başkanı Mustafa Düğencioğlu:
Vergi daireleri mükelleflerin ancak yüzde 4'ünü
denetliyor. Türkiye'deki vergi sistemi "yukarıdan sinek
uçurmuyorsun alttan develer geçiyor" şeklinde. Adil bir
sistem gelirse biz de adil oluruz.
İstanbul Kuyumcular Odası Başkanı Alaattin Kameroğlu:
Devlet son yıllarda biraz daha kolaycılığı seçti. Umudu
KDV, ÖTV gibi vergilere bağladı. Denetimler de yok
denecek kadar az. Gelir beyanı rakamları gerçekçi değil
ama sistem yanlış.
Türkiye Lokantacılar Federasyonu Başkanı İsmail Sezer:
Ödediğimiz vergiler dikkate alınmıyor. Benim esnafım tam
sekiz kalem kayda girmeyen vergi ödüyor. Lokantalarda
denetimler hiç eksik değil. Aynı "özen"in doktor,
kuyumcu, avukat gibi gruplara da gösterilmesini
bekliyoruz.
Türkiye Barolar Birliği Genel Sekreteri Güneş Gürseler:
Avukatlar gider gösterme aşamasında çok sınırlı
olanaklara sahip. Yeni kanunda giderlerin vergiden
düşürülmesi konusu da düzenlenmeli.
YENİ GELİR VERGİSİ TASLAĞI'NDA NELER VAR
Sporcular serbest meslek erbabı olarak nitelenecek.
Gayrimenkul sermaye iradı kalkacak.
Gezici çalışan veya doğrudan doğruya tüketiciye iş yapan
küçük esnafa vergi istisnası var.
Veraset vergisi kaldırılacak.
Çiftçilerin zirai kazançları hasılat üzerinden
vergilendirilecek.
Kayıt olmayan çiftçiler, kamu tarafından verilen avans,
kredi, sübvansiyon ve primlerden faydalanamayacak.
Vergi Konseyi'nin hazırladığı taslakta gelir vergisi
oranları değiştirilecek. Oran sayısı 4'ten 3'e inecek.
|
FAALİYET GRUPLARINA GÖRE
BAZI KAZANÇ VE
VERGİLER (TL)
(2007 Dönemine İlişkin 2008'de Beyan Edilen)
|
|
Faaliyet
Grupları
|
Mükellef
Sayısı
|
Ortalama
Yıllık
Vergi
|
Net
Aylık
Gelir
|
|
Altın İmalat
ve Tic.
|
17.511
|
2.118,69
|
653,00
|
|
Akaryakıt Tic.
|
9.755
|
6.345,78
|
1.439,00
|
|
Bakkaliye-Süpermarket
|
98.167
|
922,31
|
348
|
|
Bina İnşaat
|
2.601
|
4.800,79
|
1.060,00
|
|
Oteller-Moteller
|
6.537
|
2.471,89
|
632,00
|
|
Demir Çelik
(Ticaret)
|
1.569
|
5.672,13
|
1.301,00
|
|
Deri Ticareti
|
1.110
|
2.202,52
|
606,00
|
|
Avukatlar
|
36.854
|
6.825,03
|
1.540,00
|
|
Diş Hekimi
|
11.614
|
1.737,70
|
592,00
|
|
Doktorlar
|
14.356
|
7.016,45
|
1.597,00
|
|
Seyahat ve
Turizm İşl.
|
8.452
|
1.185,87
|
378,00
|
|
Mobilyacılar
|
35.970
|
1.025,28
|
336,00
|
|
Lokantalar
|
52.912
|
748,99
|
256,00
|
|
Kürk İmali
|
90
|
1.105,96
|
356,00
|
|
Konfeksiyon
(Perakende)
|
35.594
|
1.065,29
|
345,00
|
|
Deterjan Tic.
|
5.372
|
779,00
|
270,00
|
|
Noterler
|
1.777
|
72.459,00
|
12.102,00
|
Vergi Denetmenleri Derneği İnternet Sitesi'nden
alınmıştır
REFERANS
06.05.2009 |
