|
Beyanname verirken şirketler ortaklarla ilişkilerine
dikkat etmeli
Nisan ayıyla birlikte
şirketlerin bir önceki seneye ilişkin faaliyetleri ile
ilgili beyannamelerini verme süreci başlamış oldu. 27
Nisan Pazartesi akşamına kadar verilmesi gereken bu
beyannamelerde dikkat edilmeyen veya gözden kaçan bazı
hususlar daha sonra başınızı ağrıtabilir.
Bu yüzden beyanname hazırlanırken hesaplamaların
dikkatli ve doğru yapılması, beyanname ve eklerinin de
vergi dairesine eksiksiz verilmesi gerekiyor. Bilindiği
gibi, tüm Kurumlar Vergisi mükelleflerinin
beyannamelerini elektronik ortamda göndermeleri mecburi.
Beyannamelerini mali müşavirlere imzalatmak durumunda
olan şirketlerin e-beyannameleri, aracılık yetkisi almış
meslek mensupları aracılığıyla göndermeleri gerekiyor.
Öteden beri mevzuatımızda bulunan ve şirketlerin haksız
kâr dağıtımını engelleme görevi bulunan örtülü kazanç
dağıtımı müessesesi yeni Kurumlar Vergisi Kanunu'nda
transfer fiyatlandırması ismi ile kendine yer buldu.
İlişkili kişilerle mal veya hizmet alım-satımında
bulunan kişi veya kurumların gelirlerinin tam ve doğru
olarak beyan edilmesini sağlamak ve transfer
fiyatlandırması yoluyla vergi matrahının aşındırılmasına
mani olmak amacıyla mevzuatımızda yer verilen bu vergi
güvenlik müessesesi oldukça karmaşık bir yapıya sahip.
Karmaşıklığı, olayın ve ilişkili kişi kavramının hemen
hemen her şeyi kapsayacak şekilde geniş tutulması. Buna
göre bir şirket, ilişkili kişi veya kurumlarla bir mal
veya hizmet alım satım işini yaparken (alım, satım,
imalat ve inşaat işlemleri, kiralama, kiraya verme
işlemleri ödünç para alınması ve verilmesi, ikramiye
ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler de bu
kapsamdadır) fiyatı emsallere göre belirlemek zorunda.
Buradaki ilişkili kişiden kastedilen; şirketlerin kendi
ortakları, eşleri ve bunların soylarından gelenler,
kurumun ve ortaklarının ilgili bulunduğu kişiler,
kurumun denetim veya idaresi bakımından bağlı bulunduğu
veya nüfuzu altında olduğu kişilerdir. Görüldüğü gibi
yeni düzenlemede ilişkili kişiler kavramı oldukça geniş
tutulmuş ve bu kişilerle normal ticaret kurallarına
aykırı yapılan ticari işlemler mercek altına alınmış
durumda. Ülkemizde şirketler genel olarak ortaklar cari
hesabını işleterek işlem ve faaliyetlerini yürütüyor. Bu
yüzden birçok şirkette ortaklar şirketten borç almış
veya vermiş görünüyor. Ancak bu borç verme alma
işleminin Maliye tarafından fark edilmesi halinde şirket
lehine faiz hesaplanıp vergi hesaplandığını bilmekte
fayda var. Tıpkı bunun gibi şirketler ilişkili oldukları
kardeş firmalardan borç para, mal, hizmet vs. alıp
satarken piyasa fiyatlarına uygun fiyat belirlemek
mecburiyetinde. Aksi takdirde uygulanan fiyatla piyasa
fiyatı arasındaki fark kadar örtülü kazanç dağıtıldığı
iddiasıyla karşı karşıya kalabilirler. Ortaklarına bu
şekilde borç vermiş görülen şirketlerin dönem sonunda
adatlandırma denilen faiz hesaplama işlemini yapmaları
gerekiyor.
Ortaklardan alınan borçların masrafları gider sayılmıyor
Kurumlar Vergisi Kanunu'na göre şirketlerin
ortaklarından yaptıkları bazı borçlanmalar örtülü
sermaye sayılıyor. Bu tür borçlanmalar için ödenen faiz,
kur farkı gibi masraflar kurum kazancını tespit
aşamasında gider olarak kabul edilmiyor. Bu düzenlemenin
de temelinde kurumun ilişkili olduğu kişi ve kurumlar
tarafından sermaye olarak konan paraların borç olarak
değerlendirilerek faiz vs. ödenmesi yoluyla kurum
kazancının vergisiz bir şekilde ortaklara aktarılmasını
önleme maksadı yatıyor. Buna göre ortaklık payı ne kadar
olursa olsun, şirket ortaklarından veya ilişkili olan
kişilerden temin edilerek kullanılan borçların, hesap
dönemi içinde herhangi bir tarihte şirketin
özsermayesinin üç katını aşan kısmı ilgili hesap dönemi
için örtülü sermaye sayılıyor. Ayrıca ilişkili kişilerle
işlem yapan Kurumlar Vergisi mükelleflerinin bu
işlemlerle ilgili olarak vergi dairesine 'Transfer
Fiyatlandırması, Kontrol Edilen Yabancı Kurum ve Örtülü
Sermayeye İlişkin Form'u vermeleri gerekiyor. Formda yer
alan transfer fiyatlandırması, kontrol edilen kurum
kazancı ve örtülü sermayeye ilişkin işlemlerin bir veya
birkaçının bulunması durumunda sadece bu işleme ilişkin
kısım doldurulacak. Formda belirtilen söz konusu
işlemlerin bulunmaması durumunda bu form doldurulmayacak
ve beyanname ekinde de gönderilmeyecek. Bu formlardaki
'ilişkili kişilere ilişkin bilgiler' tablosunda sadece
yıl içerisinde çeşitli şekillerde ticarî ilişki kurulmuş
olan ilişkili kişilerin yer alması yeterli. Ayrıca
formun 'ilişkili kişilerden temin edilen borçlar'
tablosunda, ilişkili kişilerden TL cinsinden ve faizsiz
olarak alınan, yani işletmeye hiçbir yük yüklemeyen
borçlara da tabloda yer verilmesine gerek yok.
Bu arada transfer fiyatlandırması işlemleri açısından
bir bilgi dosyasının oluşturulmasında fayda var. Her
işletme transfer fiyatlandırması dosyası hazırlayarak,
işletmenin kimliği, ortakları, sektördeki yeri, sermaye
durumu, fiyat tespit yöntemleri, ilişkili kişilerle olan
işlemlerde baz alınan fiyatlandırma yöntemleri, imalata-
ticarete ilişkin bilgileri bir araya getirmeli. Bu
dosyaya transfer fiyatlandırmasına ilişkin tüm
işlemlerin ve hesaplamaların belgelerinin de dâhil
edilmesi ve gerektiğinde ibraz edilmek üzere saklanması
gerekiyor.
Ahmet YAVUZ
zaman/06 Nisan 2009, Pazartesi
|
