|
Kentsel rantlara vergi
Maliye Bakanı Mehmet
Şimşek'in açıklamalarıyla yeniden gündeme gelen kentsel
rantlara gelecek verginin, yeni Gelir Vergisi Kanunu ile
2010 yılında devreye girmesi planlanıyor.
Edinilen bilgiye
göre, Maliye Bakanlığı, 2010 yılı bütçesinin TBMM'ye
sevk edilmesinin ardından yeni Gelir Vergisi Taslağı'na
yoğunlaşacak.
Daha önce Vergi Konseyi, Gelir İdaresi Başkanlığı ve
Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü'nce ortaklaşa
hazırlanan taslakla ilgili olarak önce Maliye Bakanı
Mehmet Şimşek'e brifing verilecek.
Brifing sırasında ya da daha sonraki toplantılarda gelir
vergisi oranları, kentsel rantların ve zirai kazançların
vergilendirilmesi, esnafın durumu ve vergi güvenlik
müesseseleri gibi kritik konulardaki alternatifler de
masaya konulacak.
Maliye Bakanı'nın görüşüne bırakılan konular, Şimşek'le
yapılacak görüşmeler sonucunda netleştirilecek ve
taslağa da son şekli verilecek.
Gelir Vergisi Kanun Taslağı, daha sonra da Başbakanlığa
gönderilecek. Maliye Bakanlığı, yeni Gelir Vergisi
Kanunun Meclis'te bir an önce yasalaşmasını ve 2010 yılı
başlarında yürürlüğe girmesini hedefliyor.
Kentsel rantlara vergi
Yeni Gelir Vergisi Taslağı, mevcut kanunda geniş çaplı
değişiklikler öngörüyor. Gelir vergisine tabi gelirler,
şimdi olduğu gibi ticari kazançlar, zirai kazançlar,
ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye
iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve
iratlar şeklinde düzenleniyor.
Veraset vergisi kaldırılırken, ivazsız intikaller gelir
vergisine dahil ediliyor ve bu gelirlerin kentsel
rantlarla birlikte diğer kazançlar içinde
vergilendirilmesi planlanıyor.
Taslak, yol, metro, köprü, park, okul, hastane gibi kamu
hizmetleri sonucunda sahibine rant sağlayan
gayrimenkullerden devletin pay almasının yolunu da
açıyor.
Düzenlemede, kentsel rantların vergilendirilmesinde 10
yıllık bir geçiş dönemi öngörülüyor. Taslakta yeralan
düzenlemeye göre, edindiği gayrimenkulü bir yıl içinde
satanlar, elde edilen rant gelirinin yüzde 10'unu
düşecek, geri kalan yüzde 90'ı için beyanda bulunup,
gelir vergisi ödeyecek.
Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar, değer artış kazancının
yüzde 20'sini düşüp, yüzde 80'inin vergisini verecek.
Kentsel rantlarda vergiden düşülecek tutar, 3. yılda
yüzde 30, 4. yılda yüzde 40, 5. yılda yüzde 50, 6. yılda
yüzde 60, 7. yılda yüzde 70, 8. yılda yüzde 80, 9. yılda
yüzde 90 olacak.
Böylece bir yıl içinde elden çıkarılan gayrimenkulden
elde edilen değer artış kazancının yüzde 90'ı, 9. yılda
ise kazancın yüzde 10'u vergilendirilecek.
Ancak Gelir İdaresi, kentsel rantların
vergilendirilmesiyle ilgili 10 yıllık süreyi, biraz daha
uzatmayı düşünüyor. Bu çerçevede Maliye Bakanı'nın da
görüşü doğrultusunda sürenin 15 hatta 20 yıla kadar
çıkabileceği ifade ediliyor.
Esnafa vergi istisnası
Taslakta küçük esnafa da istisna geliyor. Bir işyeri
açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye
iş yapmak kaydıyla hallaç, kalaycı, lehimci, çilingir,
boyacı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür
kırıcısı, badanacı, çamaşır yıkayıcısı ve hamal gibi
kimselerin veya küçük tamirat ve tadilat işleriyle
uğraşan küçük sanat erbabının bu işlerinden elde
ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna olacak.
Aynı şekilde dışarıdan
işçi
almamak şartıyla oturdukları evlerde imal ettikleri
havlu, örtü, çarşaf, halı, kilim, dokuma mamulleri,
örgü, dantel işleri, süpürge, paspas, fırça, sepet,
yapma çiçek ve turistik eşyayı dükkan açmaksızın
satanlar ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve
temizlik maddelerini satanlar ile sabit işyerlerinin
önünde
sergi
açmak suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan türden
malları satanlar da bu kapsamda değerlendirilecek.
Gezici piyango bayileri ve hurdacılar da istisnadan
yararlanacak. Halen basit usule tabi olup da, kazanç
seviyesi yüksek olan mükellefler, gerçek usule
geçirilecek.
Yapılan çalışmalarda, istisna kapsamına giren küçük
esnafın her yıl ocak ayında vergi dairesine giderek,
belli bir ücret karşılığında istisnaya ilişkin küçük
esnaf belgesi alması, temmuzda da onay işlemini
yenilemesi üzerinde duruluyor.
Bu arada taslakta, taksiciler gibi meslek gruplarına
yönelik yeni bir vergi sistemi getiriliyor. Düzenlemede,
Gelir İdaresi Başkanlığı ve ilgili meslek odasınca
oluşturulacak komisyonların, bölgeler ve iş kolları
itibarıyla asgari ücretin 6 aylık tutarından az olmamak
üzere, bu tür mükellefler için yıllık kazanç tutarları
belirlemesi öngörülüyor.
Zirai kazançların vergilendirilmesi
Taslakta, defter tutmak zorunda olup olmadıklarına
bakılmaksızın çiftçi niteliğine haiz gerçek kişilerin
elde ettikleri zirai kazançların, hasılatları üzerinden
vergi kesintisi yapılmak suretiyle vergilendirileceği
belirtiliyor.
Kanunlarına göre defter tutmakla yükümlü oldukları halde
defter tutmayan ya da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
belge alma, verme, saklama ve biraz yükümlülüklerine
uymayan ya da çiftçi kayıt sistemine kaydolmayan
çiftçilerin, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları
tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi
ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamayacakları
hükme bağlanıyor.
Taslakta, verimliliğin artırılmasına dönük arazi
birleştirme işlemlerinin teşviki için arazilerini
birleştirerek üretim yapan çiftçilere düşük oranlı vergi
uygulanması hükmü de bulunuyor. Ancak esnaf ve
çiftçilerle ilgili vergi düzenlemelerinin Maliye Bakanı
ile yapılacak görüşmeler sonrasında kesinleşeceği
vurgulanıyor.
Vergi kaçağıyla mücadele
Taslak, vergi kayıp ve kaçağıyla mücadeleye dönük yeni
güvenlik müesseselerine de yer veriyor. Bu müesseseler
de taslakta şöyle sıralanıyor:
* Beyanname ön kontrolü: Mükelleflerin beyanname
vermelerinden sonra, Vergi İstihbarat Merkezi devreye
girecek. Beyandaki rakamlar, mükellefe ilişkin bilgiler,
aynı bölgedeki diğer mükelleflerin beyanları ve sektör
ortalamalarıyla karşılaştırılacak. Mükellefin beyan
ettiği rakam, sektör ortalamalarının ciddi oranda
altında kalıyorsa, mükellef uyarılacak. Haklı bir
gerekçe ve düzeltme işlemi yoksa, mükellef incelemeye
alınacak.
* Gider bildirimi: Mükellefin yıl içindeki
harcamalarıyla beyan ettiği gelir, çapraz kontrole tabi
tutulacak. Lüks içinde yaşayıp da, düşük gelir
bildirenlerin önüne yıl içinde aldığı yat, kat, araba
gibi varlıklar ile kredi kartıyla yaptığı harcamalar
konulacak. Kendisine "bunları neyle finanse ediyorsun?"
diye sorulacak. Tatmin edici bir açıklama gelmezse,
mükellef incelemeye sevk edilecek. Bu sistemin daha önce
kaldırılan Nereden Buldun uygulamasıyla bir ilgisinin
bulunmadığını kaydeden bir üst düzey yetkili, "Burada
servet yerine, harcamalar sorgulanacak. Yine "nereden
buldun"dan farklı olarak, aradaki fark gelir olarak
kabul edilerek vergilendirilmeyecek. Mükellef, çapraz
kontrol sonucu oluşan bu tutarsızlık nedeniyle
incelemeye tabi tutulacak" dedi.
* Asgari gayri safi hasıla: İşletmelerin belli dönemdeki
hasılatına göre, bir yıllık tahmini hasılata ulaşılacak
ve kar marjının düşürülmesinin ardından, bu hasılata
uygun beyanda bulunulup bulunulmadığına bakılacak.
Vergi oranlarında karar
hükümetin
Bu arada Vergi Konseyi'nin hazırladığı ilk taslakta
gelir vergisinde halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak
düzenlenen vergi tarifesi de değiştirildi. Yüzde 15'lik
ilk oran yüzde 10'a çekilirken, diğer oranlar yüzde 20
ve 25 olarak belirlendi.
Ancak, Maliye Bakanlığı'ndaki gözden geçirme
çalışmalarında taslağın bu oranlarla mı, yoksa halen
uygulanmakta olan oranlarla mı hükümete sevk edileceği
konusunda mutabakat sağlanamadı ve oranlarla ilgili
karar hükümete bırakıldı
CNNTURK
04.09.2009 |
