|
Serbest meslek erbabının genel giderleri
Gelir Vergisi Kanunu'nun 66.
maddesiyle serbest meslek faaliyetini mutad meslek
olarak ifa edenler "serbest meslek erbabı" olarak kabul
edilmişlerdir. Serbest meslek faaliyeti ise kanunun 65.
maddesinde, "sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya
mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari
mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi
sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması"
şeklinde tanımlanmıştır.
Tanım, "sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya
mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanma" ve "ticari
mahiyette olmayan işler" ölçütleri ile bu kazancın
ticari kazançla "işverene tabi olmaksızın şahsi
sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılma"
ölçütüyle de söz konusu kazancın ücret ile arasındaki
sınırı belirlemektedir.
Serbest meslek erbabının defter ve belge düzeni ticari
kazançtan farklıdır. Nitekim serbest meslek erbabının
kullanacağı defter, Vergi Usul Kanunu'nun 210.
maddesinde serbest meslek kazanç defteri olarak
belirlenmiş, yine aynı kanunun 236. maddesinde mesleki
kazanç sahiplerinin gelirleri için "serbest meslek
makbuzu" düzenleyeceği hükme bağlanmıştır.
Serbest meslek kazanç defteri, ticari defterlerden
farklı ve Ticaret Kanunu'na tabi olmayan bir defterdir.
Serbest meslek makbuzu da nitelik ve içerik itibariyle
faturadan çok farklıdır ve sadece "paranın tahsil
edildiğini" gösterir.
Serbest meslek erbabının kazanç tespitinde hasılatından
indirebileceği gider türleri ise Gelir Vergisi
Kanunu'nun, 68. maddesinde "sayma yolu" ile
belirlenmiştir. Bugün için bu maddenin 5035 sayılı
kanunla değişik şekli yürürlüktedir.
Bu madde de gider olarak kabul edilebilecek kalemler
arasında ilk sırayı, "mesleki kazancın elde edilmesi ve
idame ettirilmesi için ödenen genel giderler" almıştır.
Ancak genel giderlerin anlam ve kapsamı, zaman zaman
duraksamalara yol açabilmektedir. Nitekim bize de bu
konuda okurlardan çok soru gelmektedir.
Bu konuda daha önce, Sayın İmdat Türkay'ın Mali Pusula
dergisinin 8. sayısında "Serbest Meslek Kazançlarının
Vergilendirilmesi ve Serbest Meslek Kazançlarının
Tespitinde İndirilecek Giderler" başlığı ile yayımlanmış
güzel ve kapsamlı bir çalışmaya atıfla, genel giderlerin
kapsamını belirleyen bir liste oluşturmaya çalışmıştım.
Bu konuda bize gelen sorulardan hareketle uygulamada
yaşanan duraksamalara karşılık, bu listeyi tekrar
aşağıya aktarıyorum.
- İşyeri kirası, aydınlatma, ısıtma (havagazı, doğalgaz
ve elektrik vb)
- Su, telefon (cep ve araç telefonu dahil)
- Mükellef tarafından işyerinde kullanılan ancak
aboneliği başkası adına olan telefon, su ve elektrik
giderleri
- Hizmetli ve işçi ücretleri
- İhbar ve kıdem tazminatları
- Sigorta giderleri
- Hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan ve
ücret olarak değerlendirilen ancak Gelir Verisi
Kanunu'nun 23/8'inci maddeye göre Gelir Vergisi'nden
istisna edilen menfaatler
- Kırtasiye giderleri (kalem, kâğıt, cetvel, dosya,
klasör, vb)
- Temsil ve ağırlama giderleri
- Reklam giderleri
- İşle ilgili olmak şartıyla bilgisayar, bilgisayar
yazılım ve internet giderleri
- İşyeri ile ilgili normal tamir, bakım ve temizlik
harcamaları
- İşle ilgili şehir içi ulaşım, otoyol, gişe ücreti,
posta ve kargo giderleri
- Mesleki kurslara ödenen giderler
- İşle ilgili çay, kahve, meşrubat giderleri
- İşle ilgili veya taşıt alımlarında kullanılan krediler
için ödenen kredi faizleri (ancak burada maliyete
eklenerek amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekenlere
dikkat etmek gerekir)
- Değeri amortisman ayırma sınırını geçmeyen demirbaş
alımları
- Banka teminat mektubu ile ilgili masraflar ile oluşan
faiz giderleri
- Mesleki faaliyetle ilgili davalarda ödenen vekâlet
ücreti
- Meslek lisesinde okuyan öğrencileri çalıştıran serbest
meslek erbabı tarafından ücret bordrosuna dayanarak
yapılan ücret ödemeleri
- Serbest meslek faaliyeti ile ilgili olarak ödenen
hammaliye ve diğer nakliye giderleri
- İşyerinde çalıştırılan serbest meslek erbabının eşine
ve çocuklara ödenen ve bordro ve stopaj yoluyla
vergilendirilen ücretler
- İşyerinde kullanılan ofis malzemelerinden amortisman
sınırını geçmeyenler (masa, koltuk, vb)
Listede hep amortisman sınırını geçmeyen harcama
kalemlerine yer verilmesi yadırganmamalıdır. Çünkü
amortismanların gider yazılması, anılan maddede 1
numaralı bentte değil, 4. bentte zaten ayrıca ve açıkça
kabul edilmiş olunmasıdır. Amortismana tabi iktisadi
kıymet belirlemesi ise Gelir Vergisi Kanunu'nun değil,
Vergi Usul Kanunu'nun konusudur.
Bumin Doğrusöz
Referans/04.05.2009 |
