|
İş
kazası ateşi kimleri yakıyor?
Bugün iş kazasını bildirmemenin
maliyetini düşünürken aklıma gelenleri sizlerle
paylaşacağım. Herkesçe bilindiği üzere, iş kazası ateşi,
sadece zarar gören işçi ve ailesini, yani düştüğü yeri
yakmıyor. Ve iş kazaları, en ağır bireysel ve toplumsal
sorunlarımızın başında yer alıyor. Sanayi toplumları,
bilgi toplumuna dönüşüm sürecine girene kadar iş
kazalarından çok zarar gördüler. Diğer bir deyişle
sanayileşmenin en önemli ve ağır faturalarının başında
iş kazaları gelmektedir. Öyleyse iş kazası ateşinden
zarar görenleri şöyle bir gözden geçirelim.
Elbette öncelik, işçi ve ailesinde. Çünkü bedenen zarar
gören işçinin kendisi. Ya yaralanıyor, hafif veya ağır,
bazı organlarını kaybediyor. İş kazalarında ölüm
oranları da hiç az değil. Öyleyse maddî ve manevî
zararlara uğrayan işçi, sağlığını kaybederken gelir
güvenliğini de kaybediyor. Çoğu kere iş kazasından sağ
çıkabilenler, ailesiyle topluma özürlü olarak dönüyor.
İşte işçi ailesi de bu nedenle çok zararlı çıkıyor, bu
kazadan. Öyleyse iş kazası ateşi, önce işçi ve ailesini
yakıyor. Bu ateşin zararını hafifletmek için, işçiye
tedavî gördüğü ve istirahatli olduğu dönem için, geçici
işgöremezlik ödeneği ödeniyor. Diğer bir deyişle, SGK,
kazası geçiren işçilere çalışamadığı her gün için
sözkonusu istirahat parasını ödüyor. Eğer iş kazası
geçiren işçinin rahatsızlığı sürekliyse ve bu
rahatsızlık sonucu meslekte çalışma gücünün en az yüzde
10'unu kaybetmişse, bu geçici işgöremezlik ödeneği,
sürekli iş göremezlik ödeneğine dönüştürülüyor. Yani
sakatlık oranına bağlı olarak işçiye sürekli bir aylık
bağlanıyor.
Şimdi gelelim, ateşin sonraki yaktığına. Bilindiği
üzere, 5510 sayılı Yasa (SSGSSK), iş kazası hallerinde
işverene bir takım yasal yükümlülükler getirmiştir. SGK,
bu yükümlülükleri yerine getirmeyen işverenlere
yaptırımlar (cezalar) uygulamaktadır. İşverenin
yükümlülüklerini sıralarsak:
1-İş kazası meydana geldiği an işveren kazanın olduğu
yerdeki polis veya jandarma karakoluna (kolluk
kuvvetlerine) derhal bildirimde bulunmalıdır.
2-İş kazası, zorunlu olarak 2 işgünü içinde ÇSGB Bölge
Müdürlüklerine bildirilmelidir.
3-Ayrıca işveren, meydana gelen iş kazasını SGK'ya en
geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirmekle de
yükümlüdür. Örneğin sözkonusu iş kazası Salı günü
meydana gelmişse, işveren, en geç Cuma günü çalışma
saati bitimine kadar ilgili SGK İl Müdürlüğü veya Sosyal
Güvenlik Merkezi'ne e-sigorta yoluyla veya doğrudan ya
da iadeli, iadeli taahhütlü posta ile bildirmelidir.
Burada dikkat edilecek husus adi posta ya da kargo ile
yapılan bildirimlerde, Kurum kayıtlarına intikal
tarihinin esas alınması nedeniyle işverenin ceza alma
riskinin bulunmasıdır. SGK'ya yapılacak iş kazası
bildirimleri mutlaka, İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
Bildirgesi –SSİY eki- ile yapılmalıdır. Sigortalıların
iş kazası geçirmeleri halinde, belirtilen sürede yani en
geç 3 iş günü içinde işveren tarafından bildirimin
yapılmaması durumunda, iş kazası bildiriminin SGK'ya
yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş
göremezlik ödeneği işverenden tahsil, yani rücu edilir.
Örneğin 01.03.2009 tarihinde meydana gelen iş kazasını
12.03.2009 tarihinde kuruma bildiren işverenden,
01.03.2009 -11.03.2009 tarihleri arasında sigortalıya
ödenen geçici iş göremezlik ödeneği kurumca tahsil
edilir. Diğer yandan kazaya uğrayan sigortalının tedavi
masrafları da işverenden istenir. 3 günlük süre
geçirildikten sonra yapılan bildirimlerde ise bildirim
tarihine kadar olan sağlık harcamaları işverenden tahsil
edilir. Bildirim sonrası yapılan sağlık harcamalarını
ise kurum karşılar. Diğer yandan iş kazalarının 2 iş
günü içinde ÇSGB Bölge Müdürlükleri'ne bildirilmemesi
halinde işverenlere 2009 yılı için 1120.- TL idari para
cezası uygulanmaktadır. (Bk:Şerif AKCAN, Türkiye,
15.03.2009, http://www.resulkurt.com/artikel.php?artikel_id=1635).
İşverenin zararı bunlarla bitmemektedir. Borçlar Yasası
uyarınca, dava yoluyla maddî ve manevî tazminat ödeme
yükümlülüğüyle, bağlanmışsa yasal şartlara göre sürekli
işgöremezlik geliri ve yine maluliyeti nedeniyle
çalışamamasından dolayı bağlanmışsa maluliyet aylığının
peşin sermaye değerleri ölçütüne göre rücu tazminatı
yükümlülüğü de işverenin zarar hanesine kaydedilmelidir.
Her iş kazası, toplumun tüm bireylerine yansıyan
mutluluk ve refah vb kaybına yol açarak toplumsal
zararlara sebep olmaktadır.
Öyleyse iş kazası ateşini ancak bilinçlenerek
söndürebiliriz. Bu bilinçlenmenin adresi, konu hakkında
yazılan kitapları okumaktır. (Örneğin SGK Baş Müfettişi
İsa Karakaş'ın yazdığı ve Ankara'da Adalet Yayınevi'in
yayınladığı (tel: 0.312.2311794-2299207) "SGK İş Kazası
Uygulamaları ve İş Kazası Davaları",2009, 518 sayfa
okunarak yararlanılabilecektir.)
Tahsin Sınav
Y.Şafak/06.04.2009 |
